Þjóðviljinn - 20.08.1987, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Góðærið fundið!
Þaö er stigiö þungt til jarðar í íslenskum fjár-
málaheimi þessa dagana.
Fjármagnströllin koma nú fram í dagsljósið
eitt af ööru til að takast á um feitan bita, sem er
Útvegsbanki íslands. Svo stórir hagsmunir eru í
húfi, að þessi tröli stíga nú fram í Ijós fjölmiðl-
anna til að heyja glímu fyrir opnum tjöldum, og
svo mögnuð eru átökin að ríkisstjórn landsins
nötrar og skelfur.
Það eru Alþýðuflokksmenn sem fengið hafa
það hlutskipti að vera dómarar í þessari glímu
og hafa þeir reynt að dreifa ábyrgðinni með því
að fá til liðs við sig tvo meðdómendur, Steingrím
fyrir Framsókn og Þorstein Pálsson fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn. Það er ekki heiglum hent að
vera dómari í þessu máli, því að hætt er við að
dómsniðurstaðan styggi annanhvorn aðilann.
Þetta skilja Alþýðuflokksmenn mætavel,
enda segir í leiðara Alþýðublaðsins í gær:
„Kapphlaupið um Útvegsbankann afhjúpará
skýran og í reynd dálítið broslegan hátt, hvernig
tvö helstu auðvaldsöfl þjóðarinnar takast á.
Annars vegar hefur SÍS sýnt mikil klókindi í
viðskiptum með tilboði sínu í hlut ríkisins í Út-
vegsbanka íslands. Þar með eignaðist hinn
hrundi banki nýtt gildi í augum fyrirtækja og
einstaklinga í sjávarútvegi, verslun og þjónustu-
greinum. Samvinnuauðvaldið ógnaði með öðr-
um orðum útgerðarauðvaldinu. Þann leik þurfti
að hindra, og þar með er hafið einstakt kapp-
hlaup um hlutabréf ríkisins í bankarekstri. Að
sjálfsögðu fær málið ennfremur pólitískt gildi
þar sem hagsmunaaðilarnir tveir endurspeglast
í Sjálfstæðisflokknum og Framsókn."
Það getur vel verið rétt hjá leiðarahöfundi
Alþýðublaðsins, að í augum alþýðuflokks-
manna séu átök þessara tveggja helstu
auðvaldsafla þjóðarinnar dálítið brosleg, en
engu að síður er hætt við að Alþýðuflokknum
þyki gamanið vera farið að kárna, ef ekki verður
komist hjá því að styggja annanhvorn aðilann.
Þá er þrautalendingin sú hjá Alþýðuflokks-
mönnum að reyna að þjóna tveimur húsbænd-
um af sömu trúmennskunni, bæði Framsókn og
Sjálfstæðisflokki. Og þá lendingu er nú verið að
undirbúa samkvæmt því sem leiðarahöfundur
Alþýðublaðsins segir: „Markmið ríkisins er að
ná aukinni hagkvæmni og rekstraröryggi í bank-
akerfinu en tryggja jafnframt eðlilega sam-
keppni milli alhliða viðskiptabanka. Sala á Bún-
aðarbankanum væri jákvætt skref í þá átt og
gæti um leið hugsanlega lægt öldurnar milli
auðvaldsaflanna tveggja.“
Þetta er hin kratíska leið út úr vandanum: Að
gera báðum til hæfis. Að forðast að styggja
auðvaldsöflin. Og að opna allar gáttir fyrir þeim
sem vilja leyfa pólitískum valdablokkum Fram-
sóknar og Sjálfstæðisflokks að gleypa banka-
kerfið með húð og hári.
Mörgum finnst að krötum sé nokkur vorkunn:
Þeir hafi álpast til þess að taka þátt í leik, þar
sem styrkur þeirra, pólitískur og siðferðislegur,
megi sín einskis; þeir séu í rauninni fremur
leiksoppar en þátttakendur.
