Þjóðviljinn - 27.02.1988, Page 4

LEIÐARI
Safn er miklu meira en safn
Þessa daga er þess minnst meö ýmsum
hætti, að 125 ár eru liðin frá því að Sigurður
Guðmundsson málari og fleiri menn ágætir
unnu það afrek í andófi sínu gegn því að fornir
gripir héldu áfram að eyðileggjast eða týnast úr
landi, að hægt var að stofna Þjóðminjasafn.
Óneitanlega er stundum eins og neikvæður
blær yfir þessum orðum: safn, safngripur. Það
er eins og gripur á safn kominn glati í vitund
margra lífi sínu, hann erdautt fyrirbæri, eitthvað
sem hefur verið afgreitt endanlega og raskar
ekki ró manna upp frá því. í framhaldi af þessu
líta menn á safn sem einhverja meinlausa og
ekki sérlega spennandi afþreyingu, gagnslítið
fyrirtæki nema til að sýna útlendingum meðan
rignir eða beðið er eftir öðrum dagskrárlið um.
En vitanlega eiga söfn það ekki skilið að
hljóta slíkan sess í vitund manna og þá allra síst
Þjóðminjasafnið sem nú á afmæli. Við vitum að
við mælum gildi slíkrar stofnunar aldrei á mæli-
kvarða þröngrar nytjahyggju. Samt er Þjóðm-
injasafn flestum stofnunum gagnlegri og holiari
ef að er gáð. Við getum ekki lifað með nauðsyn-
legu sjálfstrausti í þessu landi án þess að í okkur
lifi sterk tengsli við það mannlíf sem hér hefur
verið, skilningur á lífsháttum og menningu
þeirra kynslóða sem á undan gengu, og Þjóð-
minjasafn er vitanlega mikilvægur og merkur
aflgjafi okkar við ræktun slíkra tengsla. Einmitt
um þetta hefur Halldóra B. Björnsson ort ágætt
kvæði sem heitir „Á Þjóðminjasafni“. Þar spyr
hún löngu horfna konu, hvað „leiddi hendur
þínar / að sauma þessar rósir í samfelluna
þína?“. Við þeirri spurningu fást að sönnu engin
endanleg svör, þótt merkilegar grunsemdir
vakni en að lokum sameinast kynslóðir í þessu
erindi hér:
En hver veit nema finnist þér fávíslegt að
spyrja
hvað fólst í þínu geði
því ég er máski arftaki allra þinna sorga
og allrar þinnar gleði?
Safn er ekki barasta safn og á ekki að vera
það. Þjóðminjasafnið vill vera bæði alþýðleg
kynningarstofnun og rannsóknastofnun, sagði
þáverandi þjóðminjavörður, Kristján Eldjárn, á
aldarafmæli safnsins, og núverandi þjóðminja-
vörður, Þór Magnússon, tekur í sama streng í
nýlegu viðtali. Afmæli eins og það sem nú er
haldið upp á gefur tækifæri til að minna á það,
að Þjóðminjasafn fer með margháttaða starf-
semi - fornleifarannsóknir, þjóðháttasöfnun og
rannsóknir á því sviði, varðveislu gamalla bygg-
inga, aðstoð við börn sín - byggðasöfnin út um
allt land. Afmæli er líka ástæða til að minna á að
aldrei er of vel búið að ágætum menningar-
stofnunum - Þjóðminjasafnið hefur að vísu ný-
lega kvatt ágætan gest, Listasafnið, sem fyrir
sakir aumingjaskapar ráðamanna varð alltof
þaulsætinn í því húsi, sem er nú of lítið orðið
eins þótt Þjóðminjasafn búi þar eitt. Það vantar
mikið á að safnið hafi svo rúman fjárhag að það
geti sinnt þeim rannsóknum sem menn hafa
hug á og bryddað upp á ýmsum nýmælum,
safnið verður og að hafa svo rúmt um sig að það
sé ekki í eitt skipti fyrir öll hneppt í þær skorður
að það megi sig hvergi hræra.
Við skulum öll styrkja með rödd okkar þann
kór, sem minnir ráðamenn á þessar staðreyndir
og þessar þarfir á afmæli Þjóðminjasafnsins.
Minnumst þess að bágur hagur þjóðþrifastofn-
unar eins og Þjóðminjasafnsins ber ekki aðeins
vitni um virðingarleysi fyrir því lífi og þeirri menn-
ingu sem veriö hefur í landinu. Vanrækslusyndir
á þessu sviði eru um leið afbrot gagnvart þeim
kynslóðum sem á eftir koma og þurfa mjög á því
að halda að ekki komi kyrkingur í þær rætur sem
hinn rammi safi þjóðlegrar menningar rennur
um. Og með slíkum syndum erum við einnig að
lýsa fyrirlitningu okkar á sjálfum okkur og þeim
sérleika sem gerir heiminn ögn auðugri en hann
væri ef við gæfum það - líklega í nafni þæginda
eða hagkvæmni svokallaðrar - upp á bátinn að
vera það sem við þó enn erum.
Mynd Einar Ól.
LJOSOPIÐ
þlÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Utgofandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason.ÓttarProppé.
Fróttaatjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Ingibjörg Hinriksdóttir
(íþr.), HjörleifurSveinbjörnsson, Kristófer Svavarsson, Magnfríður
Júlíusdóttir, Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ÖlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson(íþr.),
SævarGuðbjömsson.
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útltt8teiknarar: GarðarSigvaldason, Margrét Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrif8tofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Augiýsingastjóri: Sigriður HannaSigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu-og afgreiðslustjóri: HörðurOddfríðarson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumonn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýslngar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Pjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð f lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð:65kr.
Áskriftarverð á mánuðl: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 27. febrúar 1988