Þjóðviljinn - 09.08.1986, Síða 8

MENNING
Myndlist
Mála einfaldar myndir
segir Pétur Magnússon sem rekur ásamt öðrum verslun með myndir í Amsterdam
Pétur Magnússon sýnir nú í Ný-
listasafninu málverk sín og tekur
einnig þátt í sýningu á efri hæö-
um safnsins, þarsem Boekie
Woekie hóþurinn sýnirteikning-
ar. Auk Péturs eru í hópnum
Rúna Þorkelsdottir, Jan Voss,
Hettie van Egten, Saskia de Vri-
endt og Kees Visser. Pétur var
heimsóttur í Nýlistasafnið viö
Vatnsstíg:
- Hvernig skilgreinir þú þín
málverk, Pétur?
„Það er nú alltaf erfitt við eigin
verk. Ég mála yfirleitt einfaldar
myndir. Þessi sýning gengur útá
að blanda saman afstrakt og
ákveðnum mótífum, að setja
saman einfalda hluti og afstrakt
stíl. Þetta er svona ákveðið skeið
í minni myndlist. Ég mála ekki
með neinn boðskap í huga, held-
ur má segja að ég sé að gera rann-
sókn á því hvernig hægt er að búa
til myndir. Síðan gengur maður í
gegnum ýmis skeið í þeirri rann-
sókn, þessi sýning vottar um eitt
þeirra.“
- Þú hefur verið lengi í Am-
sterdam?
„Ég hef verið undanfarin þrjú

Pótur Magnússon heldur hér á einni mynda sinna sem hann sýnir nú um helgina í síðasta sinn í Nýlistasafninu. (Ljósm.
Ari)
ár í Amsterdam, er í grafíkdeild í
ágætum myndlistarskóla. Þar
áður var ég eitt ár á Ítalíu í málar-
adeild, en lauk áður þremur
árum í Myndlista- og handíðask-
ólanum hér heima, var þar í
Stjörnugjöf: ★ ★★★ frábær, ★★★ mjög góð, ★★ sæmileg, ★ uppfyllir lágmarks kröfur, 0 léleg
IHVORUGKYNI
★ ★
Óvinanáman (Enemy Mine).
BíóhöUin.
Bandarísk. 1985.
Leikstjóri: Wolfgang Petersen, Hand-
rit: Edward Khmara (eftir sögu Barry
Longyear), Framleiöandi: Stephen
Friedman, Kvikmyndataka: Toni Imi,
Tónlist: Maurice Jarre.
Helstu leikarar: Dennis Quaid og Lou-
is Gossett, Jr.
Þá er hún komin á stóra tjaldið
í Mjóddinni kvikmyndin sem
hætt var við að taka hér á landi,
eftir að Tuttugustu aldar refirnir,
sem stóðu fyrir framleiðslunni,
höfðu gert sér grein fyrir því
hversu kostnaðarsamt það er að
gera út alvöru tökulið á söndum
Suðurlands og í helstu verstöð
landsins, Vestmannaeyjum.
Eitthvað mun þáverandi leik-
stjóri, Frakkinn Richard
Loncraine, hafa ausið hraustlega
úr sjóðum Refanna, því hann var
gerður ábyrgur fyrir útþenslu
fjárhagsáætlunarinnar og leystur
frá störfum með lítilli sæmd. Gár-
ungar töldu jafnvel að listrænn
metnaður hefði orðið honum að
falli, ekki skal lagður dómur á
það hér, en mikið askoti voru
þeir annars tilkomumiklir trjá-
bolimir sem Loncraine og menn
hans komu fyrir á Skógasandi.
ísland hefur yfírleitt verið er-
lendum kvikmyndagerðar-
mönnum óþægur ljár í þúfu.
Óvinanáman er ekki fyrsta er-
lenda kvikmyndin sem er „næst-
umþví“ tekin á íslandi. Restum
er eflaust í fersku minni hvar
„Leitinni að eldinum“ lauk.
Hann fannst m.a. á hrjóstrugum
skoskum heiðum. Aðstandendur
Óvinanámunnar komu sér hins-
vegar vel fyrir á Kanarí, og í
stærsta og fullkomnasta kvik-
myndaveri Evrópu, Bavaríu í
Mtinchen. „Leitin að eldinum“
vakti verðskuldaða athygli, en
Óvinanáman hefur alls ekki feng-
ið þær viðtökur sem menn áttu
von á. Ástæðan er einföld:
Myndin er ekki nógu góð, miðað
við allt tilstandið.
