Þjóðviljinn - 10.09.1987, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Hvalamálið: Hæpinn málstaður
íslendingar eru reiðir eftir síðustu tíðindi í hvala-
deilunni. Bandaríska ríkisstjórnin sýnir enn einu sinni
sjálfbirging stórveldisins og hagar sér einsog eins-
konar alheimslögregla. Telur sig sjálfskipaða til að
segja fyrir verkum með viðskiptaþvingunum eða
hervaldi um efnahagslega skipan, pólitíska forystu,
menningarstefnu og auðlindanot annarra þjóða.
Það er ekki nema von að menn spyrji hvaðan
Könum komi réttur til að sitja yfir hlut annarra, og það
er ekki nema eðlilegt að menn spyrji sig þeirrar
áleitnu spurningar hvað knýi íslendinga til að sitja
uppi með fjölmenna herstöð frá þessu ríki.
Hitt er annar handleggur að málstaður okkar í
hvaladeilunni mætti vera áferðarfegurri.
Alþingi samþykkti á sínum tíma að taka þátt í
tímabundnu veiðabanni Hvalveiðiráðsins, og hér-
lendis var samstaða um að skera úr því með
gagngerum rannsóknum hvort íslenskar hvalveiðar
væru skeinuhættar veiðistofnunum eða teldust eðli-
leg nýting þeirra.
Síðan upphófust vísindaveiðar svokallaðar, sem
bæði hér og erlendis hafa verið gagnrýndar fyrir að
vera fyrst og fremst í ágóðaskyni, til þess annarsveg-
ar að kosta hinar eiginlegu rannsóknir, til þess hins-
vegar að halda veiðum Hvals í gangi ásamt kjötsölu
á erlendan markað.
Það hefur nánast verið flokkað undir landráð að
velta opinberlega fyrir sér þessari gagnrýni. Þeim
mun heldur koma þau orð utanríkisráðherra í sjón-
varpinu á óvart, að stöðvist kjötsalan til Japans sé
einnig úti um vísindaveiðarnar. Með þeim orðum er
ráðherrann nefnilega að segja að fremsta forsenda
veiðanna sé kjötsalan og ekki vísindin.
Ætli íslendingar sér í raun og veru að halda áfram
hvalveiðum eftir að tilraunabanninu lýkur á næsta
áratug verða ráðamenn að gæta að því að geta með
trúverðugum hætti haldið uþpi vísindalega studdri
veiðistefnu.
Veiðarnar frá Hvalfirði undanfarin sumur hafa ekki
stuðlað að því að mark verði tekið á íslendingum
þegar árangur veiðibanns og rannsókna verður met-
inn, og hráskinnaleikur ráðamanna í þessu efni hefur
veikt mjög íslenskan málstað og tiltrú til íslendinga, á
þessu sviði og öðrum.
Hið rökrétta og eðlilega skref í stöðunni nú er að
íslenska ríkisstjórnin ákveði í samráði við þingið að
hætta hvalveiðunum strax, en veita fé til framhalds-
rannsókna um hvalinn. Þessi ákvörðun á að vera
einhliða, án þess að betlistafur sé borinn fyrir banda-
rísk ráðuneyti, án þess að reynt sé að kaupa sér
1 málamiðlun með herstöðinni á hálfaronska vísu.
Aðeins með þessum hætti getum við haldið sæmi-
legri reisn í málinu. Aðeins með þessum hætti getum
við vænst þess að mark sé tekið á vísindaniðurstöð-
um okkar eftir að veiðibanninu lýkur. Aðeins með
þessum hætti getum við varðveitt dýrkeypta tiltrú
okkar meðal þjóða heims, jafnt á mörkuðum sem á
opinberum vettvangi.
Dönsk vinstrisveifla
Úrslit kosninganna í Danaveldi í fyrradag hafa
komið upp pattstöðu í pólitíkinni og stendur nú tvíl-
ráður miðjuflokkur frammi fyrir tveimur kostum sem
flokknum þykja báðir illir, að styðja til valda gömlu
hægristjórnina og takast þarmeð í hendur við lýð-
skrumara Glistrups eða að styðja vinstristjórn krata
og Sósíalíska þjóðarflokksins.
