Þjóðviljinn - 19.06.1987, Qupperneq 8

Kosningarnar á Ítalíu
Fatafella
afhjúpar
ráðlausa
valdsmenn
Fyrstu viðbrögð ítalskra
sósíalista eftir sigurinn í þing-
kosningunum um síðustu heigi
voru að benda á að þrátt fyrir
ósigur kommúnista þá fælu
þessi kosningaúrslit í sér
meirihluta vinstrimanna á
þingi í fyrsta skipti í sögu ítal-
íu. Leiðtogar flokksins, þeir
Bettino Craxi og Claudio Mar-
telli létu jafnframt í það skína,
að það fimm flokka stjórnar-
mynstur sem verið hefði við
lýði væri þeim hreint ekki að
skapi lengur, þeir stefndu
frekar að vinstra samstarfi í
framtíðinni.
Óþarfi er að taka yfirlýsingar
af þessu tagi allt of bókstaflega,
með þeim eru sósíalistar kannski
fyrst og fremst að skapa sér and-
rými í væntanlegum átökum við
hina sigurvegarana í kosningun-
um, Kristilega demókrata, en
engu að síður er langt því frá að
kosningaúrslitin séu eins ótví-
ræður ósigur vinstriaflanna og
menn hafa látið í veðri vaka.
Tap kommúnistaflokksins var
að vísu töluvert, hann hlaut 10,2
miljón atkvæði eða 26,6% til
neðri deildar þingsins og tapaði
3,3% frá þingkosningunum 1983.
Sigurvegarar kosninganna voru
hins vegar sósíalistar, sem hlutu
14,3% atkvæða og bættu við sig
2,8%, Græningjar sem hlutu
2,5% en höfðu ekki boðið fram
áður og Kristilegir demókratar,
sem hlutu 13,2 miljónir atkvæða
eða 34,3% til neðri deildarinnar
og bættu við sig 1,4%. Athyglis-
vert er að samstarfsflokkar
Kristilegra og sósíalista í fráfar-
andi fimm flokka stjórn töpuðu
allir töluverðu fylgi, en það eykur
um Ieið erfiðleikana á endurnýj-
un slíks stjórnarmynsturs.
Krafa um stöðugleika
Margir hafa túlkað þessi úrslit
á þann veg, að þau lýsi vilja kjós-
enda til áframhaldandi samstarfs
kristilegra og sósíalista í anda
þess stöðugleika sem tókst að
mynda í stjórnartíð Bettinos
Craxi. Því sé þessum öflum
nauðugur einn kostur að ná sam-
an á ný, hversu ófýsilegur sem sá
valkostur kann annars að vera
fyrir Bettino Craxi. Hann hefur í
formennskutíð sinni lagt áherslu
á að skapa flokki sínum sjálfstætt
svigrúm á milli risanna tveggja,
kristilegra og kommúnista, og
verður ekki annað sagt en að
honum hafi orðið nokkuð ágengt
í því á undanförnum árum. En
þverstæða þessara úrslita
gagnvart sósíalistum er sú, að þau
þrengja þeim enn einu sinni í
fangið á kristilegum, og í þetta
skiptið án verulegs stuðnings
þeirra þriggja smáflokka sem
áður áttu aðild að fimm flokka
stjórninni. Þeir flokkar sleikja nú
sár sín af biturri reynslu af stjórn-
arsamstarfinu.