En þá er þess að gæta, að kratar gengu til
þessa leiks af ráðnum huga. Það voru þeir sem
framlengdu ríkisstjórnarsetu Framsóknar og
Sjálfstæðisflokks. Og nú eru það þeir sem
neyðast til að vinna verkin á ríkisstjórnarbúinu.
Það eru kratarnir sem þurfa að skipta banka-
kerfinu milli þeirra sem þeir sjálfir kalla „tvö
helstu auðvaldsöfl þjóðarinnar". Það eru þeir,
sem þurfa að skattleggja matvæli. Það eru þeir
sem þurfa að borga flugeldasýningu Sjálfstæð-
isflokksins vegna hinnar nýju flugstöðvar í Kefl-
avík.
En þar í mót kemur vitaskuld, að nú hafa þeir
viðskipta-Jón og fjármála-Jón fengið góða inn-
sýn í það hversu ágæt afkoma ýmissa fyrirtækja
er þegar bankakaup eru annars vegar, og geta
með þá þekkingu í nesti stuðlað að því að launa-
kjör vinnandi fólks verði færð til samræmis við
þá staðreynd í næstu kjarasamningum. Góðær-
isgróðinn er kominn í leitirnar. - Þráinn
KLIPPT OG SKORHE)
Mjólk og bankar
Sannarlega lifum við á merki-
legum tímum. Meðan bændur
hella niður mjólk og urða hænur
vígjum við mesta verslunarhús
heimsins, tárvotir af hrifningu og
spilum póker um banka og ríf-
umst af innilegri heift um það
hver hafi gefið vitlaust í því spili.
Áður en lengra er haldið: er
ekki hægt að tvinna ein-
hvernveginn saman lausnir á
þeim landbúnaðarvanda sem
hellir niður mjólk og svo trúna á
steinsteypuna? Er ekki hægt að
nota mjólk í steinsteypu? Þetta
gerðu Rússakeisarar þegar þeir
voru að hræra steinlím í Kremlar-
veggi hér áður fyrr og þykir mikil
prýði að þeim múrum enn í dag.
Háskinn mikli
En það er náttúrlega slagurinn
um Útvegsbankann sem er mál
málanna og allir fjölmiðlamenn -
samkvæmt lögmálum þeirrar
starfsgreinar - neyðast til að
skrifa um, hvort sem þeir kæra sig
um það eða ekki.
Það er til dæmis afar freistandi
að halda áfram þeirri þörfu iðju
Klipparans í gær að leggja út af
þriðjudagsleiðara Morgunblaðs-
ins um bankamálin. Þar er því
fyrst lýst yfir með dæmigerðu yf-
irlæti þeirra í Aðalstrætinu, að í
rauninni sé hér um einhverjar
ómerkar og fjarlægar fjármála-
fléttur að ræða „sem raunar
koma blaðinu ( þ.e. Mogganum)
lítið við, nema óbeint að sjálf-
sögðu, enda er blaðið einungis
áhorfandi að þessum tilhlaupum
öllum.“ En það kemur fljótt í ljós
að þetta kæruleysislega tal er
ekki annað en götótt gríma - og
undir skín í sjálfan grundvallartil-
vistarótta sjálfstæðismanna við
„eina auðhringinn" á fslandi,
sem sagt SÍS. Nægja ekki minna
en þrír dálkar á smáu letri til að
útmála þær hörmungar.
Ráðleysi einka-
framtaksins
Inn í þann harmagrát blandast
svo giska fróðlegar athugasemdir
um eitt og annað. Leiðarahö-
fundur er að sjálfsögðu að skjóta
á SÍS og Framsókn fyrst og
fremst, en hann getur ekki neitað
því að hann er dálítið sár út í
hjartfólgið einkaframtakið, sem
lét Sambandið snúa á sig með til-
boðinu í Útvegsbankabréfin.