Þótt hinir síðarnefndu hafi ekki náð hreinum meiri-
hluta á þjóðþingi Dana er enginn vafi á því að úrslit
kosninganna eru vinstri sigur gegn stjórn hægrifl-
okkanna fjögurra, sem ráku milda danska útgáfu af
frjálshyggju Reagans og Thatcher.
Þeir flokkar sem teljast vinstramegin í danskri pó-
litíkfengu samtals helming atkvæða, og unnu 3,7%.
Vegna landlægs smáflokkakraðaks eru þingmenn-
irnir aðeins 85 af 179.
Það er einkum þrennt sem blasir við vinstri-
mönnum í dönsku úrslitunum.
í fyrsta lagi tapa kratar, meðan sigurvegarar kosn-
inganna eru hinir raunsæju hugsjónamenn úr Sósí-
alíska þjóðarflokknum og dugmikill og alþýðlegur
verkalýðsforingi, Preben Möller-Hansen. Sigur-
möguleikarfelast ekki í loforðum um viðhald á kapít-
alismanum, og þeir felast ekki í að halla sér að
miðstýrðum skrifræðiskerfum í verkalýðshreyfingu
og annarstaðar.
í öðru lagi tapa þrætubókarmenn yst í vinstrikant-
inum fylgi til þeirra lista sem virðast í raun tilbúnir til
að fást við verklega pólitík.
í þriðja lagi er athyglisvert fyrir þær þjóðir sem eiga
náin samskipti við Dani, að þeir flokkar sem í and-
stöðu við ríkisstjórnina hafa mótað utanríkisstefnu
Dana hljóta aukið fylgi. Hvernig sem allt veltist í
danskri pólitík næstu vikur er því Ijóst að utanríkis-
stefna þeirra helst söm, gagnrýnið viðhorf til Nató og
bandarísks yfirgangs, stuðningur við norrænt frum-
kvæði í friðarmálum með kjarnavopnalausu svæði.
-m
KUPPT OG SKORIÐ
Verkalýðs-
foringinn
Það er stundum sagt um íhald-
ið, að þar sé enginn annars bróðir
í leik. Þetta hefur sannast nokkuð
vel á afgreiðslu borgarstjórnar á
tillögu Arna Sigfússonar, nýkjör-
ins formanns SUS, og nokkurra
annarra íhaldsmanna um rýmri
opnunartíma verslana í borginni.
Tillaga Árna og félaga fól í sér
gerbreytingu á núverandi ást-
andi. Hún sætti hins vegar harðri
andstöðu; bæði úr röðum Sjálf-
stæðismanna og stjórnarandstöð-
unnar. Meðal annars flutti einn
fræknasti verkalýðsleiðtogi síðari
tíma, Magnús L. Sveinsson,
borgarfulltrúi og formaður VR,
70 mínútna langa ræðu gegn til-
lögunni. En Magnús er, einsog
alþjóð veit, þekktur fyrir harð-
fylgi sitt og baráttugleði þegar
hagsmunir verkafólks eru annars
vegar og ekki orð um það meir.
Tækifærísstefna
Tillagan var vitanlega hugsuð
af Árna hálfu sem innlegg í hinn
hatramma slag sem háður var um
formennskuna í SUS. Hann gat
gert sér góðar vonir um framgang
tillögunnar, meðal annars vegna
þess að Davíð Oddsson hafði á
sokkabandsárum sínum fyrr á
öldinni flutt svipaða tillögu.
En afdrif tillögunnar urðu
önnur en formannsefnið hugði.
Henni var frestað, - mörgum til
nokkurrar undrunar.
Nú er hins vegar að koma í ljós
afhverju henni var frestað. Borg-
arstjóri ætiar að taka málið af
hinum nýkjörna formanni SUS
og slá sér sjálfur upp á því. Hann
ætlar að fá Árna til að draga sína
tillögu til baka og leggja síðan
fram nýja „tillögu", sem gengur
ekki eins langt og tillaga Árna og
félaga.
