Þjóðviljinn - 08.07.1987, Blaðsíða 10

ERLENDAR FRETTIR
Brasilískur smábóndi og fjölskylda frammi fyrir hreysi sínu. Upplausn.
Hina metnaðarmiklu áœtlun Joses Sarneys um
skiptingujarðnœðis meðal landlausra
fjölskyldna hefur dagað uppi í kerfinu
Arið 1985 boðaði ríkisstjórn
Joses Sarneys forseta, sem þá
var nýsest að völdum, miklar um-
bætur í jarðnæðismálum brasilí-
skra berfætlinga og skyldu þær
hafa algeran forgang fram yfir
önnur stefnumál stjórnvalda. En
tveim árum síðar hefur nánast
ekkert gerst.
Jarðnœði og
stjórnarskrá
Embættismenn viðurkenna að
árangurinn sé í lágmarki en bar-
áttumenn fyrir jarðnæðisskipt-
ingu fullyrða að ástand í sveitum
hafi hríðversnað þar sem margir
smábænda hafi þurft að súpa
seyðið af misheppnuðum efna-
hagsaðgerðum ráðamanna og
selt stórjarðeigendum skika sinn.
Skipting jarðnæðis er mál mál-
anna í Brasilíu og hafa vanefndir
Sarneystjórnarinnar bakað henni
miklar óvinsældir alþýðu manna.
í ráði er að setja landinu nýja
stjórnarskrá í ár og hefur
stjórnlagaþing þegar hafið störf
við samningu hennar. Umbóta-
sinnar segja að nú séu síðustu
forvöð fyrir stjórnina að hrista af
sér slenið í jarðnæðismálunum.
Verði ekki að finna ákvæði um
róttæka landdeilingu í stjórnskip-
unarlögunum þá sé hætt við
miklu umróti í landinu og að
landtökum fjölgi að mun.
Áœtlun sem
dagaði uppi
Um 4,5 milljónir fjölskyldna til
sveita eiga ekki svo mikið sem
lófastóran blett af landi og búa
við hreina örbirgð. Sumstaðar
hefur fólk þetta numið land og á í
útistöðum við gráðuga óðals-
bændur sem ásælast allt ræktað
jarðnæði.
Samkvæmt áætlun Sarneys frá
1985 áttu 1,4 miljón fjölskyldna
að hafa eignast jarðskika árið
1989. Nýta átti frjósamar en
niðurníddar eða ónumdar jarðir í
þessu skyni. Árin 1985-86 áttu
150 þúsund fjölskyldur að hafa
hreppt jarðnæði, 300 þúsund áttu
að eignast skika í ár, 450 þúsund á
næsta ári og 500 þúsund árið
1989.
En allt hefur þetta farið í
handaskolum. Aðeins 20þúsund
fjölskyldur hafa fengið einhverja
úrlausn sinna mála og ráðherrar
viðurkenna niðurlútir að stefnan
hafi beðið skipbrot. Pann 23. júní
tilkynntu þeir að reynt yrði að
verða 80 þúsund fjölskyldum úti
um jarðnæði í ár en fæstir trúa
lengur aukateknu orði úr þeirri
átt.
Svo aumt er ástandið að jarð-
næðisdeilingin gengur nú hægar
fyrir sig en á síðustu valdadögum
herforingjanna sem voru forver-
ar Sarneys á valdastóli.
Gagnrýnendur stjórnarinnar
benda að auki á að flestir nýbýl-
inganna hafi sjálfir numið land án
fyrirgreiðslu stjórnvalda og því
eigi hún trauðla heiðurinn af því
sem þrátt fyrir allt hefur áunnist.
Einn þeirra fullyrðir: „Sjálf hefur
ríkisstjórnin ekki útvegað nema
innan við 500 fjölskyldum jarð-
næði“.
Landbúnaðarverkamenn mótmæla vanefndum stjórnvalda í jarðnæðismálum.
