Þjóðviljinn - 22.09.1987, Page 4

LEtÐARI
Við emm öll í slorinu
Á morgun lýkur sjávarútvegssýningunni í
Reykjavík. Þetta er stærsta vörusýning sem
haldin hefur veriö hér á landi og er stærð hennar
í fullu samræmi viö mikilvægi fiskveiöa og fisk-
verkunar í þjóöarbúskap íslendinga.
Aösókn aö sýningunni hefur veriö gífurlega
mikil. Útgerðarmenn og stjórnendur fiskvinnslu
viö Norður-Atlantshaf og Noröursjó hafa fjöl-
mennt hingað til aö sjá hvaö efst er á baugi í
fiskiðntækni. Hér hafa þeir hitt íslenska starfs-
bræöur sína.
En þeir íslendingar, sem skoðað hafa sýning-
una, eru ekki allir útgeröarmenn, skipstjórar
eða stjórnendur í fiskvinnslu. Því fer fjarri. Stór
hluti þeirra íslendinga, sem “eru í slorinu", hefur
á undanförnum dögum lagt leiö sína í Laugar-
dalshöll. Þaö á jafnt viö um trillukarla og starfs-
fólk í snyrtingu og pökkun. Einkum hefur verið
áberandi hve fólk utan af landi hefur verið margt
á sýningunni þrátt fyrir vandkvæöi á aö fá inni á
gistihúsum.
Þó aö margar nýjungar hafi veriö kynntar í
Laugardalshöllinni ber sýningin ekki yfirbragð
neinna stökkbreytinga. Sjávarútvegssýningin
1984 var að mörgu leyti byltingarkenndari því
aö þá var örtölvutæknin aö hasla sér völl á
ólíklegustu sviöum. Nú þykir sjálfsagt að henni
sé beitt sem víðast.
Áhugi á nýjungum í fiskiðntækni er nauösyn-
legur þeirri þjóö sem verður aö reka sinn sjávar-
útveg þannig aö hann skili hagnaöi í þjóöarbúið.
íslenskur sjávarútvegur veröur aö geta staðið
undir sér og gott betur. Aörir þættir efnahags-
lífsins eru ekki þaö gildir aö þeir geti boriö uppi
langvarandi halla af fiskveiöum og -vinnslu. í
þessum efnum er reginmunur á okkur og sam-
keppnisaöilum okkar í öörum löndum. Þar er
unnt aö láta aðrar greinar atvinnulífsins bera tap
af sjávarútvegi. Hér er hann traustasta undir-
staöa þjóðlífsins og veröur að geta staðið ó-
studdur.
Oft er talið aö hyldýpi hljóti aö vera milli þess
hluta þjóðarinnar, sem vinnur viö undirstööu-
greinar og er hlutfallslega mjög fjölmennur á
landsbyggðinni, og þess hluta sem stundar
þjónustustörf og er aö miklu leyti staösettur á
höfuðborgarsvæðinu. Ekki er frítt viö aö margur
pólitíkusinn hafi reynt að fiska í gruggugu vatni
með því aö ýta undir klofning eftir þessum lín-
um. Þó blasir viö aö frumgreinar atvinnulífsins
og þjónustugreinar eru tvær óaðskiljanlegar
hliöar á háþróuöu nútímasamfélagi, þar sem
hvorug getur án hinnar veriö. í þeim efnum má
enginn láta villa sér sýn þaö aðgerðaleysi
stjórnvalda sem m.a. hefur haft í för meö sér
ofvöxt í starfsemi lánastofnana og óeölilega
miklar fjárfestingar í verslunarhúsnæði í
Reykjavík.
Rekstur frumatvinnuveganna, útgeröar og
fiskvinnslu, verður aö vera meö þeim hætti aö
unnt sé að koma við eðlilegri nýsköpun. Réttar
fjárfestingar veröa aö bera sig. Þaö á aö vera
krafa landsbyggðarinnar aö fyrirtæki í undir-
stöðugreinum séu ekki rekin meö tapi. Annars
eru þau ekki fær um að greiða mannsæmandi
laun né aö skila til sinnar heimabyggöar lög-
bundnum framlögum. Útgerö og fiskvinnsla í
úlfakreppu eru andstæö raunsærri byggöa-
stefnu.