Þannig vinnur hann allt í mál-
inu: Hann fær þakkir þeirra sem
vilja lengri opnunartíma, en þar
sem tillaga hans gengur ekki jafn
langt og tillaga Árna, þá fær hann
líka þakkir frá þeim, sem voru
Árna andsnúnir.
Eftir situr auðvitað aumingja
formaðurinn í SUS og verður að
klappa með hinum, þegar Davíð
er þakkað fyrir tillögu sem hann
tók traustataki frá nýliðanum.
Sem sagt, hin fullkomna tæki-
færisstefna.
Skæruliðinn
Mörgum kann að þykja þetta
nýstárleg vinnubrögð hjá borgar-
stjóra. Hann hefur til þessa ekki
þurft að skreyta sig mikið með
annarra fjöðrum.
Hitt er þó sannast mála, að um
þessar mundir verður æ ljósara
að í pólitísku tilliti er borgarstjóri
löngu búinn að tapa sokkabönd-
um æskunnar og tekinn að reskj-
ast allmjög. Það er ekki lengur
horft til hans þegar menn leita
lausna á vanda Sjálfstæðisflokks-
ins. Sannast sagna hefur vegur
hans innan Sjálfstæðisflokksins
um skeið dalað allmjög, þó enn
sé til hans leitað af hinum bestu
mönnum til að klippa á borða við
hátíðleg tækifæri.
Óvinsælt
flokksveidi
Sú valdníðsla sem fram kom í
málefnum Borgarspítalans og
gagnvart slökkviliðsmönnum var
það sem eftir Davfð og meirihluta
Sjálfstæðisflokksins í borgar-
stjórn Reykjavíkur stóð að vetri
loknum.
Fyrir því var hann gerður
ábyrgur í flokknum. Menn kring-
um Þorstein Pálsson eru ósparir á
yfirlýsingar um að lítt hafi sú
frammistaða gagnast til atkvæða í
kosningunum þegar stóra tapið
varð. Þannig voru hinir stóru og
smáu pólitísku afleikir Davíðs
Oddssonar taldir sem ein af á-
stæðunum fyrir óförum Sjálf-
stæðisflokksins í merkri grein,
sem einn af varaþingmönnum
Sjálfstæðisflokksins skrifaði
röskum mánuði eftir kosningarn-
ar.
Og nú er kominn fram annar
ungur forystumaður sem á marg-
an hátt getur ógnað veldi Davíðs,
sem hefur fallið í þá gryfju kapps-
fullra stjórnmálaforingja að of-
nota fjölmiðla með þeim árangri
að menn eru teknir að stynja þeg-
ar hann birtist á skjánum með
skærin á lofti. Árni Sigfússon
sýndi óvæntan kjark - ef til fífl-
dirfsku - með því að leggja á djúp
formannsátaka í SUS. Hann hef-
ur styrkt sig innan flokksins og
styrkt SUS útá við, vegna þess að
kjör hans lítur út sem tap hins
staðnaða og óvinsæla flokksveld-
is.
Davíð og skutilsveinar hans
vita hversu skjótt byr getur
brugðið. Þeir óttast, að við leitina
að nýjum forystumönnum verði
horft framhjá þeim forystu-
mönnum sem eru á stanslausu
fjölmiðlafyllirí og fólk er orðið
þreytt á. Þess vegna þykir ýmsum
rétt að sýna svart á hvítu hver
hefur valdið. Ein leiðin til þess er
að slá á fingurna á hinum ný-
kjöma formanni SUS með því að
taka af honum tillöguna um opn-
unartímann og láta Bubba kóng
flytja hana sjálfan.
Valdið er sætt, - en það spillir.
-ÖS
þJOÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandl: Útgáfufélag Þjódviljans.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphóöinsson.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjömsson, Ingunn Ásdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H.Gíslason, MörðurÁrnason, ÓlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Ásgrímsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Utlitsteiknarar: Sœvar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvœmdastjórl: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrlfstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrlfstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýslngastjórl: Siaríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Unnur Agústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símvarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbrelðslu- og afgrelðslustjórl: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, OlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmlðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð: 65 kr.
Áskrtftarverö é mánuði: 600 kr.
4 SlÐA - ÞJÓÐVILJINN Flmmtudagur 10. september 1987