Þjóðviljinn - 07.11.1986, Side 4

LEIÐARI
Bandarískar kosningar
Reagan beið ósigur í kosningunum, sem
fram fóru í Bandaríkjunum á þriðjudaginn.
" Demókratar bættu við þann örugga meirihluta
sem þeir hafa haft í fulltrúadeild þingsins og þeir
steyptu meirihluta Repúblikana, flokks forset-
ans í öldungadeildinni. Þetta mun gera Reagan
óhægt um vik - og geta þeir fagnað því, sem
hafa talið hann háskalega herskáan á sviði
vígbúnaðar- og utanríkismála. Það hefur að
sönnu kpmið fram, að Demókratar ætla ekki að
efnatil deilna við forsetann út af Stjörnustríðsá-
ætluninni, sem kom í veg fyrir að verulegur
áfangi næðist í afvopnunarmálum á leiðtoga-
fundinum í Reykjavík, eins og menn rekur minni
til. Þeir vita sem er, að sú áætlun er forsetanum
mikið hjartans mál - og að hann hefur í krafti
sjónvarpstöfra sinna fengið drjúgan meirihluta
þjóðarinnar til að trúa á þessa áætlun, sem
flestir þeir er til mála þekkja mæta með miklum
efasemdum. Hinsvegar munu Demókratar
vinna að því að hefta útgjaldagleði forsetans á
öðrum sviðum vígbúnaðar og þeir munu reyna
sitt til að stöðva aðstoð forsetans við gagnbylt-
ingarskæruliða í Nicaragua ef að líkum lætur.
Demókratar segja sem svo, að þessi úrslit
séu upphaf að endalokum Reaganbyltingarinn-
ar- hafi hún nokkru sinni af stað farið. Reagan
dettur hinsvegar ekki - frekar en fyrri daginn -
i út úr hlutverki hins æfða fjölmiðlamanns sem
aldrei viðurkennir ósigur. „Þetta voru góð tíðindi
- þótt við töpuðum," sagði hann galvaskur um
leið og úrslit voru kunn.
Kosningarnar í Bandaríkjunum minna annars
mjög rækilega á það, hve ólíkt stjórnmálalíf þar
er því, sem við og aðrir Evrópumenn eigum að
venjast. Ein af furðum þessert.d. sú, að meðan
að flokki forsetans vegnar illa í kosningum
stendur hann sjálfur betur að vígi í almenn-
ingsáliti en nokkru sinni fyrr. Þetta misræmi er
aldrei meira en nú, og fróðir menn gefa þá
skýringu á því, að sá fjölmiðlaheimur sem
bandarískur almenningur er genginn í skilji með
einhverjum undarlegum hætti á milli forsetans
og „venjulegra" stjórnmála. - Reagan getur
I ekki haft rangt fyrir sér, vegna þess að Banda-
ríkjamenn hafa þörf fyrir að samsama sig hon-
um án þess að skerða sjálfstraustið.
Annað er það sem margir hafa vakið athygli á
jí sambandi við nýafstaðna kosningabaráttu.
'Það er blátt áfram sú staðreynd að
stjórnmálaumræðan er sífellt að færast á lægra
stig, ef hún þá ekki þokar með öllu fyrir upp-
hrópunum auglýsingaiðnaðarins. Dæmi er tek-
ið af Kaliforníu, en í því stóra ríki hafa frambjóð-
endur með öllu gefist upp á að halda pólitíska
fundi. Ekki nóg með það - frambjóðendur eru
líka hættir að reyna að reifa þau mál sem nokk-
urs varða, þeir mæta ekki andstæðingnum í
sjónvarpseinvígi lengur.
Kosningabaráttan í Kaliforníu fór nær ein-
göngu fram í þrjátíu sekúndna löngum sjón-
varpsauglýsingum. Skoðanahönnuðir treysta
kjósendum víst ekki til að þola að vera minntir á
pólitík lengur í einu. Og þessar auglýsingar eru
ekki í því fólgnar, eins og t.d. auglýsingar í próf-
kjöri Sjálfstæðisflokksins hér heima, að fram-
bjóðendur séu að lofa sjálfa sig og afrek sín. Nei
- næsta skref í hinni pólitísku auglýsinga-
hönnun er tekið við. Sekúndurnar þrjátíu fóru
helst í það að ata andstæðinginn auri. Gefið var
óspart til kynna t.d. að eitt öldungadeildarþing-
mannsefnið legði blessun sína yfir hryðjuverk
og eiturlyfjaneyslu - á þeirri forsendu að hann
væri andvígur dauðarefsingum! Gefið var í skyn
að rfkisstjórinn vildi eitra drykkjarvatnið fyrir litl-
um börnum, vegna þess að efnaauðhringar
höfðu stutt hann með fé. Og mætti svo lengi
áfram halda.
