Þjóðviljinn - 27.07.1986, Blaðsíða 16

Árið 1862 kom út í London frásögn Englendingsins And-
rew James Symington af ferð hans til Færeyja og íslands
sumarið 1859. í kafla þeim, sem hér birtist úr „Penna- og
blýantsrissi" Symingtons, segir hann frá sjóferð sinni frá
Reykjavík til Seyðisfjarðar og ýmsu því, sem fyrir augu
hans bar í þeim leiðangri.
Myndir þær, sem hér birtast með frásögninni, eru tré-
ristur W.J. Lintons eftir frummyndum Symingtons.
Bóndabýli í Seyðisfirði.
íslandssýning
Eins og hvrtt kögur af gleri
Sagt frá sjóferð frá Reykjavík til Seyðisfjarðar fyrir 127 árum
Hinn 3. ágúst 1859 létti e/s
„Arcturus" akkerum og fór frá
Reykjavík á leið austur um land
til Seyðisfjarðar. Faxaflói er
mjög fagur í nágrenni Reykjavík-
ur. Sérhver sprunga Esjunnar
sést greinilega og hinn ákveðni
litur og fögru blæbrigði fjalla-
hringsins, bæði Esjunnar og fjall-
anna fjær, sem augað nemur þeg-
ar horft er frá Snæfellsjökli að
Skaga, eru björt, fjölbreytileg og
ólýsanlega falleg. Dökkblátt
rennur saman við purpuralita og
fjólubláa tinda og fölbleik engi.
Silfurglitrandi snjó- og ísbreiður
skipast á við rósbleikan og heit-
sólbrúnan lit en í forgrunni svart
hraunið. Himinninn uppyfir er
blár og sjóndeildarhringurinn í
norðri ber gullinn bjarma.
Freigátan „Artemise", briggin
„Agile“, danska skonnortan
„Emma“ og nokkur kaupskip,
sem liggja við akkeri, lífga upp á
útsýnið. í fyrsta skipti síðan við
fórum að heiman, sjáum við
stjörnur. Ég gerði rissmynd af
Snæfellsjökli eins og ég sá hann af
háþiljum skipsins í 50 mílna fjar-
lægð, og leit hann þá út eins og lág
keila, sem reis upp úr sjónum.
„Mjölpokinn"
að baki
Hinn 4. ágúst, þegar ég kom á
dekk, vorum við komnir fyrir
Reykjanes með stefnu á Vest-
mannaeyjar. Eldey, klettur útlits
eins og mjölpoki, er langt að
baki.
Staður minn við matborðið er á
milli dr. Mackinlay og Haycock,
en við hlið hans er rektor Jóns-
son, sem er á leið til Kaupmanna-
hafnar. Murray, Cleghorn, pró-
fessor Chadbourne og dr. Living-
stone sitja andspænis. Danirnir
eru allir við hinn enda borðsins
ásamt skipstjóranum.
Klukkan 15.30 sást Eyjafjalla-
jökull og Goðalandsjökull, Mýr-
dalsjökull og Kötlugjá. Þetta eru
syðstu snæfjöll íslands og að-
greina sig og rísa yfir dökkgrænar
og bleikar hæðir austan við, séð á
bakborða frá okkur.
Kuldahrollur
í sólskini
Er við siglum norð-austur með
ströndinni sjáum við Breiða-
merkurjökul og mynni Jökulsár,
sem er aðeins ein eða tvær mílur
að lengd. Dr. Mackinlay segir
okkur að styttstu árnar á íslandi
séu hættulegastar. Þær spretta
fullburða undan jöklinum. Jök-
ulsá á Breiðamerkursandi er ein
sú hættulegasta. Hún á upptök
sín í Breiðamerkurjökli, sem er
skriðjökull og gengur suður úr
hinum mikla jökli noröan við.
Stundum er jökullinn lOmílurfrá
ströndinni, stundum aðeins eina
mflu. Lengd árinnar er samsvar-
andi.
Jökulsá er hálf mfla á breidd.
Stundum kemur vöxtur í ána. Þá
beljar hún undan jökulhvelfing-
unni með þrumugný og miklum
jakaburði og óstjórnlegum ofsa
til sjávar. í sálbráð vaxaþessar ár
hraðar en í rigningu. I nálægð
þessara ógnandi jökulheima setti
hroll að manni þótt sól skini í
heiði og hitamælir (R), sýndi 100
gr. á hádegi. Hinn skærhvíti litur
jökulsins og ljóskastið frá honum
olli okkur augnverks. Þetta var
bókstaflega: „Auðn, þar sem
enginn kemur, eða hafði komið
frá sköpun heimsins".
Breytt um svip
Þegar komið er til Hornafjarð-
ar breytast fjöllin. í stað stórra,
samfelldra jökulbreiða rísa marg-
ir voldugir, einstakir tindar, kall-
aðir „Horn“. Peir eru nærri snjó-
lausir, með breytilegum litblæ,
aðallega bleikum og brúnum og
glóa í sólskininu. Einkenni fjall-
garðanna á þessum stað og
reyndar með ströndinni allri til
Seyðisfjarðar, minna á Goatfell
og Holy Island í Arranfirði við
Clyde. Þeir eru aðeins hærri og
skörðóttari auk þess sem þeir
mynda forvitnilega og ævintýra-
lega dranga. Skýjabólstrar hvfla
oft á tindunum eða velta sak-
leysislega milli þeirra.