En landleysingjar hyggjast
ekki leggja árar í bát þótt á móti
blási. Snúi stjórnin ekki við blað-
inu mun landnám stóraukast á
næstunni. „Það þarf enginn að
fara í grafgötur um áform okk-
ar,“ segir Joao Pedro, leiðtogi
baráttuhreyfingar jarðnæðis-
lausra landbúnaðarverkamanna,
„landnám er lausnarorð verka-
manna, aldrei í sögunni hafa orð-
ið nokkrar umbætur í jarðnæð-
ismálum nema landleysingjar
hafi tekið frumkvæðið fyrst og
helgað sér blett.“
Og áhættan er mikil. Óðals-
bændur og stórjarðeigendur ótt-
ast fátt meir en að leiguliðar og
berfætlingar sveitanna færi sig
uppá skaftið og því berjast þeir
gegn sjálfstæðishreyfingu þeirra
með oddi og egg. Á síðasta ári
féllu 278 manns fyrir hendi
leigumorðingja á þeirra vegum,
vítt og breitt um landið. Minna
hefur verið um víg á þessu ári en
engu að síður hefur ekki dregið
úr ofbeldisverkum. „Peir drepa
minna nú en misþyrma mönnum í
staðinn" staðhæfir Leo nokkur
Huber einn af forvígismönnum
landlausra í nágrenni iðnborgar-
innar Sao Paulo.
Huber greinir frá sorgarsögu
jarðnæðisstefnu stjórnarinnar á
þessu svæði. Hún hafi ætlað að
þjóðnýta 19 stórjarðir í órækt í
fyrra en aðeins komið höndum
yfir eina þeirra. 50 fjölskyldur
hefðu sest þar að en ættu það á
hættu að vera flæmdur í burtu því
fyrri eigendur hefðu farið í mál
við ráðamenn. „Réttarkerfi okk-
ar er slíkur frumskógur að mál
sem þetta gæti velkst um í dóms-
kerfinu í þrjátíu ár áður en niður-
staða fæst.“
Efnahagsstefnan
jók eymdina
Og ekki er ein báran stök.
Efnahagsráðstafanir ríkisstjórn-
Jose Sarney forseti. Efnahagsmistök
bitna á þeim sem síst skyldi og ekkert
miðar í skiptingu jarðnæðis.
arinnar hafa mistekist gersam-
lega og aukið enn eymd í sveitum
Brasilíu og var vart á bætandi. í
syðri héruðum landsins hafa 100
þúsund smábændur flosnað upp
af skikum sínum á síðustu 12
mánuðum af þessum sökum.
Sarney hugðist ráða niður-
lögum verðbólgu. í fyrra voru
verðhækkanir bannaðar með
lögum og bitnaði það mest á smá-
bændunum. En mörgum þeirra
tókst að skrimta með því að slá
lán. En um áramótin sprakk
stjórnin á verðstöðvunarlimminu
og þá flóðu hækkanir yfir allt,
einkum þó afborganir og vextir af
lánum. Og bændum var nauðug-
ur einn kostur: að selja blettinn
sinn og bregða búi. Og flytja á
mölina þar sem atvinnuleysi er
landlægt eða gerast daglauna-
menn á heimaslóð.
Daglaunamaður nefndur
þrœll í raun
Fyrrnefndur Huber kvað dag-
launamenn eiga mjög illa ævi.
Þeim hefur fjölgað úr 300 þúsund
í 400 þúsund á fimm árum og
vinna flestir á sykurekrum.
Kaupið er smánarlega lágt og
vinnuharka mikil. Ekki sé óal-
gengt að vopnaðir seggir plant-
ekrueigenda fylgist með störfum
þeirra og gangi í skrokk á þeim af
minnsta tilefni.
Það er því síst undrunarefni
þótt vanefndir stjórnar Joses
Sarney í jarðnæðismálum hafi
valdið mikilli ólgu meðal berf-
ætlinga í Brasilíu og hætt við að
sjóði uppúr söðli hún ekki um hið
bráðasta. -ks.
10 SÍÐA - ÞJÓÐVIUINN Mlðvlkudagur 8. júlf1987