Um hríö hefur afkoma útgeröar og fiskvinnslu
verið bærileg. Allstööugt gengi krónunnar þrátt
fyrir umtalsverða verðbólgu hefur ekki náö aö
afmá góö áhrif af hækkandi veröi á fiskafurðum.
Góðærið hefur, sem betur fer, skilað sér að
einhverju leyti til undirstööuatvinnuveganna. Þó
eru á lofti teikn um að útgerðin hafi fengiö í sinn
hlut stærri skerf en vinnslan, en milli þessara
þátta verður að ríkja nokkurt jafnræöi, annars er
hætta á kollsteypum í íslensku efnahagslífi.
Fiskveiðistefnuna þarf að endurskoða.
Kvótakerfiö er ekki unnt að leggja niöur aö svo
komnu máli en marga vankanta má af því sníöa.
Fiskveiðistefna íslendinga getur ekki tekiö miö
af þeirri skoðun frjálshyggjunnar aö veiðar og
vinnsla séu bara ein aöferö af mörgum til aö
hámarka gróöa einstaklingsframtaksins. Þar
verður það sjónarmið aö ríkja aö fiskurinn í sjón-
um er grundvöllur að tilveru íslensku þjóöarinn-
ar.
óp
KUPPT
Ný Saga
Sögufélagið hefur gefið út nýtt
tímarit um sagnfræði og heitir Ný
Saga, -víkur í því frá hinu hefð-
bundna tímariti félagsins, Sögu,
að lögð er áhersla á myndafjöld
og uppsetningu í stíl sölutímarit-
anna en út af fyrir sig ekki slegið
af kröfum til efnis, þótt sennilega
fari í Nýja Sögu einkum það efni
sem höfðar jafnt til lærðra og
leikra í sagnfræðum.
Tímaritið er hið ágætasta fram-
tak, læsilegt vel og skemmtilegt,
-spurning hvort ekki megi koma
út fleiri tölublöðum en einu á ári
til að halda dampi. íslendingar
eru miklir áhugamenn um sagn-
fræði og allsekkert fráleitt að
ímynda sér að tímarit einsog Ný
Saga geti unnið sér víðan hóp les-
enda ef rétt er á haldið.
Ólafur anarkisti?
Meðal þess sem áhugamenn
um sögu verkalýðs og vinstri-
hreyfingar reka fyrst í augun þeg-
ar flett er Nýrri Sögu er grein eftir
Ólaf Ásgeirsson, ungan sagn-
fræðing sem nú mun vera að lj úka
kandídatsprófi uppí Háskóla.
Ólafur skrifar þar um nafna sinn
Friðriksson, og færir þar að því
rök að þessi frumkvöðull vinstri-
stefnu og verkalýðshreyfingar
hafi einna helst verið undir áhrif-
um af fræðikenningum anarkis-
mans, nánar tiltekið af skrifum
Krapotkíns fursta, eins helsta
kenningasmiðs stjórnleysingja
um og fyrir aldamót.
Án þess að leggja að lítt hugs-
uðu einhvern dóm á þessi fræði
verður að segja að þessi hugmynd
um Ólaf Friðriksson sem anark-
ista gengur ágætlega upp.
Einhvernveginn hefur Ólafur
Friðriksson alltaf rekist illa í ís-
lenskri sögu, og sporgöngumenn
hans úr hópi marxista átt erfitt
með að skýra stefnu hans. í
greininni í Nýrri Sögu er til dæmis
vitnaðí Vilhjálm S. Vilhjálmsson
(Hannes á horninu) og Einar Ol-
geirsson um Ólaf Friðriksson.
Hann var samkvæmt Vilhjálmi
„ekki theoretískur jafnaðarmað-
ur, það voru tilfinningarnar og
hjartað sem stjórnuðu honum“,
og Einar gerir heldur ekki mikið
með fræðilega undirstöðu Ólafs,
hann hafi „aldrei lesið neitt eftir
Marx og Engels nema ef vera
skyldi smá pésa sem dönsku sósí- <
aldemókratarnir gáfu út fyrir
heimsstyrjöldina fyrri“.
Léttvægur
fundinn
„Það var í sjálfu sér eðlilegt að
Ólafur yrði léttvægur fundinn á
mælikvarða hinna marxísku
kennisetninga.“ segir í greininni.
