Þjóðviljinn - 22.03.1987, Blaðsíða 11

Syndgað með
listagyðjunni
Ólg rœðir við Sigurð Sigurðsson listmálara,
en í dag opnar Listasafn íslands yfir-
litssýningu á verkum hans
„Þetta er eins og að rifja upp
gamlar syndir, það er skelfi-
legt að þurfa að horfast í augu
við þetta,“ sagði Sigurður Sig-
urðsson þegar ég spurði hann
hvort ég mætti ekki spjalla við
hann eina eftirmiðdagsstund í
tilefni þess að Listasafn ís-
lands hefur nú sett upþ yfir-
litssýningu sem spannar 43
ára feril hans sem málara.
„Þetta er allt henni Selmu að
kenna,“ bætti hann við, og
VERTU ORUGGUR-
VELDU VEL I LIÐIÐ ÞITT.
VELDU VOLVOVARAHLUTI.
vbbtiibM:
Kerti B-19, B-20, B-230 441,-
Platína b-19, b-21, b-230 165,-
Membra í blöndung 286,-
Framdemparí 240 2.982,-
Afturdempari 240 1.373,-
Olíusía Allar bensínvélar 354,-
Pústkerfi 240 7.222,-
Tímareim B-19, B-21, B-230 548,-
Spíndilkúla 240 1.232,-
Framhjólalegusett 240 frá 968,-
xfnnnn*
SUÐURLANDSBRAUT 16 SÍMI 3S200
orðin eru dæmigerð fyrir þá
hæversku sem einkennir
þennan listamann, sem á að
baki merkan feril sem
listmálari, forystumaður í
samtökum listamanna og sá
kennari, sem trúlega á flesta
nemendur í hópi starfandi
listamanna á íslandi í dag.
Við hittumst á heimili hans í
Fögrubrekku, og það var ekki
fyrr en daginn eftir sem ég fékk
tækifæri til að skoða sýninguna.
Og af þeirri reynslu verður ekki
annað sagt en að það eru ljúfar
syndir sem Sigurður hefur drýgt
með listagyðjunni um dagana, og
þar státar móðir náttúra af stöðu-
gri nærveru sinni.
„Ég hef prófað ýmislegt í
myndlistinni um dagana,“ hélt
hann áfram, „en ég hef alltaf
endað í landslaginu. Kannski er
þetta sveitamaðurinn í manni, en
ég hef alltaf haft óbeit á stórborg-
arlífinu og ekki viljað búa í borg
ótilneyddur, þótt það sé gaman
að skoða borgir og það sem þar er
að finna.“
Oft hefur sú spurning hvarflað
að mér, hvers vegna íslenskir
málarar hafi, sérstaklega á fyrri
hluta aldarinnar, fundið hjá sér
svo ríka hvöt til þess að mála
landslag. Ekki eins og á endur-
reisnartímanum, þar sem lands-
lagið myndaði bakgrunn fyrir
manninn sem herra jarðarinnar
og kórónu sköpunarverksins,
heldur þvert á móti þar sem mað-
urinn og hans vegsummerki eru
víðs fjarri og náttúran drottnar
ein og óspjölluð. Og þetta á ekki
hvað síst við um landslagsmyndir
Sigurðar Sigurðssonar. f lands-
lagsmyndum hans uppiifum við
það eintal við náttúruna sem er í
ætt við trúarlega reynslu, og ekki
verður ástundað í þeim skipu-
lagða glundroða sem tæknibylt-
ingin hefur fært nútímamannin-
um. Syndin, sem Sigurður talaði
um, er kannski fólgin í því stefnu-
móti manns og náttúru, þar sem
maðurinn verður landslag og
finnur sig þá fyrst heilan þegar öll
mannleg verksummerki eru af-
máð. En þegar við höfðum
komið okkur fyrir í stofunni í
Fögrubrekku og Anna hafði fært
okkur kaffi og sérrí spurði ég Si-
gurð hvað hefði fengið hann til
þess að yfirgefa Sauðárkrók og
sigla til Kaupmannahafnar til
þess að læra listmálun.
