Þjóðviljinn - 11.09.1987, Blaðsíða 15

HEIMURINN
hann gafst upp haustið 1982 á því
að styðjast við flokka sitt á hvað.
Þjóðarsáttin
Anker Jprgenscn, formaður
Sósíaldemókrata, hefur marglýst
því yfir, að óskastjórn hans sé
samstjórn með íhaldsflokki
Schliiters, helst með þátttöku
Róttæka Vinstriflokksins, þótt
þess sé ekki þörf til að mynda
meirihluta. Schliiter hefur hins
vegar ekki ljáð máls á því að rjúfa
fjórflokkasamstarfið, en svo get-
ur farið að hann eigi ekki annars
úrkosta. Slík stjórn væri söguleg;
íhald og kratar hafa aldrei setið
saman í stjórn áður, ef frá er talin
þjóðstjórnin fyrst eftir stríð en þá
réðu alveg sérstakar aðstæður.
Með slíkri stjórn væri á vissan
hátt innsigluð sú þjóðarsátt, sem í
raun hefur gilt í Danmörku síð-
ustu 50 ár: þjóðarsátt um að
hvergi verði hróflað við „atvinnu-'
lífinu" en velferðarkerfið mundi
þéttriðið net undir þegnana.
Að vísu bendir smá fylgis-
aukning Framfaraflokksins og
stórfelld fylgisaukning flokkanna
til vinstri við krata til þess að
gagnrýni á þessa þjóðarsátt fari
vaxandi úr báðum áttum. Hún er
hins vegar í fullu gildi nú, og val-
kostir við hana eru enn mjög ó-
ljósir.
Þjóðarsáttin festist í sessi á
meðan jafnar efnahagsframfarir
gátu fært bæði launþegum og
kapítali aukinn hlut allan 6. og 7.
áratuginn. Síðustu 15 ár hafa
þessar forsendur hennar brostið:
atvinnuleysi hefur náð til um
10% allra vinnufærra manna,
kjör hinna lægstlaunuðu hafa
skerst um 10-20% og velferðar-
kerfið rýmað mjög. Fráfarandi
stjórn Schluters hefur einkum
tekið að sér að framkvæma þess-
ar kjaraskerðingar, án þess þó að
efnahagsástandið hafi batnað.
Það blasir við nýrri „ríkisstjórn
þjóðarsáttar“ að halda áfram að
skerða kjörin, en láta hins vegar
staðar numið við að rýra aðstoð-
ina við hina verst settu.
Annað hvort lærir minnihluta-
stjórn Schlúters eitthvað, eða
þjóðstjórn hans og krata mun
taka við af henni. Varla yrði um
mikla stefnubreytingu að ræða,
þótt slík stjórn tæki við, en hún
gæti haft mikil áhrif á framtíð
Sósíaldemókrataflokksins.
Uppstokkun á
vinstri væng
Ef kratar gerast einhvers konar
hækja núverandi stjórnarstefnu,
annað hvort með beinni stjórnar-
þátttöku eða einhvers konar hlut-
leysi, munu þeir auka enn á
kreppu sína. Sú kreppa er raunar
hin sama og hrjáir alla krata-
flokka Vesturlanda: Þjóðarsáttin
gengur ekki lengur; ef atvinnu-
lífið á að fá „sitt“, er ekki líka
hægt að bæta kjörin, og auk þess
er almenningur orðinn hund-
leiður á útþenslu ríkiskerfisins.
Æ fleiri kratar vita þetta og leita
nú logandi ljósi að nýrri hug-
myndafræði sem geti borið þá út
úr kreppunni sem forystuflokk
vinnandi alþýðu.
Pólarnir í þeirri umræðu eru
annars vegar Ritt Bjerregaard,
sem af mörgum er talin líklegasti
arftaki Anker Jörgensen, og hins
vegar verkalýðsforystan. Verka-
lýðsforystan vill endurnýja stefnu
Gestur
Guðmundsson
skrifar
krata með því að leggja meginá-
herslu á að verkalýðsfélögin fái
hluta af ágóða fyrirtækja og verji
honum til fjárfestinga í atvinnu-
lífinu. Þannig eignist verkalýðs-
hreyfingin smám saman æ stærri
hluta atvinnulífsins og geti ráðið
því. Mörgum þykir þessi kostur
einungis framhald af þjóðarsátt-
inni, það sé engin sérstök framför
í því að skriffinnskuvald verka-
lýðssambandanna öðlist enn
meira vald. Skoðanakannanir
sýna að þessi krafa nýtur stuðn-
ings lítils minnihluta þjóðarinn-
ar, mun færri en þeirra sem styðja
verkalýðsflokkana. Ritt Bjerre-
gaard vill hins vegar minnka
ríkisbáknið og færa umsjón með
æ fleiri þáttum velferðar út til al-
mennings, í stað þess að binda æ
stærri hluta af lífi einstaklinganna
á stofnanir. Þessi umræða er hins
vegar allt of skammt komin til að
hafa veruleg áhrif á þá stefnu,
sem kratar myndu framfylgja,
kæmust þeir í stjórnaraðstöðu
núna.