Þessi þróun, sem gerist miklu víðar en í Kalif-
orníu, er tengd þeirri sannfæringu kosninga-
stjóra, að almenningur muni best harkalegar
árásir á andstæðinginn - sannar eða lognar.
Eins gott að menn séu við öllu búnir í þessum
efnum hér í íslensku samfélagi, sem hefur því
miður dregið æ meiri dám af bandarískum fyrir-
myndum á undanförnum misserum.
— ÁB
KLIPPT OG SKORHE)
Eldurinn undir
Ágætur höfundur og ritstjóri,
Matthías Johannessen, gaf okkur
á Þjóðviljanum þá afmælisgjöf,
að við værum hinn nauðsynlegi
eldur sem hitaði þeim á Mogga.
Ekki þykir okkur lofið verra, - þá
daga sem okkur tekst að velgja
undir uggum hákarlinum í Aðal-
stræti er vel.
Hitt er þó nær sönnu, að víðar
sækir nú eldurinn að þeim Morg-
unblaðsmönnum en héðan úr vígi
heimskommúnismans við Síðu-
múla. Það kraumar og ólgar
innan Sjálfstæðisflokksins um
þessar mundir sem aldrei fyrr:
prófkjörin eru flokknum orðin að
Etnu og Vesúvíusi.
Frá þeim vellur eimyrjan og
skilur hvarvetna eftir sig bloss-
andi bál og eyðileggingu, - og
þurfa nú pólitískir ritmeistarar
við Aðalstræti ekki lengur hinn
sósíalíska eld til að orna sér við.
Þann eld sem nú brennur á þeim
kveiktu flokksmenn sjálfir, og
leggja til innviði flokksins að
eldsneyti.
Friður
í sveitum
Það er nefnilega engu logið
þegar staðhæft er, að Sjálfstæðis-
flokkurinn í Reykjavík væri nú
trauðla í verra ástandi þó sjálf
sprengingin í Krakatá hefði orðið
innan hans. Á Suðurlandi er á-
standið litlu betra, stuðnings-
menn Árna Johnsen ráfa líktog
vankaðar sauðkindur í bruna-
hrauninu við Heklurætur eftir að
Eggert Haukdal gekk frá Eyja-
manninum, og eftir ótrúlegt
klúður tókst Reyknesingum að
gera kjördæmið að einskonar
Pompei Sjálfstæðisflokksins, -
þar sem allt er undir ösku og gjalli
prófkjörsliðsins.
péBtísWmort
' tea
Vesalings Morgunblaðið veit
ekki hvaðan á sig stendur veðrið.
Skáldjöfurinn þarf dag eftir dag
að leggja forystugreinar undir
magnlitlar skammir um eigin
flokksmenn. „Þið eruð búnir að
klúðra þessu,“ segir Morgun-
blaðið, og lætur eins og það
gleymi að sjálft kveikti það bálið
þegar það hófst handa um að rífa
niður formann flokksins að lokn-
um sveitarstjórnarkosningunum í
vor með frægum rætnisskrifum,
síðar Friðrik varaformann, og
loks Albert.
Ástandið innan Sjálfstæðis-
flokksins hefur sjaldan verið bág-
ara en einmitt nú. Dæmi um það
eru niðurlagsorð í leiðara Morg-
unblaðsins frá því á þriðjudag.
En hann réttnefnið „Framboðs-
vandi Sjálfstœðisflokks". Þar
þótti sérstök ástæða til að nefna,
að prófkjör flokksins fóru „vel og
friðsamlega fram í Norðurlands-
kjördœmi eystra og Austurlands-
kjördæmi..." Sumum brá öðru-
vísi áður.
Sundurtæta
Leiðarahöfundur heldur svo af
veikum mætti áfram og ætlar að
telja lesendum trú um að víðar
hafi nú skollið á friður. Þannig
hafi í Norðurlandskjördæmi ve-
stra verið tekin ákvörðun um
,skipun efstu sæta framboðsli-
stans, sem víðtæk samstaða er
um“ án þess að efnt hafi verið til
skoðanakönnunar.
Stuðningsmenn Páls Dag-
bjartssonar í Norðurlandskjör-
dæmi vestra ættu að líkindum
gjska erfitt með að kyngja þessu.
