Þjóðviljinn - 30.07.1987, Blaðsíða 4

__________________LEIÐARI_______________
Nýr neysluskattur frá Jóni Baldvin
Þegar nýgamla ríkisstjórnin kynnti fyrstu efna-
hagsaðgeröir sínar vakti það strax athygli að auknar
tekjur í kassann átti að langstærstum hluta að fá
beint úr vösum almennings, og var strax á það bent,
til dæmis af samtökum launafólks og af Alþýðu-
bandalaginu, að hin aukna skattheimta mundi bitna
mest á þeim sem fyrir voru verst settir.
Nú um mánaðamótin verður lagður á ýmsar mat-
vörur tíu prósent söluskattur, sem menn hafa
reiknað út að kosti vísitölufjölskylduna tæpar tíu þús-
und krónur næsta árið, - en sú ágæta fjölskylda er
sem kunnugt er svo sparneytin og útséð í inn-
kaupum að helst jafnast á við matarreikningana
frægu á Vesturgötunni.
Stjórnarflokkarnir ákváðu líka eftir 73 daga
stjórnarmyndun að leggja skatt á bifreiðar í hlutfalli
við bílþunga, þannig að Síberíustál og tvítugir Merce-
dezar eru jafnir glænýjum glæsikerrum fyrir augliti
fjárheimtaranna. Þessi skattur hefur fengið þær mót-
tökur að lýsa sér best í nýlegu lesendabréfi þarsem
stungið var uppá þungaskatti á fólk. Hann kæmi jafn
réttlátlega niður og bílaskatturinn og hefði að auki
þau jákvæðu áhrif að minnka neysluna og grenna
þjóðina.
Svo var ákveðið að hækka vexti, væntanlegatil að
létta skuldurum sporin í bankann sinn, og svo var
ákveðið að skattleggja nýsköpun og framþróun í
atvinnulífinu, sennilega til að búa í haginn fyrir 21.
öldina.
Almenningur stundi við, en hélt þó að nú væri nóg
komið. Einhver hlyti að verða hlutur stórfyrirtækja og
eignastéttar. Fáum fyrirvinnum datt í hug það sem
nú er komið uppá tening að frumkvæði Landsvirkj-
unar, að skattur sem heitir því stofnanalega nafni
lántökugjald af erlendum lánum gæti snert búreikn-
ingana nema afar óbeinlínis.
Stjórn Landsvirkjunar segist vegna þessa skatts
þurfa að hækka rafmagnsreikninginn hjá fjöl-
skyldum í landinu um hálft þriðja prósent.
Fái stofnunin ekki undanþágu erfullyrt að ekki borgi
sig lengur að breyta gömlum erlendum lánum henn-
ar í ný, þótt við það lækkuðu vextir töluvert, þannig
að vegna lántökugjaldsins verður viðhaldið óhag-
stæðum erlendum lánum. Þjóðhagslegur ávinningur
yrði semsé minni en enginn af þeirri aðgerð sem
einmitt var ætlað að draga úr erlendri skuldasöfnun.
Fjármálaráðherra sagði um þetta hér í Þjóðviljan-
um að auðvitað hlyti þessi skattur að koma einhvers
staðar niður, - það væri svo hverrar stofnunar og
fyrirtækis um sig að „meta það hvernig það vill haga
sínum rekstri án þess að velta auknum kostnaði
sjálfkrafa yfir á aðra“. Fjármálaráðherra lagði til að
Landsvirkjun mætti þessu gjaldi með því að fresta
Blönduvirkjun enn einu sinni.
Menntamálaráðherra sagði um þetta hér í Þjóðvilj-
anum að það hefði verið hverjum manni Ijóst að
gjaldið mundi hækka rafmagnsverð.
Menntamálaráðherra sagði ekki vera efni til að
fresta Blönduvirkjun.
Iðnaðarráðherra sagði um þetta hér í Þjóðviljanum
að ákvörðun um hugsanlega undanþágu væri alger-
lega í höndum fjármálaráðherra. Iðnaðarráðherra sá
ekki ástæðu til að ræða neitt um Blöndu.
