Þjóðviljinn - 18.03.1987, Blaðsíða 5

LANDHD
Miðvikudagur 18. mars 1987 ÞJÖÐVILJfNN - SÍÐA 5
- Refurinn hefur haft yfir-
höndina en minkurinn sæ'kir bú
mjög á a.m.k. í Vopnafirði.
- Eru kannski sumir með loð-
dýraræktina sem aðal búgrein?
- Hjá flestum var hún hlið-
arbúgrein til að byrja með en sýn-
ist víða vera að þróast í þá átt að
verða aðalbúgreinin. Svo er það
a.m.k. í okkar sveit.
Tvær fóðurstöðvar
- Og hvað er svo að frétta af
fóðurstöðvunum?
- Fóðurstöðvarnar eru tvær.
Önnur er í vopnafirði og þjónar
því svæði en hin er á Egilsstöð-
um. Fóðurstöðin í Vopnafirði er
að meiri hluta til í eigu bænda en
að öðru leyti Útgerðarfélagsins
og Kaupfélagsins.
- Er fóðurkostnaðurinn ekki
hár?
- Hann hefur ekki reynst okk-
ur fjötur um fót í Vopnafirðinum.
Af landfræðilegum ástæðum get-
ur stöðin þar ekki þjónað nema
því héraði og hráefni á ekki að
skorta nema dýrunum fjölgi mjög
verulega. En höfuð máli skiptir
að fóðrið sé gott því það gengur
auðvitað ekki að borga hátt verð,
fyrir lélegt fóður. Annars vantar
meiri rannsóknir á innlenda hrá-
efninu því það er annars eðlis en
erlent fóður og því ekki hægt að
byggja að öllu leyti á erlendum
rannsóknum.
Skinnaverðið
- Hvernig hafa íslensku
skinnin staðið sig í samkeppninni
við þau erlendu?
- Minkaskinnin hafa staðið sig
vel. Á síðasta ári voru þau næst
bestu skinnin í Evrópu, ef mið er
tekið af verðinu, sem fyrir þau
fékkst og auðvitað er það mæli-
kvarðinn. Skýringin á þessari vel-
gengni er m.a. sú, að við erum
laus við þá sjúkdóma, sem margir
aðrir eiga við að stríða. íslensku
skinnin eru einnig mjög stór mið-
að við það, sem annarsstaðar ger-
ist.
Það gengur hinsvegar lakar
með refaskinnin. íslensku
skinnin, einkum af blárefnum,
eru einna verðlægst af refa-
skinnum á Norðurlöndunum.
Niðurstöðurnar af nýafstöðnum
uppboðum vekja þó vonir um að
saman sé að draga. Og vaxandi
framleiðsla á silfurrefa- og
blendingsskinnum (Bluefrost)
gefur einnig vonir um hækkandi
verð, sbr. uppboðið nú í febrúar.
Svo á þarna einnig að geta komið
til hjálpar aukin reynsla og þekk-
ing, bæði hjá bændunum sjálfum
og þeim, sem framleiða fóðrið.
Megin hluti íslensku skinnanna
er seldur á uppboði hjá sambandi
danskra loðdýrabænda og það
hefur verið okkur mjög innan
handar með öflun hverskonar
þekkingar á þessu sviði. Þessi
góðu tengsl við Dani eru okkur
ákaflega mikilvæg. Fyrir þeirra
tilstilli fáum við að selja okkar
skinn undir þekktasta gæðamerk-
inu SAGA. Kannski er norræn
samvinna hvergi betri en á þessu
sviði.
Eins og nú horfir má ætla að
menn leggi meira kapp á minka-
rækt en refa. Það er því áhyggju-
efni ef ekki fæst að flytja inn kyn-
bótadýr. Ef við fáum það ekki og
verðum að rækta allt inn á við, er
hætt við að stofninn smá þynnist
út og þá er voðinn vís. Og það var
slys, segir Björn, að yfirdýra-
læknir skyldi koma í veg fyrir það
s.l. haust að inn fengjust fluttir
kynbótaminkar, þótt auðvitað
verði að fara að með fyllstu gát,
um það er enginn ágreiningur.
Verkun skinnanna
- Ef við víkjum nú að verkun
skinnanna, hvað viljið þið segja
um hana?
- Til hennar þarf auðvitað vel
að vanda. Hún hefur í verulegum
mæli farið fram hjá bændunum
sjálfum. Og það er þýðingar-
Rœtt við Álfhildi
Ólafsdóttur og
Björn Halldórs-
son, minka-
bœndur áAkrií
Vopnafirði. Álf-
hildur er jafn-
framt ráðunaut-
ur hjá Sambandi
loðdýrabœnda
mikið að bændur verki sjálfir sín
skinn. Verkunin sjálf er út af fyrir
sig lærdómsrík og svo það, að
fylgjast með ferlinum öllum frá
upphafi til enda. Skinnaverkunin
er hluti af því námi, sem loðdýra-
bændur þurfa að tileinka sér, það
er m.a. hið jákvæða við loðdýra-
ræktina, að til viðbótar á uppeld-
inu á dýrunum og umönnun,
kemur svo vinnslustigið, sem
hægt er að sjá um heima í sveitun-
um.
Kostnaður við verkunina er frá
250-290 kr. á refaskinn og um
100 kr. á minkaskinn og þetta er
umtalsverð vinna, sem miklu
skiptir að geta haldið heima og
skapað þannig atvinnu í sveitun-
um. Bændur geta sameinast um
að koma sér upp aðstöðu til verk-
unarinnar og þótt það kosti dá-
lítið í byrjun þá kemur slíkt fljót-
lega til með að margborga sig.
