Þjóðviljinn - 18.03.1988, Blaðsíða 7

Kennisetningar kaldastríðsins gera ráð fyrir því að í austri bíði veldi hins illa eftir færi til að ráðast með skriðdrekafylkingar sínar vesturyfir meginland Evrópu. Þá er varla spurt hvort Sovétríkin geta, - hafa
herstyrktil innrásarog hernáms-, eða hvort þau vilja, - sjá sér nokkurn hag í hernaðarátökum við Vesturveldin í Evrópu.
fjölda hermanna og einstakra
vopnakerfa og þar með betri
möguleika á enn frekari afvopn-
un. Leyndin og pukrið sem ríkt
hafa um þessi mál hingað til hafa
torveldað mjög alla samninga-
gerð. í öðru lagi ef þessar við-
ræður þróuðust í það að verða að
eins konar fastanefnd, Öryggis-
málanefnd Evrópu, sem fjallaði
um árekstra sem verða milli
bandalaganna og ynni að því að
byggja upp gagnkvæmt traust og
stöðugleika í samskiptum austurs
og vesturs.
Ákvæði INF-samningsins um
framkvæmd gagnkvæms eftirlits
og samkomulag Stokkhólmsráð-
stefnunnar um öryggi og sam-
vinnu í Evrópu (RÓSE) þar sem
kveðið er á um að hernaðar-
bandalögin geti fylgst með heræf-
ingum hvors annars eru mikilvæg
fordæmi um það hvernig hægt er
að hafa eftirlit á vettvangi með
fækkun hefðbundinna vopna.
Mikhaíl Gorbatsjov hefur
einnig tekið frumkvæðið í tillögu-
flutningi um fækkun hefðbund-
inna vopna. Haustið 1985 er hann
heimsótti París brá hann út af
hefðbundinni stefnu Sovétríkj-
anna og viðurkenndi að Varsjár-
bandalagið stæði Nató framar á
sumum sviðum vígbúnaðar, og
samráðsnefnd Varsjárbandalags-
ins hefur nú lagt til að þar sem
misvægis gæti eigi sá aðilinn sem
yfirburði hefur að draga úr við-
búnaði frekar en að hinn aðilinn
reyni að jafna muninn.
18. apríl 1986, ekki löngu eftir
að hann hafði lagt fram tillögur
sínar um kjarnorkuvopnalausan
heim fyrir aldamót, hélt Gorbat-
sjov ræðu í Austur-Berlín þar
sem hann lagði fram annan pakka
af ítarlegum tillögum, að þessu
sinni um mikla fækkun í herafla
Nató og Varsjárbandalagsins á
meginlandi Evrópu - mannafla
og vígtólum, kjarnavopnum jafnt
sem hefðbundnum vopnum - frá
Atlantshafi til Úralfjalla er fram
skyldi fara í þremur áföngum.
Samráðsnefnd Varsjárbanda-
lagsins áréttaði síðan þessar til-
lögur á fundi í Búdapest 11. júní
þetta sama ár.
í fyrsta áfanga er gert ráð fyrir
að Bandaríkin og Sovétríkin
fækki í herjum sínum um 150 til
200 þúsund manns hvor fyrir sig á
einu til tveimur árum. Einnig er
gert ráð fyrir því að á þessu stigi
verði fækkað bæði orustuþotum
og skammdrægum kjarnavopn-
um.
í öðrum áfanga eiga Atlants-
hafsbandalagsríki og Varsjár-
bandalagsríki að fækka í herjum
sínum um 25%. Þetta þýðir með-
al annars 500 þúsund manna
fækkun í herafla hvors banda-
lags.
I þriðja áfanga er þess vænst að
hlutlausu ríkin í Evrópu taki
einnig þátt í áframhaldandi af-
vopnunarþróun og að öll efna-
vopn verði upprætt í Evrópu.
I tillögunum er jafnframt lagt
til að bandalögin taki upp hern-
aðarstefnu er byggi á varnar-
vopnum sem erfitt sé að beita í
árásarskyni og að þau geri gagn-
kvæmar ráðstafanir til að hindra
skyndiárásir. Gert er ráð fyrir því
að vettvangur samningaviðræðna
um þessar tillögur geti hvort
heldur verið ráðstefna 23 Nató-
og Varsjárbandalagsríkja eða ný
RÖSE-ráðstefna þar sem hlut-
••:. .
• (• •>:....
■' . .
X;Í:<.V'
lausar þjóðir í Evrópu taka einnig
þátt.
Jákvæðir tónar
í Bonn og París
Þessar tillögur Gorbatsjovs
fengu á margan hátt jákvæðar
undirtektir í herbúðum Nató,
einkum meðal Pjóðverja og
Frakka. Þjóðverjar eru mjög
ánægðir með að svæðið sem mið-
að er við (Atlantshaf til Úrai-
fjalla) hefur verið útvíkkað frá
því sem var í MBFR-viðræðunum
því að hér er um að ræða svæði
sem nær þúsund kílómetra inn í
Sovétríkin. Frakkar voru aftur
inni á þeirri hugmynd sem fram
kom hjá Gorbatsjov að þessar til-
lögur yrðu ræddar á vettvangi
RÖSE-ráðstefnunnar, en þeir
urðu hins vegar að sætta sig við
þann vilja annarra Natóríkja að
viðræðurnar færu fram í tvennu
lagi, annars vegar sem ráðstefna
23 ríkja sem aðild eiga að hernað-
arbandalögunum og hins vegar
sem RÖSE-ráðstefna með þátt-
töku 35 þjóða í Evrópu og
Norður-Ameríku. Samkvæmt
skýrslu utanríkisráðherra til Al-
þingis 1988 er gert ráð fyrir að
þessar tvær ráðstefnur fari fram
samtímis og í sömu borg.
í komandi viðræðum, sem
væntanlega hefjast innan
skamms, munu Natóríkin leggja
höfuðáherslu á að dregið verði úr
því sem þau kalla „mikla yfir-
burði hefðbundins herafla So-
vétríkjanna í Evrópu" og að
gerðar verði ráðstafanir til að
skapa stöðugleika í samskiptum
Austurs og Vesturs, það er (1) að
draga úr möguleikum á að annar
hvor aðilinn geti fyrirvaralítið
gert árás og (2) að draga úr hættu
á óviljandi og stjórnlausri stig-
Frönsk skriðdrekabyssa. Nató-
herirnir hafa mikla yfirburði í skrið-
drekavopnum, sem sum hver eru til-
tölulega mjög ódýr og handhæg.
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7