Sagan gerist á seinni hluta 21.
aldar. Á jörðu niðri hefur ríkt
friður um nokkurt skeið. í stað
þess að berja hver á öðrum er nú
barið á vitibornum íbúum plánet-
unnar Drakon. Drakar, en svo
nefnast umræddar verur, gætu
eftir útlitinu að dæma átt ættir
sínar að rekja til samruna hins
geðþekka E.T. og óþekktrar
blökkukonu. Þar gæti og verið
komin skýringin á kynleysi
þeirra. Þeir eru nefnilega allir
saman hvorugkyns (og þá vænt-
anlega hvorugkynshneigðir) og
þ.a.l. eingetnir lið af lið.
Davidge orustuflugmaður er í
könnunarflugi (hvað annað?) er
flugfar hans er skotið niður af
hersveitum Draka. Honum tekst
að brotlenda á óbyggðri stjörnu
og þar kemst hann í kynni við
Draka sem eins er ástatt fyrir.
Með Davidge og Jeriba Shig-
an, en svo nefnist Drakinn, tekst
eins konar fjandvinátta og
gengur á ýmsu í sameiginlegri
lífsbaráttu þeirra. Þó gerist fátt
markvert utan það sem plöntudýr
af ætt Auðar annarrar í Hryllings-
búðinni gerir þeim hvern óskund-
ann á fætur öðrum.
Svo er það einn daginn að Jeri-
ba tekur léttasótt og Zammis litli/
litla kemur í heiminn með aðstoð
ljósföðurins Davidge. Fæðingin
ríður Jeriba að fullu og er hann/
það hér með úr sögunni.
Það má segja að sagan sé tví-
skipt og að hér ljúki fýrri hluta
hennar. Seinni hlutinn gengur
svo útá raunir Davidge í föður-
hlutverkinu, sem er ekki ósvipað
sambærilegu hlutverki Andrésar
Andar, að því leyti að hann lætur
Zammis kalla sig frænda. Þeir
„frændur" búa saman í sátt og
samlyndi uns Zammis litli/litla
óhlýðnast skipunum Davidge og
kemst fyrir forvitni sakir í hend-
urnar á vondum mönnum. Davi-
dge kemst hins vegar í hendur
sinna líka, þ.e. góðra manna, og
hann er ekki í rónni á meðan
hann veit af ungviðinu hjá vondu
fólki.
Sagan er í eðli sínu sáraeinföld
og boðskapur hennar skýr: Þú
skalt elska bræður þína, hálf-
bræður, frændur og fjarskylda,
og ekki setja fyrir þig lit, haus né
hala. Framsetningin er auðskilin,
jafnvel hinum allra yngstu, en
samt vill svo illa til að hér er það
fyrst og fremst sagan sem veldur
vonbrigðum. í viðleitni sinni til
að segja okkur einfalda dæmi-
sögu hefur Edward Khmara ann-
að hvort gengið of langt, eða ekki
haft úr meiru að moða, því hand-
ritið er líkast nokkrum ótraustum
uppistöðum sem allt vantar á
milli. Og afraksturinn verður
þ.a.l. eins og Drakarnir, í hvor-
ugkyni.
Wolfgang Petersen hefur
stundum verið nefndur Spielberg
þeirra þýsku. Sérgreinar hans eru
tæknivæddar ævintýramyndir
(Die unendliche Geschichte eða
Sagan endalausa) og dýrar og
íburðarmiklar spennumyndir
(Das Boot eða Kafbáturinn).
Þeir Petersen og Spielberg eiga
það einnig sameiginlegt að hafa í
upphafi ferils síns glímt við dram-
atískar spennumyndir þar sem
tæknibrellur máttu sín lítils.
Sumir hafa geng'ð svo langt að
telja þessi „bernskubrek" til
bestu verka þeirra og ég á ekki
erfitt með að skilja þau sjónarm-
ið. En Petesen er hundraðpró-
sent fagmaður, um það efast eng-
inn. Þó honum takist ekki að
gæða söguna raunverulegu lífi,
þá leynir kunnáttan sér ekki.
Tæknibrellur eru stórkostlegar
(fyrir þá sem hafa áhuga á slíku)
og leikmyndin er glæsileg (þrátt
fyrir einhæfni), en mér er ljúft að
játa það, að gígarnir jöfnuðust
engan veginn á við Eldfellið
þeirra í Eyjum. Ekki þóttu mér
Drakagervin tilkomumikil. Engu
líkara var en að hrjúfum
hreisturpokum hefði verið
smokrað á negrahöfuð og síðan
skorið út fyrir munn og augu,
enda var Louis Gossett, Jr. sem
túlkaði Jeriba, líkari sjálfum sér
en E.T. (sem sagt meira í móð-
urætt). Tónlist Jarre, sem er
heimsþekktur fyrir vönduð vinn-
ubrögð, hljómaði tignarlega í
góðum hljómtækjum Bíóhallar-
innar og sá til þess að maður
hrykki í kút, þar sem við átti.
