Þjóðviljinn - 12.11.1987, Blaðsíða 9

Flestum okkar koma fyrst í
hug flóknar vélar og tæki til
útreiknings, skýrslugerðarog
ritvinnslu, þegarviðhugsum
um tölvutæknina, en þau svið
sem hún nær inn á eru mun
víðtækari. Til dæmis auðveld-
ar hún stórlega stýringu og
eftirlit með öllum stærri fram-
leiðsluferlum og er ómissandi
við allafjarskiptatækni nútím-
ans.
Það fyrirtæki hér á landi sem
hefur hvað mesta reynslu við
hönnun og uppsetningu stýri-
kerfa er Verk- og kerfisfræðistof-
an, sem er til húsa í Húsi verslun-
arinnar í Reykjavík, en hún hefur
meðal annars gert stýrikerfi fyrir
Hitaveitu Suðurnesja, Hitaveitu
Reykjavíkur, Sfldarverksmiðjur
ríkisins og Póst og síma. Auk þess
hefur stofan tekið þátt í gerð fjar-
skiptakerfis fyrir Flugmálastjórn.
Þessi kerfi hjálpa til við að
tryggja okkur aðgang að heitu
vatni, símasambandi og öryggi
flugs yfir íslenska flugstjórnar-
svæðinu.
Tölvuknúin
stýrikerfi
Við leituðum til Ara Arnalds,
forstöðumanns Verk- og kerfis-
fræðistofunnar til þess að forvitn-
ast um hin margvíslegu not sem
við höfum daglega af tölvutækn-
inni, án þess að okkur sé það ljóst
oft á tíðum.
- Við höfum sérhæft okkur í
kerfisgerð á tveim sviðum, segir
Ari, viðskiptasviði og tæknisviði.
Þau kerfi sem þú nefnir hér að
ofan eru dæmi um hið síðar-
nefnda. Stýrikerfin eiga það sam-
eiginlegt að þau safna fjölmörg-
um upplýsingum saman á eina
stjórnstöð, þar sem birtist mynd
af ákveðnu tæknilegu kerfi á ein-
um eða fleiri tölvuskjám með
upplýsingum um allt sem er að
gerast í kerfinu um leið og þær
veita vaktmanni möguleika á
fjarstýringu þegar eitthvað
bregður útaf. Með tölvutækninni
verður meðhöndlun upplýsing-
anna mikilvægari en vélarnar og
tækin, segir Ari, og við biðjum
hann að skýra þetta út fyrir okkur
nánar.
Tölvustýring
við flug-
umferðastjórn
Fyrsta stóra tæknikerfið, sem
við tókum þátt í var gerð skeyta-
dreifikerfis fyrir Flugmálastjórn.
Flugumsjónarsvæði hennar er
sem kunnugt er afar stórt og þýð-
ingarmikið fyrir flugsamgöngur
yfir Norður-Atlantshafið og síð-
astliðið sumar fóru allt upp í 360
vélar um þetta svæði á dag eða
60-90.000 farþegar að því er talið
er. Flugmálastjórn hefur það
verkefni að tryggja örugga flug-
leið þessara véla og koma í veg
fyrir árekstra. Auk þess að taka á
móti skeytum um vélarnar frá
landi austan og vestan hafs tekur
hún á móti skeytum frá vélunum
þegar þær koma inn á íslenska
flugstjórnarsvæðið, og skeyta-
dreifikerfið tekur á móti þessum
skeytum, flokkar þau niður og
sendir til viðkomandi flugum-
ferðarstjóra. Áður fyrr voru
skeytin lesin og hlaupið með þau
til viðkomandi flugumferðar-
stjóra, en nú gerist þetta sjálf-
virkt. Þannig skapast bæði aukin
afkastageta og aukið öryggi fyrir
alla flugumferð á þessari mikil-
vægu samgönguleið.
Þetta kerfi var unnið í sam-
vinnu við Verkfræðistofnun Há-
skólans og var eitt fullkomnasta
kerfið af þessari gerð sem í notk-
un var á þeim tíma sem það

Ari Arnalds
verkfræðing-
ur: Fátt mann-
legtertölvu-
tækninnióvið-
komandi.
eru mikilvægari
en vélamar
4
komst í gagnið fyrir 6 árum. Auk
þess reyndist það Flugmálastjórn
mun ódýrara en þau tilboð sem
hún hafði fengið í hönnun kerfis-
ins erlendis frá.