Líkkistusmíði
eða listmálun
„Ég veit eiginlega ekki hvað
það var, segir Sigurður. Ég hafði
gaman að þessu. Það voru falleg
málverk á veggjunum í
Menntaskólanum á Akureyri, og
ég hafði meðal annars tekið þátt í
því að skreyta skólann fyrir hátíð-
ir mér til skemmtunar. Svo hafði
ég séð sýningu Þorvaldar Skúla-
sonar í Reykjavík, sem vakti
áhuga minn, þótt mörgum hafi
þótt hún undarleg. Þegar ég á-
málgaði þetta við Sigurð föður
minn, þá var hann með efa-
semdir, sem eðlilegt er, og sagði
að ég skyldi nú hugsa mig vel um.
Ég man þetta vel, við sátum við
stofuborðið á Króknum og Skag-
afjörðurinn blasti við út um
gluggann, þar sem móðir mín
stóð og sagði af sinni móðurlegu
umhyggju: „Heyrðu, Siggi minn,
væri ekki ráð fyrir þig að læra
líkkistusmíði hjá honum Guðjóni
í Vatnskoti, það er þó alltaf brúk
fyrir það“. Þá fór karl að skelli-
hlæja og lét mig í friði með þetta
eftir það.
Ég sigldi til Hafnar sumarið
1939 og hitti þar Jón Stefánsson,
sem þá bjó í Höfn. Ég kynntist
honum vel og heimsótti hann oft,
og hann lagði inn gott orð fyrir
mig á Akademíunni hjá Kræsten
Iversen prófessor, sem sagði við
mig að það væri hvort sem er ekki
hægt að senda mig heim aftur,
þar sem það væri um allt of
langan veg að fara. Reyndar vor-
um við Islendingar, Grænlend-
ingar og Færeyingar nokkuð sér á
parti þarna í Akademíunni, við
vorum frá „de danske öer i Atl-
anterhavet“, eins og þeir kölluðu
það í gamla daga.
Ég var hjá þessum sama kenn-
ara á Akademíunni öll stríðsárin,
og var eini íslendingurinn á mál-
araskólanum. Sigurjón Ólafsson
var þá að vinna að stórum granít-
skúlptúrum úti í garðinum í
Charlottenborg.“
Listamanna-
nýlendan í Höfn
- Voru ekkifleiri íslenskir lista-
menn í Höfn á stríðsárunum?
- Jú, eins og ég sagði þér, þá
hafði ég talsvert náið samband
við Jón Stefánsson á þessum
tíma. Við ræddum um franska
málaralist, og svo sagði hann mér
ferðasögur úr óbyggðum á ís-
landi. Júlíana Sveinsdóttir bjó þá
í Höfn og lét talsvert að sér
kveða. Hún var þá í sýningar-
nefnd á Charlottenborg og hafði
orð á sér fyrir að taka unga fólkið
inn á kostnað gömlu mannanna.
Ég held að þeir hafi verið hræddir
við hana. Júlíana var góður kól-
oristi og máiaði mikið í danska
grá-skalanum. Hún hefur kann-
ski verið vanmetin hér heima,
enda eru flest hennar verk í Dan-
mörku.“
- Var Svavar Guðnason ekki í
Höfn á þessum árum?
„Jú, ég kynntist Svavari vel.
Hann var fyrst á málaraskólanum
hjá Iversen, en lenti upp á kant
við hann og fór. Það var nú út af
misskilningi, því Iversen sagði
mér að hann hefði mætur á Sva-
vari, en það átti ekki við Svavar
að vera á Akademíunni að teikna
módel.“
- Kynntist þú eitthvað félögum
Svavars úr Cobra-hreyfingunni?
„Nei, ég kynntist ekki hinum
Cobra-málurunum. Hreyfingin
var ekki orðin áberandi þá, en
margir félagar Svavars voru þó
farnir að sýna.“
- Þú hefur ekki orðið fyrir
áhrifum frá þeim straumum?
„Nei, ég var aldrei sérlega hrif-
inn af þýska expressíónismanum,
fannst hann of brokkgengur í
teikningu og lit. Þeir áttu ekki við
mitt skaplyndi. Ég hreifst hins
vegar af frönsku málurunum,
mönnum eins og Cézanne, Mat-
isse og Gaugin. Það voru verk
eftir þá og fleiri á Statens Muse-
10 SfÐA - ÞJÓÐVIþJINN Sunnudagur 22. mars 1987
„Slóð í sandinn" - olíumálve k frá 1983.
um for Kunst og Glyptotekinu.
Annars varð ég líka fyrir áhrifum
frá danska málverkinu eins og
eðlilegt er, málaði í danska grá-
skalanum. En ég held að þau
áhrif hafi dvínað eftir að ég kom
heim.“
-Var lífið ekki erfitt í Kaup-
mannahöfn á stríðsárunum?