Möguleiki
vinstristjórnar
Sá fræðilegi möguleiki á vin-
HEIMURINN
Sptsl in abb. poat. gr. 2/70 • USPS 4ÍS760 con I.P
Kosningabaráttan í ítölskum fjölmiðlum: Forsíða vikublaðsins Panorama skömmu fyrir kosningar sýnir léttklædda dömu í fólagsskap
þeirra Ciriacx) De Mita, leiðtoga Kristilegra, Alessandro Natta, leiðtoga kommúnista og Bettino Craxi, leiðtoga sósíalista. Daman á að
tákna hinn óráðna kjósanda á vinstri vængnum.
strimeirihluta, sem Claudio Mar-
telli talaði um strax eftir kosning-
arnar byggir á því að sameigin-
legur þingstyrkur kommúnista,
Öreigalýðræðis, sósíalista, Rót-
tæka flokksins, sósíaldemókrata
og Græningja er 322 sæti í neðri
deildinni á móti 309 þingsætum
þeirra afla sem talin eru hægra
megin við miðju.
En kommúnistar, sem nú hafa
hafið mikla sjálfskrufningu og
sjálfsgagnrýni eftir ósigurinn,
hafa hins vegar túlkað úrslitin
svo, og það trúlega réttilega, að
kjósendur hafi hafnað meginhug-
mynd þeirra, sem fólst í nýjum
valkosti: stjórn án kristilega
flokksins, þar sem kommúnistar
og sósíalistar mynduðu burðarás-
inn. Sósíalistar gáfu aldrei grænt
ljós á þessa hugmynd fyrir kosn-
ingarnar, og erfitt er nú fyrir alla
að neita kröfum kristilegra um
forystu fyrir næstu stjórn, þar
sem þeir eru bæði stærsti flokkur-
inn og einn af sigurvpgurum þess-
ara kosninga.
Sjálfskrufning
kommúnista
*
Það sem mesta athygli hefur
vakið við þessi kosningaúrslit er
að sjálfsögðu tap kommúnista.
Forysta flokksins leggur nú höf-
uðið í bleyti til þess að kryfja úr-
slitin og átta sig á því, hvaða fylgi
þeir hafa misst og hvert það hefur
farið. Menn hafa strax rekið
augun í það að fylgistapið er mest
þar sem flokkurinn hefur verið
hvað sterkastur fyrir: í iðnaðar-
hverfum stórborganna, ekki síst í
Mílanó og Torino.
Almennt er þó talið að hið
hefðbundna fylgi verkamanna
hafi skilað sér til flokksins, flótt-
inn hafi aðallega verið á meðal
unga fólksins og ýmissa jaðar-
hópa, sem stutt hafa flokkinn í
baráttu hans fyrir auknu jafnrétti
og gegn spillingu. Þannig hafa
sumir skýrt tap flokksins með
þeirri einföldu röksemd, að á
sama hátt og hin hefðbundna
verkalýðsstétt sé tölulega og póli-
tískt á undanhaldi gagnvart þjón-
ustustéttum og ýmsum jaðarhóp-
um, þá sé hinn hefðbundni verka-
lýðsflokkur dæmdur til þess að
fara halloka Iíka. í þessu sam-
bandi hafa menn bent á ósigra
vesturþýskra og breskra jafnað-
armanna að undanförnu, sem
einnig mætti skýra á þennan hátt.
Aðrir hafa hins vegar bent á að
ítalskir kommúnistar hafi verið á
undan öðrum að átta sig á þessari
þróun og breyta flokknum í sam-
ræmi við kröfur nýs tíma.
Verkalýðs-
hreyfingin
blóraböggull
Sú skoðun er einnig útbreidd
meðal flokksmanna, að ósigurinn
megi tengja slakri frammistöðu
verkalýðshreyfingarinnar og
veikari stöðu hennar gagnvart at-
vinnurekendum. Verkalýðs-
hreyfingin hafi nýverið skrifað
undir kjarasamninga, þar sem
ýmsir láglaunahópar hafi setið
eftir, og flokkurinn gjaldi nú fyrir
að hafa fórnað sér fyrir eininguna
innan verkalýðshreyfingarinnar.
Forystumenn verkalýðshreyf-
ingarinnar úr röðurn kommúnista
hafa viðurkennt veikari stöðu
hennar og nauðsyn á endurskipu-
lagningu með það að markmiði
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 19. júní 1987
Fc