Þjóðviljinn - 30.08.1987, Síða 9

TRÚARDEILUR:
Meydómur Maríu
guðsmóður
dreginn í efa
Uta Ranke-Heinemann með helgimynd af Madonnu með barnið.
Jóhannes Páll 2. páfi hefur lýst
því yfir að árið 1987-1988 skuli
vera helgað Maríu mey. En hin
helga mær hefur ekki beðið eftir
boðskap páfa til að birtast augum
dauðlegra manna: ástralska
blaðið „Little Pebble" taldi nýlega
fimmtíu dæmi um að menn hefðu
séð guðsmóður eftir 1970. Er
það sérstök nýjung, að nú er hún
farin að velja sér staði í löndum
guðlausra kommúnista til að
koma fyrir augu manna og færa
þeim guðs orð: hefur það gerst í
Medjugorze í Júgóslavíu og litlu
þorpi í Ukraínu. En þýskurguð-
fræðingur, kona að nafni Uta
Ranke-Heinemann, hefurvalið
þennan tíma, þegar María mey er
svo mjög á dagskrá, til að ve-
fengja eina helstu kennisetningu
kirkjunnar: að María guðsmóðir
hafi verið hrein mey. Fyrir
skömmu birti franska vikuritið
„Le Nouvel Observateur" viðtal
við hana um þetta viðkvæma
mál, sem hefur komið henni upp
á kant við kaþólska kirkju, og fer
það héráeftir.
Uta Ranke-Heinemann, sem
er 59 ára gömul, var alin upp í
mótmælendatrú en snerist síðan
til kaþólsku, og viðurkennir að
það hafi verið föður hennar mjög
á móti skapi, en hann var forseti
Vestur-Pýskalands. í fimmtán ár
beið hún eftir að fá stöðu við guð-
fræðikennslu, og veitti Páll páfi 6.
henni að lokum slíkt embætti. En
eftir átján ára kennslu hefur bi-
skupinn í Essen nú svipt hana
þessari kennarastöðu vegna „vill-
ukenningar" sinnar. Hún lætur
það þó hvergi aftra sér, ekki frek-
ar en hótanir frá ýmsum trúuðum
mönnum. Hún er friðarsinni og
hefur gagnrýnt kristnar kirkjur
fyrir viðhorf þeirra í hermálum,
og nú leggur hún ótrauð í kross-
ferð gegn kenningunni um
meydóm Maríu.
Hvers vegna leggurðu í þessa
herferð?
Uta Rankc-Heinemann: Af því
að ég get ekki fallist á þessa
staðhæfingu kirkjunnar. í Nýja
testamentinu rekja Matteus og
Lúkas ættartölu Jesú til að sýna
.að hann sé kominn af Davíð í
U. R.-H.: Já, og af mörgum
öðrum ástæðum líka. T.d. upp-
götvuðu menn ekki hlutverk
eggjastokkanna fyrr en 1827.
Þangað til var það kenning Arist-
ótelesar sem var við lýði, en hann
leit svo á að konan væri e.k.
„blómapottur": karlmaðurinn
gróðursetti sáðkorn, og konan
gaf því næringu, en hún tók ekki
þátt í getnaðinum. Reyndar er
ennþá sagt: „maðurinn gefur og
konan tekur við“. Síðan 1827 vita
menn að þetta er rangt: karlmað-
urinn og konan taka bæði jafnan
þátt ígetnaðinum. Þetta leiðirút í
fáránlega stöðu, tengsl milli
Meyjarinnar og Heilags anda
sem væri þá 50% faðir. Þetta
stenst ekki guðfræðilega.
En með því að neita því að
María hafi verið mey, dregurðu
þá ekki í efa guðlegan eiginleika
Krists, að hann sé Sonur Guðs?
U. R.-H.: Allsekki.Þessar tvær
kenningar eru ekki tengdar. Ný-
lega fékk ég hótunarbréf frá Mú-
hameðstrúarmönnum. Þeir voru
gramir, vegna þess að ég hafði,
að sögn þeirra, móðgað Spá-
manninn alvarlega. Samkvæmt
Kóraninum er Jesús ekki sonur
guðs og María þess vegna ekki
guðsmóðir, - en hún er hrein
mey. Múhameðstrúarmenn gera
því greinarmun á meydómi Mar-
íu og því að Kristur sé guðs son.
Jafn færir guðfræðingar og Karl
Rahner eða Ratzinger kardínáli
hafa útskýrt að það að Jesús er
guðsson sé ekki í neinum tengsl-
um við þá spurningu hvort Jósef
sé líffræðilegur faðir hans eða
ekki. Mótmælendur trúa yfirleitt
ekki lengur á meydóm Maríu,
þótt kennisetningin sé eldri en
siðaskiptin.
Þú ert þá sömu skoðunar og
Gyðingar, en þeir álíta einmitt
ekki að Kristur sé guðs son.
U. R.-H.: Það er satt. En eins
og ég sagði áðan eru þessi tvö mál
ekki tengd. Ég veit hins vegar, að
fjölmargir Gyðingar voru myrtir,
af því að þeir höfnuðu þessari
kennisetningu. Nýlega las ég
sögurit Joinville, en þar eru
hermd orð Lúðvíks konungs 9.,
sem kirkjan hefur gert að dýrl-
ingi. Þessi frómi konungur og
krossriddari staðhæfði, að ef
kristinn maður hitti fyrir Gyðing
sem neitaði að trúa því að María
hefði verið hrein mey, ætti hann
að drepa hann. Þetta er hrein
geðveiki.