Hvaðan fenguð þið peninga?
„Stríðið hafði furðu lítil áhrif á
okkur, þetta komst upp í vana.
Það voru að vísu sprengingar
annað slagið og stundum varð
maður var við rassíur, en þetta
varð nánast að eðlilegum hlut.
Það var ekki fyrr en heim var
komið sem skelfingin gerði vart
við sig. Einu sinni hrundi þak-
glugginn á vinnustofunni minni
yfir mig þegar þeir sprengdu
Löngubrú, en maður tók þessu
eins og hverju öðru hundsbiti. Ég
man það þó að einu sinni gerðu
Þjóðverjarnir rassíu og skotárás á
verksmiðju þar sem Anna kona
mín vann, ég bað hana þá um að
fá sér vinnu einhvers staðar ann-
Sigurður Sigurðsson í vinnustofu sinni í Fögrubrekku.
ars staðar. Við bjuggum náttúr-
lega ekki við neinn lúxus, því það
var skortur í landinu, en sendi-
ráðið gekkst í ábyrgð fyrir okkur
námsmenn og skaffaði okkur líf-
eyri, og við þökkuðum það Jóni
Krabbe, sem þá starfaði þar.“
Heimkoman
- Þú komst heim strax eftir
stríðið, hvencer hélstu þína fyrstu
sýningu hér?
„Það var í Listamannaskálan-
um haustið 1947. Annars hef ég
ekki gert mikið af því að halda
einkasýningar, það er allt of
mikið vesen í kringum þetta. Ég
hef hins vegar tekið þátt í mörg-
um samsýningum. Én ég sýndi
einu sinni á Norðfirði, og það var
gaman. Það var Menningarfé-
lagið á staðnum sem stóð fyrir
þessu og við fórum saman með
skipi, ég og Björn Th., sem hélt
fyrirlestur um íslenska myndlist.
Guðmundur Jónsson
óperusöngvari kom líka austur
með flugi og dubbaði sig upp í
kjólföt til þess að syngja. Þetta
var mikill menningarviðburður,
og þegar hann hóf upp raustina í
„Hraustir menn“ fóru krakkarnir
í salnum að hlæja, en Guðmund-
ur gaf sig ekki fyrr en hann hafði
þaggað niður í þeim. Annars
gerðu Norðfirðingar vel við okk-
ur, og við áttum þarna góða daga.
Ég held að þetta hafi verið 1958.“
- Þú hefur kennt lengi við
Myndlistaskólann, hvernig átti
það við þig?
„Jú blessaður vertu, ég var að
þessu í yfir 30 ár. Það átti að
mörgu leyti vel við mig, ekki síst
félagsskapurinn við unga fólkið.
Ég held að Myndlistaskólinn hafi
þrátt fyrir allt haft góð áhrif í þá
átt að kenna íslendingum að
meta myndlist. Ég hef haft marga
nemendur um dagana, en sem
betur fer - þeirra vegna - hafa
þeir ekki allir orðið starfandi
myndlistarmenn. Annars er þetta
eins og sjúkdómur, menn geta
illa vanið sig af því að mála þegar
þeir eru einu sinni byrjaðir-
...þekkir þú nokkurn sem hefur
getað hætt?“
Og Sigurður gengur með mér í
vinnustofu sína þar sem mætir
manni þessi sæta og seiðandi lykt
sem alltaf fylgir olíumálverkinu.
Litaspjaldið hans er ennþá blautt
þótt brátt sé liðin hálf öld frá því
að hann sigldi ungur sveinn til
Hafnar...
-ólg-
HANA ÞESSA
enda er Létt og laggott sér á
parti! Nú er tækifærið til að
laga línurnar - grenna sig en
smyrja brauðið samt. Létt og
laggott er nýtt viðbit og
helmingi fituminna en allt borð-
smjörlíki, taktu eftir því. Létt og
laggott er eingöngu ætlað ofan
á brauð en hentar ekki til
steikingar.
Létt og laggott er framleitt úr
mjólkurpróteinum, sojaolíu og
smjöri. Það hefur smjörbragð
og er símjúkt.
Komdu þér á kreik og haltu
ummálinu í skefjum - Létt og
laggott léttir undir með þér.
Sunnudagur 22. mars 1987 ÞJÓÐVILJINN - SlÐA 11