Reykjavík á stóran hlut í Landsvirkjun, og borgar-
stjóri mun hafa verið frumkvöðull að því að Landsvir-
kjun óskaði eftir viðræðum við ríkisstjórnina vegna
lántökugjaldsins. Borgarstjóri segir að ef ríkisstjórnin
ætli sér að nota Landsvirkjun, - og þarmeð almenna
rafmagnskaupendurá íslandi —, sem mjólkurkú hljóti
borgin sem meðeigandi að fá að mjólka líka.
Hvað er hér á seyði? Hvað hefur gerst? Var Jón
Baldvin Hannibalsson kannski plataður? Reiknaði
Jón Sigurðsson ekki rétt í pappírsflóðinu mikla? Er
Jóhannes Nordal stjórnarformaður Landsvirkjunar
að snúa á fjármálaráðherra? Er komið upp ósætti
milli ráðherra Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokks-
ins um hinar frægu fyrstu aðgerðir eftir mánaðar-
sambúð í Stjórnarráðinu?
Lántökugjaldið, sem á pappírnum er lagt á stofn-
anir og fyrirtæki, reynist í raun enn einn neysluskatt-
urinn. Jón Baldvin Hannibalsson, sem á pappírnum
er jafnaðarmaður, reynist í raun enn einn Þor-
steinninn í fjármálaráðuneytinu.
-m
KUPPT OG SKORHD
Hernema Sov-
étríkin ísland?
Eymdarvælinu um náttúru-
lögmál stigmagnandi vígbúnað-
arkapphlaups ætlar seint að
linna. Það er með ólíkindum
hvað greindustu menn geta litið
gagnrýnislausum augum á fræði-
legar útlistanir vígbúnaðarsinna
um óhjákvæmileik hinna nýju
vopna, rétt eins og óseðjandi hít
hergagnaiðnaðarins sé farin að
stjórna vitsmunum þeirra.
Ný rödd í þessum eymdarkór
kom fram í Morgunblaðinu síð-
astliðinn þriðjudag, þarsem Ben-
edikt Gröndal sendiherra í
Stokkhólmi ritar grein undir
fyrirsögninni „ísland og hin nýja
flotastefna USA“.
Sú „nýja flotastefna" Banda-
ríkjanna, sem sendiherrann fjall-
ar þarna um eins og náttúru-
lögmál sem íslendingum hafi
láðst að uppgötva, er þó ekki
nýrri en svo að rekja má hana
rúman aldarfjórðung aftur í tím-
ann til ársins 1961, þegar fót-
gönguliðið bandaríska yfirgaf
Frón með fallbyssur sínar og
brynvagna og eftirlét flotanum að
gera ísland að útverði banda-
rískrar hernaðarútþenslu í N-
Atlantshafi með njósnakerfi
sínu, fjarstýribúnaði og kjarn-
orkukafbátum, sem stóraukið
hafa alla spennu í hafinu í kring-
um ísland. Eða eins og það er
orðað í grein Benedikts: „Öryggi
íslands byggist á því að vera
hlekkur í varnarkerfi 16 þjóða
þar sem viðbúnaður fer eftir að-
stæðum á hverjum tíma.“
Guðsgjafir
aðstæðnanna
„Aðstæðurnar" (eða voru það
veðurguðirnir?) hafa eins og
Benedikt rekur í greininni fært
okkur himnesk tækniundur á
borð við AWACS-ratsjárvélarn-
ar („meðal annars vegna þess að
tvær af fjórum ratsjárstöðvum á
landinu höfðu eyðilagst í óveðr-
um“), olíutanka og hafnarm-
annvirki í Helguvík, K-135 elds-
neytisflugvél, sem staðsett er í
Keflavík, F-15 orrustuflugvélar
„af fullkomnustu gerð“, spreng-
juheld skýli, stóraukin fjarskipti
og gervihnattasamband og neð-
anjarðarstjórnstöð og fleira og
fleira. „Allt stuðlaði þetta að því
að Keflavík gæti fyrirvaralaust
tekið við miklum liðsstyrk og
fjölda flugvéla ef til ótíðinda
drægi,“ segir Benedikt og gætir
þess að minnast ekki á þá grund-
vallarbreytingu sem framkvæmd-
ir þessar fólu í sér: fsland var orð-
ið ómissandi hlekkur í kjarnorku-
vopnavígbúnaði Bandaríkjanna
á Norðurhöfum, eins og best kom
í ljós þegar upplýst var að forseti
Bandaríkjanna hefði í mörg ár
undirritað sérstaka heimild til
flotans um að flytja kjarnorku-
vopn til íslands á hættutímum, án
þess að íslensk stjórnvöld hefðu
nokkurn tíma verið um það
spurð.