En er ekki einhver jafnvægis-
viðleitni í þessari kennisetningu?
Búið var að gera Evu að hinni
syndugu konu, þá varð Maria sú
sem hjálpræðið kom frá að
nokkru leyti, og því varð hún að
hafa viss forréttindi.
U. R.-H.: Það er satt. En hvers
vegna var Eva syndug en ekki
Adam? Hvers vegna ímynda
menn sér guð í karlmannslíki? Jó-
hannes Páll páfi 1., sem dó fyrir
aldur fram, sagði: „Guð er móðir
og faðir“. Það eru bara karlmenn
sem hafa gert guð að karlmanni
eins og þeir sjálfur eru.
Hvernig hafa kristnir menn og
kirkjan brugðist við kenningum
þínum?
U. R.-H.: Páfi, biskupar og
nokkrir höfundar halda áfram að
hugsa og boða að nauðsynlegt sé
fyrir trúna að trúa því að María
hafi verið hrein mey. En meiri
hluti kristinna manna er annarrar
skoðunar, eða ég held það a.m.k.
Þú berð litla ást tii Jóhannesar
Páls 2. og hómelía hans um Maríu
eða kynlíf...
U. R.-H.: Ó, ást, ást... ég ber
ást til mannsins míns og barnanna
minna. f raun og veru er ég von-
svikin. Á páfaárum Páls 6. gátu
32.000 prestar gift sig, en því lauk
þegar Jóhannes Páll 2. settist í
páfastól. Og svo líkar mérekki að
ókvæni skuli alltaf vera hafið til
skýjanna, eins og menn finni
hreinleikann með því að halda sig
frá kynlífi. Jesús segir ekkert um
ókvæni. Til að boða það styðst
kirkjan í rauninni við orð sem
fordæma skilnað. En það á ekk-
ert skylt við ókvæni.
Sérðu stundum eftir því að
hafa tekið kaþólska trú?
U. R.-H.: Nei. Því lengra sem
mér miðar áfram, því nær finnst
mér ég að sjálfsögðu standa föður
mínum, sem var mótmælandi. Ég
skil betur hvernig honum mislík-
aði. En ég sé ekki eftir neinu. Það
þyrfti að tala mjög lengi, það er
erfitt að skilja aðra og enn erfið-
ara að skilja sjálfan sig.
(Le Nouvel Observateur)
gegnum Jósef. Einnig er sagt að
Jesús hafi átt fjóra bræður og
tvær systur... Til þess að geta
samt sem áður fullyrt að María
hafi verið hrein mey, fundu menn
upp á því á annarri öld að halda
því fram að þetta væru hálf-
systkini Jesú fædd í fyrra hjóna-
bandi Jósefs, sem hafi verið
ekkjumaður þegar hann gekk að
eiga Maríu. Á 4. öld var því síðan
haldið fram að þetta væru ein-
ungis frændsystkini hans. Á sama
tíma var sú kenning búin til að
móðir Jesú hefði ekki aðeins ver-
ið hrein mey fram að fæðingunni
heldur líka á eftir, og hefði sonur-
inn fæðst eins og ljósgeisli sem fer
í gegnum gler. Þetta get ég ekki
fallist á.
Samt er þetta kennisetning
kirkjunnar.
U. R.-H.: Þetta er fyrst og
fremst merki um kvenhatur og
þegar öllu er á botninn hvolft for-
dæming á öllu kynlífi. Því er
nefnilega haldið fram að þjáning-
ar við fæðingu séu bölvun guðs:
„með þraut skalt þú börn fæða“. í
raun og veru er þetta bölvun
manna. Ef María hefur ekki
þjáðst, stafar það af líffræði-
legum eða gýnekologískum
ástæðum, ég veit það ekki. En
með því að halda þessu fram vill
kirkjan segja að María sé ólík
öðrum konum. Og síðan á dögum
heilags Ágústínusar hefur því
verið haldið fram að ástæðan
fyrir því að María ól barnið sárs-
aukalaust sé sú að það var getið
án nautnar. 1 berum orðum, þá
eru kynmök eitthvað skammar-
legt.
I alkunnum þýskum jólasöng
stendur: „Hún ól barn og var
samt hrein“. Þetta þýðir að allar
aðrar mæður séu óhreinar,
saurgaðar, en ekki María. Ég
sagði við sjálfa mig: þetta gengur
alls ekki lengur. A sama hátt er
sagt í bænaþulum: „Mater invio-
lata“, sem þýtt er á þýsku „móðir
án meiðsla“. En á frönsku er þýð-
ingin „móðir sem ekki hefur ver-
ið nauðgað". Hún hefur sem sé
alið barn án þess að vera
nauðgað. Eru feður þá nauðgar-
ar? Þessi kennisetning er ekki að-
eins móðgandi fyrir konur heldur
fyrir karlmenn líka.
Hafnarðu þá þeirri kennisetn-
ingu, að Jesús sé gctinn af heilög-
um anda?
Sunnudagur 30. ágúst 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9