Þeir höfðu undirbúið kjör Páls í
annað sæti síðastliðin fjögur ár,
og þóttust hafa tekið himin hönd-
um þegar Eykon flúði af hólmi og
hélt til höfuðstaðarins. En
flokkseigendavaldið í kjördæm-
inu vélaði svo um, að engin skoð-
anakönnun eða prófkjör var
gerð. Páli því næst bolað með
lævi úr sætinu sem hann taldi sig
eiga tilkall til (var í þriðja sæti við
síðustu kosningarnar), og
fallkandídat úr Reykjavík, frjáls-
hyggjupostulanum Vilhjálmi Eg-
ilssyni skotið í annað sæti. Hann
hafði það til afreka unnið að
rekja ættir að Sauðárkróki.
Þannig ríkir fjandúð og ófriður
einnig í þeim kjördæmum sem
Morgunblaðið reynir veikburða
að telja lesendum sínum trú um
að séu ekki sundurtætt af inn-
byrðis átökum.
Ja, litlu verður Vöggur feginn.
Skorinorð
lýsing
Að öðru leyti segir leiðari
Morgunblaðsins allt sem segja
þarf um innanflokksástandið:
„Framboðsvandamál Sjálf-
stæðisflokksins eru ekki úr sög-
unni þóttfallið hafi veriðfrá próf-
kjörum í sumum kjördæmum á
vegum flokksirts. Sl. laugardag
fór fram talning atkvæða í skoð-
anakönnun í Reykjaneskjör-
dæmi... Eftir að talningu atkvæða
lauk tókst kjörnefnd Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjaneskjördœmi
að klúðra svo framboðsmálum
flokksins að með fádæmum er“.
Leiðarinn bendir réttilega á,
að Gunnar G. Schram hafi orðið
tyúr „pólitísku áfalli“ en við síð-
ustu kosningar varð hann í öðru
sæti en hafnaði í því sjötta nú. En
þrátt fyrir niðurstöðuna „tók
kjörnefnd þá ákvörðun," segir
Moggi, „að bjóða Gunnari G.
Schram 5. sætið en nýjum fram-
bjóðanda, Víglundi Þor-
steinssyni... var boðið sjötta sæt-
ið. Rökin fyrir þessari afgreiðslu
kjörnefndar liggja ekki fyrir. “
Síðar segir Morgunblaðið svo
um vinnubrögðin í flokknum:
„Þessi vinnubrögð einkennast af
fljótfœrni og ýta undir tortryggni.
Afleiðingin er sú að óvissa ríkir
um endanlega skipan framboðs-
lista Sjálfstæðisflokksins í næst-
stærsta kjördæmi landsins. Jafn-
framt er augljóst að þetta klúður
hefur þegar skaðað verulega
möguleika flokksins■ í kosning-
um.“
í framhaldi af þessu eru svo'
niðurstöðurnar í Suðurlandskjör-
dæmi reifaður. En þar varð Árni
Johnsen fyrir því áfalli að hrapa
niður í þriðja sæti, og óvíst um
framtíð hans pólitíska.
Morgunblaðið vegur Árna,
sinn gamla starfsmanna, og finn-
ur hann léttvægan. Það verður
ekki séð annað af leiðara Morg-
unblaðsins en Árni hafi upp-
skorið sem hann sáði. Því leiðar-
inn segir, að „Enginn af þing-
mönnum flokksins í kjördæminu
fékk pólitískt áfall með þeim hætti
sem gerðist í Reykjaneskjör-
dæmi. “ Ef það er ekki áfall fyrir
Árna að hrapa niður í óvíst þing-
sæti, þá getur það tæpast túlkast
öðruvísi en hann hafi átt það
skilið, að dómi Mogga.
Þannig er ástandið orðið innan
Sjálfstæðisflokksins. Ósætti,
sundrung, bræðravíg, óheilindi
og tortryggnisleg vinnubrögð.
Morgunblaðið hellir svo olíu á ■
eldinn með því að rótast einsog
tarfur í flagi, deilandi spörkum í
allar áttir, meira að segja á gamla
liðsmenn eins og Árna Johnsen.
Nú er Blika brugðið.
-ÖS
DJOÐVIIIINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur Skarphéöins^
son.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson. A
Blaöamenn: Garðar Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristln Olafs-
dóttir, Magnús H. Gíslason, Mörður Árnason, Ólafur Gíslason.
Sigurður A. Friðþjófsson, Valþór Hlöðversson, Vilborg Davíösdóttir,
Víðir Sigurðsson (íþróttir), Ingvi Kjartansson (Akureyri)
Handrita- og prófarkalesarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Sævar Guðbjömsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen, Guðmunda Kristinsdóttir.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: ólöf Húnflörð.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavik, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Biaðaprent hf.
Verð Hausasölu: 50 kr.
Helgarblöð: 55 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 7. nóvember 1986