Byggingarnar
- Nú, þá erum við kannski
komin að byggingunum og því,
sem þeim tengist.
- Já.þarhafanústundumorð-
ið slæm mistök í fjárfestingu,
bæði hvað snertir húsin sjálf,
innréttingar þeirra o.fl. og yrði
kannski of langt mál að fara
mikið út í það. Stundum hafa
húsin viljað verða of- og óþar-
flega dýr, menn hafa byggt að
þarflausu úr of dýru efni og lagt
of mikla áherslu á fínheitin.
Stundum hafa menn ekki staðsett
húsin rétt, verið með þau of langt
frá öðrum byggingum - sett fyrir
sig lyktina, sem er varla verri en
af öðrum skepnum - en fyrir
bragðið hefur grunnurinn gjarna
orðið dýrari og verri, vatns-
leiðslan lengri o.s.frv. Sumir hafa
notað plasthúðuð net, álitið þau
endingarbetri, sem þó er mjög
vafasamt, en þau eru hinsvegar
Álfhildur Ólafs-
dóttirogBjörn
Halldórsson á
Akri. Mynd:
mest
Þegar halla tók undan fæti fyrir
hinum hefðbundnu búgreinum, -
af ýmsum ástæðum, sem hér
skuiu ekki raktar nú, - tóku menn
að svipast eftir einhverjum þeim
atvinnurekstri, sem að hluta til
gæti leyst þær af hólmi. Festu
menn þá einkum auga á loðdýra-
ræktinni, þótt fleira hafi raunar
komið til.
Allmörg Ioðdýrabú eru nú rek-
in hér og þar um landið. Og þegar
bændurnir á Akri í Vopnafirði,
þau Álfhildur Ólafsdóttir og
Björn Halldórsson, litu hér inn á
blaðið, þótti ekki úr vegi að
spjalla við þau um þessa tiltölu-
lega ungu búgrein og það því
fremur, sem Alfhildur er ráðu-
nautur hjá Sambandi loðdýra-
bænda.
Ekki er óeðlilegt að byrjað sé á
því, að segja lítilsháttar deili á
bændunum á Akri. Björn er
Vopnfirðingur en Álfhildur
Eyfirðingur. Þau stunduðu búvís-
indadeildina á Hvanneyri, með
loðdýrarækt sem valgrein, og eru
kandidatar þaðan. Að loknu
námi á Hvanneyri fluttu þau
norður að Hólum í Hjaltadal og
kenndu þar við bændaskólann í
þrjú ár. Áð því búnu fluttu þau á
heimaslóðir Björns í Vopnafirði,
enda hafa þau alltaf haft áhuga á
að vinna sjálf við búskap. Þar
stofnuðu þau til félagsbús á jörð-
inni Engihlíð, ásamt foreldrum
og bróður Björns. Eru þau eink-
um með mjólkurframleiðslu en
hafa einnig dálítið af sauðfé, sem
fer þó fækkandi. Fyrir tveimur
árum bættust minkar við bústofn-
inn og fer þeim fjölgandi.
í vetur hefur Álfhildur verið á
Hvanneyri við framhaldsnám í
loðdýrarækt. Er það skipulagt
sem fjórða árs nám og fer að
hluta til fram í Danmörku. Fram-
leiðnisjóður veitti tvo styrki til
námsins og hlaut Álfhildur annan
þeirra.
- Voruþaukannskibrautryðj-
endur í loðdýrarækt í Vopna-
firði?
- Nei, þegar við byrjuðum
fyrir tveimur árum voru sex refa-
bú fyrir í sveitinni, og um leið og
við fengum minkana byrjuðu tvö
önnur bú minkarækt. Þá voru
ásettar minkalæður 240. Nú eru
minkabúin orðin fimm og tala á-
settra læðna hefur fimmfaldast,
farið úr 240 í um 1900. Eitt þess-
ara búa er eingöngu með mink en
hin eru blönduð. Nú eru um 750
refalæður í sveitinni og eru það
bæði blá- og silfurrefir.
- Hvernig hefur fjárhagsaf-
koman verið?
- Fyrra árið okkar var útkom-
an engan veginn nógu góð og
stafaðiþað einkum af lélegri frjó-
semi. I fyrra var hún hinsvegar
mun betri og skinnaverðið þá vel
viðunandi. Núna í desember
seldum við helminginn af okkar
skinnum og fengum mjög gott
verð. Aftur á mótin var mun lak-
ara verð á blárefaskinnunum en
minkaskinnunum, miðað við til-
kostnað. Á refaskinnum hafa
verðsveiflur verið miklu meiri,
enda mikið framboð á blárefa-
skinnum í heiminum miðað við
eftirspurn og það kemur auðvitað
niður á verðinu.
Tveir kjarnar
- Er loðdýraræktin vaxandi
búgrein á Austurlandi?
- Já, hún hefur vaxið verulega
upp á síðkastið. Búunum hefur
fjölgað og þau hafa einnig stækk-
að. Það má eiginlega segja að um
sé að ræða tvo megin kjarna.
Annar er í Vopnafirði en þar er
loðdýrabúskapur nú rekinn á 9
býlum. Hinn kjarninn er svo á
Héraðinu en þar eru býlin
dreifðari. Þau eru á Héraðinu
sjálfu, í Jökulsárhlíð og uppi á
Jökuldal, og munu alls vera 12.
Svo er eitt í Breiðdal og þrjú
suður í Geithellnahreppi.
- Hvort leggja menn meiri
áherslu á minkinn eða refinn?