Sósíalíski þjóðarflokkurinn,
sem fyrir tæpum áratug átti á
hættu að þurrkast út af þinginu,
er nú í örum vexti og 3. stærsti
þingflokkurinn. Hann á þessa
velgengni ekki síst að þakka
slappleika bæði krata og þeirra
sem eru vinstra megin við SF.
Flokkurinn hefur á sér hressilega
ímynd, einarður í friðarmálum,
umhverfismálum og kvennabar-
áttu. Þá hefur hann lagt sig fram
um að vera ábyrgur og setja fram
atvinnu- og efnahagsstefnu, sem
geti í senn dregið úr atvinnuleysi
og hækkað kaupið. Að vísu segja
reiknimestarar ríkisvalds og
hægri flokka að dæmi SF gangi
ekki upp, en almenningur er
greinilega farinn að efast um ó-
skeikulleika þessara reiknimeist-
ara. Stefna SF líkist í flestum at-
riðum þeirri stefnu sem vinstri
armur krata fylgir, og formaður
flokksins, Gert Petersen, segist
ánægður ef þeir geti knúð fram
stjórnarmyndun, þar sem fylgt
verði yfirlýstri stefnu krata.
Kosningaúrslitin hafa ekki síst
þýðingu fyrir öflin vinstra megin
við SF. Með þeim er lokið 20 ára
tímabili, sem hófst með myndun
Vinstrisósíalista 1968, hélt áfram
með kosningasigri Kommúnista
1973 og hefur fóstrað ótal flokks-
brot maóista og trotskíista. í
þessu „villta vinstri" hafa menn
verið uppteknir við að móta Hina
Einu Rettu Línu, og ótal hand-
hafar hennar hafa rifist innbyrð-
is. Sérstaklega hefur verið grát-
legt að horfa upp á flokk Vinstri
Sósíalista, sem á köflum hefur
verið einn frjóasti flokkur rót-
tæklinga í Vestur-Evrópu. Þar
hafa þrætubókarmenn hins vegar
drepið niður alla spennandi um-
ræðu með kreddum sínum, enda
hafa flestir flokksmenn nú yfir-
gefið flokkinn, margir til SF og
aðrir hætt stjórnmálaafskiptum.
Eitt flokksbrotið, sem fáir gáfu
séns þegar það kom fram, er
Fælles kurs, sem myndaðist, þeg-
ar forysta Sjómannasambandsins
var rekin úr Kommúnistaflokkn-
um vegna óþægðar sambandsfor-
mannsins Preben Möller Hansen
við hina alvitru flokksforystu.
Preben safnaði saman fylgis-
mönnum sínum, þeir eyddu
nokkrum vikum í að lesa stefnu-
skrár allra samtakanna vinstra
megin við SF og suðu upp úr þeim
eins konar samnefnara. „Vinstri-
armurinn á nóg af ágætum stefnu-
málum, nú eigum við bara að
taka höndum saman og berja á
auðvaldi og krötum“, var við-
kvæði þeirra. Preben og félagar
eru hertir í eldi harðrar kjarabar-
áttu sjómanna (þeir hafa nú mun
betri kjör en sambærilegir hóp-
ar), og þeir stælgötustráksins.
Þannig hefur þeim tekist að
brjótast í gegnum múr fjölmiðl-
anna og safnað til sín fylgi frá
smáhópunum, auk fyrrum kjós-
enda SF, sem finnst flokkurinn of
hallur undir krata. Preben og fé-
lagar hafa sett punkt aftan við
tímabil flokksbrotanna á vinstri
vængnum, og sennilega er þeim,
þ.á.m. Vinstrisósíalistum, hollast
að slást í lið með honum, leggja
reynslu sína, kenningar og sam-
félagsúttektir í púkkið, en læra af
stíl hans og einlægum vilja til að
sameina vinstrimenn og verkalýð
til baráttu fyrir kjörum sínum og
betra samfélagi.
ÍSLANDS
STmi 27644 box 1464 121 Reykjavík
Handmenntaskóli (slands hefur kennt yfir 1250 íslending-
um bæði heima og erlendis á síðastliðnum sex árum. Hjá
okkur getur þú lært teikningu, litameðferð og skrautskrift
- fyrir fullorðna - og föndur og teikningu fyrir börn í
bréfaskólafomi. Þú færð send verkfæri frá okkur, sendir
okkur úrlausnir þínar og þær eru sendar leiðréttar til baka.
Þeim, sem minni tíma hafa, bjóðum við uppá stutt
hæfileikapróf á þessum sviðum. - Biddu um kynningu
skólans með því að snda nafn og heimilisfang til okkar eða
hringdu í síma 27644 núna strax, símsvari tekur við
pöntun þinni á nóttu sem degi. - Tímalengd námskeið-
anna stjórnar þú sjálf(ur) og getur því hafið nám þitt,
hvenær sem er, og verið viss um framhaldið. Hér er
tækifærið, sem þú hefur beðið eftir til þess aö læra teiknun
og skrautskrift á auðveldan og skemmtilegan hátt. Þú
getur þetta líka.
I ÉG ÓSKA EFTIR AD FA SENT KYNNINGARRIT
I HMÍ MÉR AD KOSTNAÐARLAUSU
NAFN.
I
I
^JMEIMILISF..
I
I
I
Skóladagheimilið
Völvukot
Vantar fóstrur og/eöa starfsfólk meö sambæri-
lega menntun ásamt ófaglæröu fólki. í boöi eru
heilsdags- og hlutastörf. Þetta er kjöriö tækifæri
fyrir ykkur aö takast á viö nýtt og skemmtilegt
verkefni í notalegu umhverfi. Völvukot tók til
starfa sumarið 1979 og í dag eru börnin 16. Kom-
ið eða hringið í síma 77270 og fáið nánari upplýs-
ingar. Starfsfólk
ALÞÝÐUBANDALAGHE)
ABR
Framhaldsaðalfundur
ABR boðar til framhaldsaðalfundar, þriðjudaginn 15. september kl. 20.30
að Hverfisgötu 105.
Dagskrá: Reikningar félagsins lagðir fram og kjör kjörnefndar vegna lands-
fundar.
Fulltrúar frá Varmalandsnefnd mæta á fundinn og ræða störf nefndarinnar
og flokksmálin.
Reikningar ABR liggja frammi á skrifstofu félagsins frá og með föstudeg-
inum 11. september. Stjórnln
ABR
Greiðið félagsgjöldin
Alþýðubandalagið í Reykjavík hvetur fólagsmenn til að greiða heimsenda
gíróseðla sem allra fyrst. Stjórnln
ÆSKULÝÐSFYLKINGIN
Dagskrá landsþings ÆFAB
2.-4. okt. 1987 að Hverfisgötu 105, Reykjavík.
Föstudagur 2. okt.
20.00 Setning. 20.20 Skýrslur fluttar, umræður: a) framkvæmdaráðs, b)
gjaldkera, c) deilda, d) Utanríkismálanefndar, e) Verkalýðsmálanefndar, f)
Birtis. 23.00 Lagabreytingar og hópvinna kynnt. 23.30 Hlé.
Laugardagur 3. okt.
9.00 Lagabreytingar, fyrri umræða. 10.00 Hópavinna: a) unnið að þingmál-
um, b) Almenn stjórnmálaályktun, c) lagabreytingar. 12.00 Matur. 13.00
Hópavinnu framhaldið. 20.00 Matur. 21.30 Kvöldbæn.
Sunnudagur 4. okt.
9.00 Lagabreytingar, seinni umræða. 10.00 Hópavinna, niðurstöður. 13.00
Matur. 14.00 Kosningar. 15.30 Þingslit.
Þingið er opið öllum ÆF-félögum. Félagar sem greiða þurfa háan ferða-
kostnað utan af landi fá V2 fargjaldið greitt.
Skráið ykkur sem allra fyrst. Nánari upplýsingar færö þú á skrifstofunni í
síma 17500.
Framkvæmdaróð ÆFAB
Haustfagnaður ÆFR
Haustfagnaður ÆFR verður haldinn í Risinu, laugardaginn 19. september
kl. 14.30.
Dagskrá: Listamenn lesa úr verkum sínum, tónlist og fl.
Nánar auglýst síðar.
ÆFAB
Skrifstofutími
Skrifstofa ÆFAB er opin á miðvikudögum, fimmtudögum og föstudögum
frá kl. 14-19 að Hverfisgötu 105. Sími 17500.
Föstudagur 11. september 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15