Flotamálaráð-
herra í stríði
Benedikt Gröndal vitnar síðan
í John Lehman flotamálaráð-
herra Bandaríkjanna, „sem er
kallaður faðir hinnar nýju flota-
stefnu“, en hann sagði:
„Svar okkar við ógn sovéskra
kafbáta gegn líflínu okkar yfir
Atlantshaf getur ekki verið það
eitt að koma upp óvirkum kaf-
bátavörnum (hvað eru óvirkar
kafbátavarnir?) í GIUK-hliðinu.
Hin mikla aukning sovéska flot-
ans hvað stærð og gæði snertir
kallar á algera endurskoðun
bandarískrar flotastefnu...Svarið
og sú stefna, sem við mótum er
ljós: Uppbygging flotans til að
endurheimta öll ráð á hafinu og
þróun stefnu sem gerir okkur
kleift að hafa yfirburði á.norður-
og suðursvæðum NATO. Þar
með munum við þvinga Sovétrík-
in í varnarstöðu."
Þessi tilvitnun í flotamálaráð-
herra Bandaríkjanna er í raun-
inni kjarni málsins. Hún er skrif-
uð af manni sem telur sig vera í
stríði, og meðal annars fsland er
honum tæki til þess að „þvinga
Sovétríkin í varnarstöðu“.
Benedikt Gröndal er líka á
Benedikt Gröndal
„Það er athyglisvert í
skrifum um öryggisir
Norður-Atlantshafs-
svæðisins í seinni tíð,
að nú er oftar en áðui
rætt um þann mögu-
leika, að Sovétríkin
hernemi ísland í upp-
hafi styrjaldar. Hér e
fullu í þessu stríði eins og sést best
á niðurlagsorðum greinar hans:
„Rússarnir
koma!“
„Það er athyglisvert í skrifum
um öryggismál Norður-
Atlantshafssvæðisins í seinni tíð,
að nú er oftar en áður rætt um
þann möguleika að Sovétríkin
hernemi ísland í upphafi styrjald-
ar. Hér er ekki átt við nýútkomna
skáldsögu, enda þótt höfundur
hennar njóti viðurkenningar fyrir
þekkingu sína á þessum málum.
Þetta nýja tal byggist á því, að
Sovétríkin eru nú orðin miklu
öflugri en áður, sérstaklega á sjó
og í lofti, og þau ráða yfir svo
mikilli tækni, að stóraukin virð-
ing er borin fyrir þeim. Þessi
breyting gerðist árin 1960-80,
meðan flotaveldi NATO hnign-
aði. Ekki er þetta hræðsluáróður,
heldur tæknilega raunhæft og
eðlilegt umhugsunarefni.