Þeir félagar Louis Gossett, Jr.
og Dennis Quaid gera það sem
ætlast er til af þeim í hlutverkum
Drakans og Davidge. Það vekur
athygli hversu Quaid er líkur
Harrison Ford, og ég skal éta
hattinn minn ef það er tilviljun
Ps. Mig minnir endilega að ég
hafí séð það einhvers staðar á
prenti, að í heiti myndarinnar
fælist ákveðin tvímerking.
„Enemy mine“ mætti sem sagt
einnig útleggja sem „óvinur
minn“, skv. einhverri fornensk-
unni, eða bara skv. Draka-ensku.
H.O.
nýlista- og skúlptúrdeild. Það er
gott að vera í Hollandi. Þar get-
urðu lifað mun ódýrar en hér og
þar er miklu meira að sjá í mynd-
list. Þannig að ég er ekkert á
heimieið. Svo erum við byrjuð
með þessa verslun og maður
hleypur ekki frá því.“
Myndir sem mjólk
- Verslun?
„Já, Boekie Woekie hópurinn
stofnsetti verslun í Amsterdam,
hugmyndin var að kanna hvort
ekki væri hægt að selja myndverk
í búð rétt eins og mjólkina. Þarna
seljum við aðallega grafík og
bækur eftir okkur. Þetta hefur nú
ekkert gengið neitt rosalega vel
enda nýbyrjað, það var engin
sprenging þótt við opnuðum. En
þetta er gaman og við erum mjög
þolinmóð. Það er líka varla hægt
að tapa á þessu, húsaleigan er lág
og við erum sex.
Við höldum líka svona minni
sýningar, skiptumst á að bjóða
fólki að sýna í búðinni hjá okkur.
Síðan var okkur boðið um daginn
að sýna í Utrecht, sem við gerð-
um. Þannig að þetta getur undið
upp á sig.“
- Hafandi verið lengi erlendis,
hvernig fínnst þér íslensk mynd-
list, til dæmis í samanburði við
aðrar þjóðir?
„íslensk myndlist er mjög góð,
ég er ánægður með hana. Hún er
dálítið öðruvísi en til dæmis hol-
lensk myndlist. íslensk myndlist
er djarfari og kómískari, finnst
mér. íslendingar tefla djarft á
meðan Hollendingar fara var-
legar og eru kerfisbundnari."
- Hvers vegna sækja mynd-
listarmenn svo mjög til Hollands?
„Fyrst og fremst er það vegna
þess að það eru mjög góðir skólar
í Hollandi í myndlist. Og íslend-
ingar hafa verið vinsælir inná
skóla þarna, hafa komist inn þótt
ekki sé hlaupið að því. Þá eru
Hollendingar mjög þægilegir í
umgengni og gott hjá þeim að
vera. Það er heldur ekki langt til
Hollands.“
Styrkir til
myndlistar
Hollendingar hafa lengi haft
sérstakt styrkjakerfi í myndlist?
„Það er nú verið að gera miklar
breytingar á því. Kerfið var þann-
ig að það var fjöldi manns á
iaunum og þegar þú varst einu
sinni kominn inn á slíkan styrk,
þá var víst erfítt að komast af
honum. Þessir styrkir hafa nú
verið lagðir niður og teknir upp
tímabundnir styrkir, háir árs-
styrkir eða til skemmri tíma. Ríki
og borg kaupa meira af verkum.
Þeir hafa svokallaða
innkaupaviku þar sem allir
myndlistarmenn geta sent inn
verk og svo velur nefnd úr verk-
unum.“
- Aðstaða myndlistarmanna
hérlendis?
„Þar háir nú aðallega skortur á
alvöru galleríum. Hér er fólk
sjálft að stússast í öllu, leigja sal
og sjá um allt í kringum sýning-
una, en erlendis sjá gallerí um
slíkt. Þar eru galleríin rekin með
svipuðu sniði og Gallerí Borg hér
heima. Það er líka erfitt að fá gott
sýningarpláss. Annars er ég ekk-
ert að kvarta. Nýlistasafnið er eitt
fallegasta gallerí sem sem ég hef
séð, það er sérlega gott að sýna
hérna,“ sagði Pétur, en nú fer í
hönd síðasta sýningarhelgi á sýn-
ingu hans og Boekie Woekie
hópsins í Nýlistasafninu við
Vatnsstíg.
-pv
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN