Þjóðviljinn - 27.07.1986, Blaðsíða 13

hélt ég áfram:
„Þú skilur hvað ég er að fara:
þegar allir eru sammála verðuru
ekki var við frelsið, það er ekki
einusinni til staðar, skilurðu,
frelsið byrjar með skoðanaskipt-
unum, skilurðu það?“
Hann skildi mig ekki. Senni-
lega hugsar þessi maður aldrei
um fréttirnar sem hann hefur
heyrt yfir daginn - ekki heima að
lokinni vinnu eða áður en hann
sofnar á kvöldin - einsog menn
frá ómunatíð ætíð hafa gert í
Bækeimi. Því er hann alltaf jafn
forstokkaður þegar við hittumst.
„Þú ert ekki einusinni meðlim-
ur í Rithöfundasambandinu eða á
skrá hjá Launasjóði rithöfunda,"
sagði hann einusinni við mig,
„semsagt þú ert ekki rithöfund-
ur.“
„Jæja, hver er þá rithöfund-
ur?“ hugsaði ég í ró minni. En
það verður að mæla á einföldu og
rökréttu máli við mann sem
greinilega heldur að rithöfundar
séu aldir upp einsog kálfar í ríkis-
reknu fjósi eða lögregluþjónar á
fagskólum sem þeim eru ætlaðir.
„Hasek var ekki heldur í Rit-
höfundasambandinu," sagði ég
við hann.
„En Hasek skrifaði á móti
Austurríki," svaraði Svejk. „En
þú, þú skrifar tvíræðan texta og
stundum meira að segja á milli
línanna." Þetta varð til þess að ég
reiddist og því ákvað ég að gera
honum erfitt fyrir með eftirfar-
andi svari:
„Því margræðara sem bók-
menntaverk er þess áhugaverð-
ara er það og eftir því sem túlkun-
armöguleikar þess eru fleiri því
lengur kemur það til með að
lifa. “
Hann velti þessu fyrir sér
stundarkorn, teygði höndina að
öskubakkanum og sló öskuna af
sígarettunni.
„Við leyfum alls ekki,“ sagði
hann einfaldlega einsog hann
hefði gefist upp við að útskýra
andveröld sína fyrir mér, „neitt
sem skaðar góðan orðstí lýðveld-
isins.“
Svo mælti Svejk sem í þessu
landi eitrar loftið, vatnið, fólkið,
vinnuna, kjötið, tígulsteinana (ég
sit og skrifa og í gegnum gluggann
sé ég þak beint á móti, sem var
klætt fýrir ári og nú er þakrennan
aftur full af tígulflögum, sem hafa
hrunið niður vegna eigin þyngd-
ar) og í heildina tekið allt annað í
iandinu.
Þegar kamínan byrjaði að sóta
í herberginu hjá Svejk hans Has-
eks, bað Svejk frú Mulleróvu að
hreinsa hana. Ætíð þegar kom að
hinum frumstæðustu tilvistar-
spurningum þekkti þessi bjálfi
réttu svörin. Hinum fullskrifa
Svejk nútímans er allt örðu vísi
farið: Þegar barrskógarnir í
landinu eru að deyja vegna
mengunar loftsins, reiknar hann
út hversu mikið timbur er hægt að
gera úr skógunum og hvað
Austurríki er tilbúið að greiða
fyrir það, og í staðinn fyrir greni-
tré ákveður hann að gróðursetja
birki. Þegar landsvæði hefur ver-
ið gert að friðlýstum fólkvangi
vill svo hörmulega til að einhver
asninn finnur kol einmitt á þessu
svæði, þó svo að hann þekki vel
til stjórnmálaviðhorfanna, og
einmitt þegar friðlýsingin á að
taka gildi opnar Svejk námu á
svæðinu. Svo þegar sjúkdómar
og arfgengar bæklanir koma í ljós
vegna þess að lífheimurinn hefur
verið skaðaður, mengaður af
eitruðum úrgangi og geislavirkni,
bannar Svejk að það sé skrifað
um það og undireins finnst hon-
um hann heilbrigðari.
Uppáþrengda viðtalinu er nú
loksins að ljúka og ég er í þann
mund að hverfa á braut þegar
hann stoppar mig á þröskuldin-
um með enn einni spurningu:
„Hvenær hittirðu vini þína frá
Bratislava seinast?"
Af ráðnum hug svara ég:
„Fyrir tveim árum.“
Hann glottir, hann veit að það
Ludvik
Vaculik
sextugur
Ámorgun, 27. júlí, er
tékkneski rithöfundurinn
Ludvik Vaculik sextugur.
Það vartil hansað
Jóhannes úr Kötlum sendi
árið 1968 kvæði sitt sem
heitir „Skeyti til Prag“ - þar
kvaðst hann í heimi, sem er
skiptmillitveggja
risavaxinna fingálkna,
blygðastsínfyrir
aumingjaskap sinn - meðan
Vaculik stendur teinréttur
gegnofbeldinu.