íslendingar hafa ekki fylgst vel
með þessari þróun, ekki rætt
hana af faglegri alvöru sín á milli
eða við aðra, eins og þörf væri. í
nýútkominni norskri bók stendur
þessi setning um viðhorf íslend-
inga: „Það er ekki til nein skýrsla
um ísland og flotastefnuna“.“
Stóraukin
virðing
Það er greinilegt að sendiherr-
ann kann ekki að bera virðingu
fyrir öðru en vopnum Rússanna,
eins og sönnum hermanni sæmir,
og sú virðing á ekki til annað svar
en fleiri vopn. Benedikt Gröndal
og meðreiðarsveinar hans bera
fulla ábyrgð á því að nú er verið
að kaffæra ísland í vígbúnaði og
leiða þjóðina í styrjaldarhugsun-
arhátt sem hún hefur aldrei verið
spurð um. Með fullum stuðningi
sínum við vígbúnaðarkapphlaup-
ið hafa þeir lagt sitt á vogar-
skálina til þess að fylla hafið í
kringum ísland með kjarnorku-
vopnum, sem á augabragði geta
kippt tilverugrundvellinum
undan íslensku þjóðinni, og það
án þess að til styrjaldarátaka
komi.
Hendur úr ermum
Morgunblaðsins
Leiðarahöfundur Morgun-
blaðsins getur af skiljanlegum
ástæðum ekki dulið aðdáun sína á
framlagi Benedikts Gröndals til
hins heilaga stríðs. Það sé í raun
ekki forsvaranlegt að ekki sé til
nein „skýrsla um ísland" fyrir
norsku herfræðingana. Hins veg-
ar lofar blaðið því að þetta standi
nú allt til bóta, því sú grundvall-
arbreyting hafi orðið á síðari
árum, að utanríkisráðuneytið
„hafi nú á að skipa nokkrum
mjög hæfum mönnum sem sér-
staklega hafi lagt stund á herfræði
og alþjóðleg öryggismál... f ljósi
þess að skilningur virðist hafa
aukist upp á síðkastið á þýðingu
þessa starfs og meiri samstaða er
um grundvallaratriði okkar ör-
yggismála en nokkru sinni áður,
má ætla að aðstæður séu nú
heppilegar til að láta hendur
standa myndarlega fram úr erm-
um“.
Þeim Benedikt Gröndal og
Birni Bjarnasyni yrði trúlega
ekki skotaskuld úr því að hrista
litla skýrslu um fsland fram úr
erminni.
„Frekja
og níska“
Undarleg frétt birtist á forsíðu
Þjóðviljans í gær, þar sem starfs-
menn Flugstöðvarinnar í Eyjum
báru sig illa vegna „frekju og
nísku“ þeirra erlendu ferða-
manna sem legðu leið sína til
Eyja. Frekjugangur þeirra er svo
gegndarlaus, segir í fréttinni, að
þeir neita að hypja sig út úr flug-
stöðinni, þegar flugsamgöngur
falla niður vegna veðurs og enga
flugvél er að fá.
Til þess eru flugstöðvar að
veita þeim skjól sem bíða eftir
seinkuðu flugi, það vita allir sem
notað hafa flugsamgöngur hvar
sem er í heiminum. Þeir fslend-
ingar, sem vísað yrði á dyr í er-
lendri flugstöð vegna seinkunar á
flugi, myndu vafalaust telja slíkar
móttökur hina mestu frekju.
Það hvarflar að manni við lest-
ur slíkra fordóma í garð útlend-
inga , að íslendingar hafi ekki
enn náð sér nægilega eftir áþján
hinnar dönsku nýlendustjórnar
til þess að geta umgengist aðrar
þjóðir uppréttir og af fullri virð-
ingu.
- ólg
þlOÐVILHNN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéðinsson.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Biaðamenn: Garðar Guðjónsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, ólafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Ásgrímsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyn).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: EinarÓlason, Sigurður MarHalldórsson.
Utlitsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrif8tofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Siaríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Unnur Ágústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símvarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreið8lu-ogafgreið8Íustjóri: HörðurOddfríðarson.
Afgreið8la: Bára Sigurðardóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjáimsson, OlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljanshf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 55 kr,
Helgarblöð: 60 kr.
Áskrlftarverð á mónuðl: 550 kr.
4 SlÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 30. Júlí 1987