Tveir stórir flóar skerast inn í
vesturströndina, Faxaflói og
Breiðafjörður, en austurströnd-
in, frá Hornafirði til Seyðisfjarð-
ar, er vogskorin með litlum en
mörgum fjörðum, sem ganga frá
10 til 18 mílur inn í landið og eru
að jafnaði tvær mílur á breidd.
Þeir eru aðskildir hver frá öðrum
með háum fjallgörðum. Á
Reyðarfirði og Berufirði virðast
þessir fjallgarðar um 2 þús. feta á
hæð, með mörgum bröttum og
þverhníptum klettabeltum,
helmingi lægri en þar sem hægt
væri að láta stein falla af brún og í
sjó niður. Af þessu má sjá, að
firðirnir eru lokaðir á báðar hlið-
ar af bröttum fjallglörðum, sem
oft eru skýjum huldir og sumir
stöðugt huldir snjó.
Þessar klettóttu hlíðar eru ber-
ar eins og þær væru nýmyndaðar,
hvorki tré né runna að sjá og
þögn fjarðanna aðeins rofin af
hinum óhamda vatnanið á kletti.
Fossin öskrar og hverfur niður í
klettagljúfrið eða að vatns-fallið
rennur eftir tröppulaga farvegi,
fellur þrep af þrepi eins og hvítt
kögur af gleri.
Þessir firðir virðast hafa mynd-
ast þegar landið hófst og þar sem
sjónum sleppir, halda þeir áfram
inn í landið, sem grænir dalir er ár
renna eftir. Á stöðum, þar sem
fjöll eru ófær, notast þessir árfar-
vegir sem reiðvegir frá einum dal
til annars. Gróðurinn er góður til
fjárbeitar, gnægð fisks er í fjörð-
um, aðallega þorskur, og nægur
silungur í ánum. Skip geta siglt að
ströndinni og fundið skjólgóðar
hafnir og þannig gert sjóflutninga
mögulega fyrir verslunina. Á
þennan hátt nýtast uppsveitunum
kostir strandarinnar.
Hver öðrum líkir
í sveitinni sérðu aldrei neitt í
átt við þorp. Petta er byggð þar
sem þú sérð bændabýli í dal,
þyrpingu torfkofa fáum mílum
ofar, kallaða þorp, og einhvers-
staðar bústað hátt í hlíð í grennd-
inni. Ef þar að auki skyldu vera
svört timburhús nálægt vatns-
bakka, með hvíta flaggstöng fyrir
framan, er það kaupmannsversl-
unin, sem gerir staðinn að
kauptúni.
Af skyldurækni var ég á þilfari
mest alla nóttina og lagði mig að-
eins smá stund í fötunum.
Firðirnir á Austurlandi eru
hver öðrum líkir og lýsingin hér á
undan á að mestu við um þá alla.
Ég mun því aðeins telja þá upp í
röð, .frá Hornafirði til Seyðis-
fjarðar, sem er um 100 mílna leið.
Fyrstu 75 mílurnar var siglt í
norð-austur en sfðustu 25 mflurn-
ar var stefnan nærri norðri:
Skarðsfjörður, Papafjörður,
Lónsfjörður, Álftafjörður, Ham-
arsfjörður, Berufjörður, Stöðv-
arfjörður, Fáskrúðsfjörður,
Reyðarfjörður, Norðfjörður og
Mjóifjörður.
Nöð til Seyðisfjarðar
Á laugardagsmorgunn, á milli
kl. 5 og 6, komum við til Seyðis-
fjarðar, sigldum inn í fjarðarbotn
og vörpuðum akkeri. Þar með
vorum við komnir á leiðarenda.
Þessi afskekkti fjörður á norð-
austur strönd íslands er umluktur
landi eins og Lochgoil eða
Teignabraich á Skotlandi. Dalur-
inn inn af firðinum sveigir til
norðurs þannig að há fjöll eru
umhverfis okkur á alla vegu. Suð-
urfjöllin umlykja okkur eins og
hringleikahús, þar til þau mæta
norðurfjöllunum. Fjörðurinn er
þannig innilokaður og dalurinn
innaflokaður úti. Fjallahlíðarnar
eru settar 16 eða 18 kletta-
hjöllum, sem ganga lágrétt eftir
hlíðunum og fullkomna byggingu
„hringleikahússins". Frá kletta-
hjöllunum sést kristalstært vatnið
seytla um ótal farvegi allt um
kring, ásamt fjallafossum, sem
hafa gert sér djúp gil.
Suðurhlíðarnar, sem sveigjast
um staðinn og loka fyrir útsýnið,
eru krýndar röð keilulaga fjalls-
tinda, líkum reykháfum á gler-
verksmiðju. Þeir eru settir snjór-
ákum. Þokuslæður svífa með-
fram þeim en í vestri eru tindarnir
og fjallseggjarnar huldar þykkum
skýjum, sem mynda fortjald
sviðsins. Um dalinn fellur á út í
fjörðinn. Þótt dalurinn sé grænn
og gefi af sér hey er hann mýr-
lendur og þarfnast framræslu,
sem vegna halla landsins væri
auðveld og eflaust arðsöm fjár-
festing.
★
Hér látum við staðar numið að
sinni. í næsta sunnudagsblaði
verður væntanlega sagt nánar frá
Seyðisfirði og dvölinni þar.
ev/mhg
Blaðbera
vantar
víðs vegar
um
borgina
DIÚÐVIUINN
Sími
681333
Brimnesfjall við Seyðisfjörð.
16 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 27. júlí 1986