Vaculikerfæddurí
smábæ á Mæri. Hann vann
ungur í Bataskóverksmiðj-
unum. Að loknu námi í Prag
gerðist hann blaðamaður,
m.a. við bókmenntablaðið
Literarní noviny. Hann var
feiknavirkuríþeirri
umbótahreyfingu sem
kennd var við vorið í Prag og
samdi eitt þeirra plagga sem
varð stefnuskrá „sósíalisma
með manneskjulegu
yf irbragði “, - en það heitir
„Tvö þúsundorð".
Eftir innrásina var Vaculik
rekinnúrKommún-
istaflokknum og settur í
ritbann. Hann hefursamt
skrifað skáldsögur sem
komið hafa út meðal útlaga
ogmilli mannaí
Tékkóslóvakíu ganga
hugleiðingar eftir hann um
daginn og veginn, pólitíkina
og frelsið, sem hafa náð
miklum vinsældum. Hann
hefur og verið einn helsti
talsmaður mannréttinda-
hreyfingarinnar Charta 77.
Hérferáeftireinnaf
pistlum Vaculiks. Þessi
fjallar um Svejk
samtíðarinnar, sem er því
miðurekki neinn „góður
dáti“ lengur....
var í síðasta mánuði, hann veit
það vegna símahlerana.
„Jæja, já, hafðu það gott,“
segir hann uppörvandi, réttir mér
hægri hramminn og „skrifaðu nú
eitthvað fallegt handa okkur þó
ekki sé nema einusinni, árin
þjóta hjá, hversu miklu meira
heldurðu eiginlega að þú fáir
áorkað?“ Hefðuð þið verið í mín-
um sporum hefðu þið sagt að
þetta væri vingjarnlega sagt hjá
honum. En Svejk hinnar Or-
wellsku æru vildi bara að ég vissi
að hann vissi að í ritvélinni minni
heima hefur verið órituð örk í
margar vikur.
Ég sagði honum einusinni að
bókmenntir í sinni tærustu mynd
settu sig ofar allri stjórn og að þær
gætu ekki beygt sig undir skoðan-
ir ríkisstjórna, tækifærissinnaðar
hugmyndir og tískustýrðar hag-
vaxtarsveiflur. Sagan hefur kennt
okkur að það koma endalaust
nýir tímar. Minnumst bara Havl-
ícek. Augnablik hugsaði hann sig
um og sagði svo:
„Má vel vera. Svo eiginlega
ertu óheppinn, herra Vaculík."
En ég, ég skil þetta. Þar sem
þeir finna Svejk, þar verða þeir
líka að fá að njóta hans.
(1983)
Þýðing Sáf
Sunnudagur 27. júlí 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13
Sólheimar
í Grímsnesi
Starfsmaður óskast
til starfa í mötuneyti heimilisins frá 7. ágúst nk.
Frekari upplýsingar veitir forstöðumaður í síma
99-6430.
Borgarneshreppur
Borgarneshreppur auglýsir eftirfarandi störf laus
til umsóknar:
Starf verkstjóraviðáhaldahús, iðnmenntun áskil-
in.
Tvö störf fóstra við leikskóla.
Umsjón með félagsstarfi aldraðra, hlutastarf.
Upplýsingar á skrifstofu Borgarenshrepps, sími
7224.
Umsóknir sendist Borgarneshreppi, Borgarbraut
11, 310 Borgarnes.
Sveitarstjóri
Kennarar - kennarar
Kennara vantar að Grunnskólanum Stokkseyri.
Æskilegar kennslugreinar íslenska, danska, líf-
fræði, samfélagsgreinar og leikfimi. Upplýsingar
hjá skólastjóra í síma 99-6300 og formanni skóla-
nefndar í síma 99-3266.
Skrifstofustörf
Starfsfólk óskast til fjölbreyttra skrifstofustarfa og
tölvuskráningar.
Umsækjendur þurfa að hafa góða vélritunar-
kunnáttu og nokkra bókhaldsþekkingu.
Verslunarskóla- eða hliðstæð menntun æskileg.
Umsóknir, sem greini aldur, menntun og fyrri
störf sendist til
„Lífeyrissjóður"
Pósthólf 1745
121 Reykjavík
Útboð - Eldvarnartjöld
Hagkaup hf. Lækjargötu 4, Reykjavík, óskar eftir
tilboði í 10 eldvarnartjöld, alls um 300 fermetrar
að stærð, fyrir verslanamiðstöð í Kringlumýri í
Reykjavík. (Kringluna).
Útboðsgögn verða afhent á Verkfræðistofu Sig-
urðar Thoroddsen hf. Ármúla 4, Reykjavík.
Tilboðum skal skilatil Hagkaups hf., Lækjargötu
4, Reykjavík fyrir kl. 11.00 þriðjudaginn 2. sept-
ember 1986 en þá verða þau opnuð þar að við-
stöddum þeim bjóðendum sem þess óska.
HAGKAUP H.F., Lækjargötu 4, Reykjavík.
Garðabær
Skipulagsnefnd Garðabæjar boðar til almenns
borgarafundar um aðalskipulag Garðabæjar
þriðjudaginn 29. júlí 1986 kl. 20.30 í Garðalundi.
Frummælendur verða Árni Ólafur Lárusson og
Pálmar Ólason skipulagsarkitekt.
Á eftir framsöguræðum verða frjálsar umræður.
Bæjarstjóri