Hitaveitukerfið
Fyrsta verkefni okkar fyrir
hitaveitur var gerð stýrikerfis
fyrir Hitaveitu Suðurnesja, sem
tekið var í gagnið 1982, en það
fylgist með allt að 1000 mæli-
stærðum sem varða hitastig,
vatnsstreymi, þrýsting, dælukraft
o.s.frv. auk þess sem það gefur
möguleika á fjarstýringu kerfis-
ins frá einum stað. Síðan fengum
við það verkefni að framleiða
sambærilegt stýrikerfi fyrir Hita-
veitu Reykjavíkur. í þetta skipti
hönnuðum við kerfið með hlið-
sjón af því að það mætti nota
víðar. Og er það nú í notkun hjá
Sfldarverksmiðjum ríkisins á Sig-
lufirði og hjá Pósti og síma. Kerf-
ið, sem ber heitið KR1100, getur
tekið við og meðhöndlað allt að
9000 upplýsingum, sem berast til
stjórnstöðvar á nokkrum sekúnd-
um, þannig að auðvelt er að fylgj-
ast með öllu sem gerist í kerfinu á
hverjum tíma. Þetta skapar
mikið öryggi í kerfinu auk þess
sem það veitir möguleika á mun
skjótari viðbrögðum ef eitthvað
bregður útaf. Þetta kerfi, KR
segirAri Arnalds
verkfræðingur, en
fyrirtæki hans, Verk-
og kerfisfræðistofan
hf. hefur hannað
stýrikerfi sem snerta
daglegt líf flestra ís-
lendinga
1100, er stærsta stýrikerfið sem
gert hefur verið hér á landi.
Símkerfið
tölvustýrt
Aðspurður segir Ari að hjá
Pósti og síma hafi KR1100 kerfið
fengið það hlutverk að vakta allar
örbylgjustöðvar Landsímans, en
þær eru nú um 30 talsins víðsveg-
ar um landið, en allt fjarskipta-
kerfi Landsímans og sendingar
útvarps og sjónvarps fara í gegn-
um þetta kerfi. Þetta kerfi okkar
hefur því eftirlit með stærsta upp-
lýsingakerfi landsins og gefur
möguleika á heildaryfirsýn yfir
það frá einum stað. Það ætti ekki
að dyljast neinum hversu mikil-
vægu hlutverki slíkt eftirlits- og
stýrikerfi gegnir. Þriðja KR 1100
kerfið sem nú er í notkun er not-
að hjá Sfldarverksmiðjum ríkis-
ins á Siglufirði, til eftirlits með
öllu framleiðsluferli síldar- og
loðnumjöls allt frá löndun til full-
unninnar vöru.
Tölvuvæðing í
framleiðslu-
iðnaði
Annað skemmtilegt verkefni
sem við erum nú að vinna að er
gerð stillikerfis fyrir gamlar
trésmíðavélar, sem ekki hafa
sjálfvirka stillingu. Um er að
ræða vélar sem notaðar hafa ver-
ið til þess að framleiða til dæmis
hurðir og þiljur. Vélar þessar eru
gerðar fyrir fjöldaframleiðslu, og
þegar skipt er um framleiðslu
hefur þurft að framkvæma mjög
tímafreka handstillingu á allt að
27 ásum á vélum þessum. Sjálf-
virk stilling á þessum vélum spar-
ar mikinn tíma og gerir þær hæf-
ari til þess að svara kröfum þess
takmarkaða markaðar sem hér er
fyrir hendi. Stilling vélanna verð-
ur framkvæmd í gegnum eina PC-
tölvu, sem jafnframt fylgist með
að ekki verði breytingar á þeirri
stillingu sem beðið er um. Þessi
búnaður mun framlengja líf þess-
ara véla um nokkur ár.
Kerfi fyrir
viöskiptalífiö
- Þið hafið líka unnið kerfi fyrir
viðskiptasviðið?
- Jú, við höfum gert fjölmörg
kerfi fyrir viðskipalífið, má sem
dæmi nefna bókhaldskerfi fyrir
banka, stórt tölvukerfi fýrir
póstgíróstofuna og innheimtu
Pósts og síma, þrjú kerfi til gjald-
eyrisviðskipta, kerfi til reksturs
Sjúkrasamlags Reykjavíkur og
fleira og fleira. Til dæmis erum
við nýbúnir að gera kerfi til
verðbréfamiðlunar sem 4 bankar
hafa þegar tekið í notkun, en
kerfið er þó ekki bundið við
banka, því öll fyrirtæki, sem eiga
verðbréf eða vilja stýra skuldum
sínum geta hagnýtt sér þetta
kerfi.
Eins og sjá má á þessu samtali
við Ara Arnalds, þá lætur tölvu-
tæknin nær ekkert svið mann-
legra samskipta og viðskipta ó-
snortið. Og möguleikar þessarar
tækni til þess að auðvelda okkur
alla stýringu og eftirlit og auka
öryggi á allri þjónustu verða
stöðugt meiri. Vandamálið kann
í framtíðinni frekar að felast í því
hvemig maðurinn á að nýta sér
tæknina þannig að hún auki frelsi
hans frekar en að þrengja að því,
en sá möguleikinn er augljóslega
líka fyrir hendi.
-ólg.
Flmmtudagur 12. nóvember 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9