„Ákveðnir þættir í stjórnmála-
hugsun hans voru á skjön við ríkj-
andi viðhorf meðal jafnaðar-
manna.“ Greinarhöfundur gerir
því skóna að „marxistarnir",
kratar eða kommar, hafi eigin-
lega ekki skilið anarkískan fræði-
grundvöll Ólafs, -eða þá ekki tal-
ið hann fræðilegan, og jafnvel
hafi síðari tíma menn svosem
einsog hlíft Ólafi við að flokka
hann undir anarkisma, sem ekki
hefur átt uppá pallborðið hér í
pólitískri umræðu, verið „tabú“.
Ólafur Ásgeirsson telur að
Ólafur Friðriksson hafi kynnst
kenningum Krapotkíns á náms-
árum sínum í Kaupmannahöfn,
og vitnar í Nýrri Sögu í verk Ólafs
þarsem finna megi enduróm af
stjórnleysiskenningum furstans,
andstöðu hans við ofuráherslu
OGSKORID
„marxistanna" á hlutverk ríkis-
valdsins og við kenningu þeirra
um sögulega nauðsyn stóriðjunn-
ar, sem anarkisminn hafði margt
við að athuga.
Jónas líka?
Krapotkín fursti og fleiri an-
arkistar höfðu tröllatrú á hand-
iðnaði og þó enn meiri á landbún-
aði, furstinn skrifaði meðal ann-
ars bók um landbúnaðarhag-
fræði; í greininni.í Nýrri Sögu er
getum að því leitt að í fyrstu
stefnuskrá Alþýðuflokksins megi
finna svipaða hljóma þarsem
lögð er áhersla á tilraunastöðvar í
sveitum og ríkisfé til ókeypis bún-
aðarfræðslu. Tveir helstu höf-
undarnir eru Ólafur og Jónas
nokkur Jónsson að norðan. „Er
svo fráleitt að þeir Jónas frá
Hriflu og Ólafur Friðriksson er
mótuðu stefnuskrána hafi leitað
fanga í bók Krapotkins?" spyr
Ólafur Ásgeirsson.
Það eru aldeilis fréttir fyrir ráð-
setta framsóknarmenn að þeir
byggi á anarkískum fræðigrunni.
í deiglunni
Það er raunar viðbúið að hin-
um ráðsettari vinstrimönnum
finnist líka að þessi athugun um
anarkisma sem virkan þátt í ár-
dögum verkalýðshreyfingar og
sósíalisma sé hálfpartinn einsog
guðlast. Hérá norðurslóðum hef-
ur stjórnleysisstefnan yfirleitt
verið fljótafgreidd sem smáborg-
aralegt rugl í skásta falli, stór-
hættuleg öfgastefna í versta falli.
Á síðari tímum hafa kreddu-
lausir sósíalískir fræðimenn og
pólitíkusar hinsvegar í auknum
mæli dustað rykið af fræðibókum
gömlu anarkistanna og athugað
með íhygli áherslur þeirra á ein-
staklingsfrelsi gegn miðstýringu
ríkisins, smáar framleiðslu-
einingar gegn ósköpum stóriðj-
unnar.
Sósíalískar fræðikenningar
hafa síðustu árin verið í
deiglunni, og sá tími er sem betur
fer liðinn að menn líti til 19.
aldar-rita sem löggiltrar vega-
handbókar inní framtíðina. Þeg-
ar menn ætla sér að skapa „rétt-
látt þjóðfélag" í heimi tölvunnar
og geimfarsins dugir ekki minna
en að leggja við samtímann mæli-
stiku byggða á arfinum saman-
lögðum, þar með töldum hinum
margniðurnídda anarkisma.
Einmitt þessvegna er að því
ögrandi gaman, ef rétt reynist, að
hann skuli seint og um síðir
eignast eins verðugan fulltrúa í
íslenskri verkalýðssögu og Ólaf
Friðriksson. -m
þlÓÐVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéðinsson.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Biaðamenn: Garðar Guðjónsson, Guðmundur RúnarHeiðarsson,
Hrafn Jökulsson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁmason, ÓlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Ásgrímsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, HildurRnnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Margrót Magnúsdóttir
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Unnur Agústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símvarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu-ogafgreið8lu8tjóri: HörðurOddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Utkeyrsia, afgreiðsla, ritstjórn:
Síöumúla 6, Reykjavík, simi 681333.
Auglýsingar: Sfðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljanshf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lauaasölu: 55 kr.
Helgarblöð: 65 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 600 kr.
.4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þrl&judagur 22. september 1987