Leiðarinn segir m.a.:
„Einkaframtakinu hættir hins
vegar til að vakna upp við eld í
húsinu. Það þyrfti að eignast
reykskynjara sem vekur það áður
en húsið er alelda.“
Þessi dramatíska líking af
brennandi húsi einkafjár-
magnsins er um leið skemmti-
legur feluleikur með það sem í
rauninni er verið að segja:
Reykskynjarinn hlýtur í þessu
dæmi að vera sá flugumaður sem
fjármálaíhaldið hefði þurft að
eiga í innsta hring Sambandsins
til að láta ekki snúa á sig. Við
förum hér ekki með langsótta
túlkun - allir vita að viðskiptanj-
ósnir og iðnaðarnjósnir eru
merkir atvinnuvegir í sæmilega
þróuðum löndum, og nýfrjáls-
hyggjumenn hafa margoft útlist-
að að sú iðja sé eins og hver önnur
þjónusta sem verðlögð er eftir
markaðsaðstæðum.
Enn eitt úr þessum leiðara:
hann minnir eina ferðina enn á
það hve Morgunblaðið á erfitt
með að sætta sig við staðreyndir
þeirra viðskiptahátta sem það
helst mælir með. Blaðið vill að
sjálfsögðu samkeppni en það
veigrar sér við að hugsa það dæmi
til enda. Leiðarinn segir til dæmis
þetta:
„Það bætir ekki úr skák þótt
menn tali sama tungumál ef einn
nær haustaki á öðrum. Það er
hinn frjálsi leikur glímunnar sem
öllu skiptir.“
Með öðrum orðum: sam-
keppnin er fegruð af þeirri ósk-
hyggju að þar fari einskonar ís-
lensk fegurðarglíma, hásiðferði-
legar burtreiðar milli riddara
peningahringborðsins og eru svik
eða prettir ekki til í þeirra fram-
göngu og enginn mun snýta
rauðu í þeim leik.
Varhugaverð létt-
úð
Alþýðublaðið telur sig svo í
leiðara sínum í gær hafa efni á því
að skemmta sér á kostnað sessu-
nautaí ríkisstjórn. Þar segir m.a.:
„Kapphlaupið um Útvegs-
bankann afhjúpar á skýran og í
reynd dálítið broslegan hátt,
hvernig tvö helstu auðvaldsöfl
þjóðarinnar takast á....Samvinn-
uauðvaldið ógnaði með öðrum
orðum útgerðarauðvaldinu.“
Alþýðublaðið telur sína menn
vitanlega langt yfir þessa
auðvaldspústra hafna og lætur sér
undir lokin fátt um það finnast
þótt „öldur þessa máls skolist inn
á fundi ríkisstjórnarinnar“.
Þetta er náttúrlega mikil og
varhugaverð léttúð hjá Alþýðu-
blaðinu. Aðgát skal höfð í nær-
veru þursa, segir þar. Þegar garp-
ar berjast af miklum móð getur
vel svo farið að sá sem þóttist
ekki ætla að vera annað en sak-
laus einvígisvottur verði kraminn
eins og lús milli tveggja nagla.Og
segir fátt af honum upp frá því
ÁB
þJOÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Utgefandl: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéðinsson.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, KristóferSvavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, ÓlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Ásgrímsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrlta- og prófarkaleatur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
LJÓsmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlltateiknarar: Sævar Guðbjömsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvœmdastjórl: Guðrún Guðmunclsdóttir.
Skrifatofu8tjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifatofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýaingastjórl: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýalngar: Unnur Ágústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Sfmvar8la: Hanna Ólafsdóttir, SigríðurKristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbreiöslu- og afgreiðslustjóri: HörðurOddfríðarson.
Afgrelðsla: Bára Sigurðardóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innhelmtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, OlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýslngar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmlðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð (lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð:60kr.
Áskrlftarverö á mánuöi: 550 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Flmmtudagur 20. ágúst 1987