Þjóðviljinn - 19.03.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
ÞINGLYNDI
Á láglaunafóikið
að borga brúsann?
Á íslandi búa rúmar 247 þúsundir manna. Þetta fólk á sér
sameiginlega menningu og sögu og er þaö skylt að frændsemi
aö erfitt er aö finna sæmilega stóran vinnustað þar sem ekki
eru fimmmenningar eöa enn nákomnara fólk. Fátt mælir meö
því aö svo fámenn þjóö skiptist í tvennt vegna þess aö hinu
daglega brauði sé svo misjafnt útdeilt að sumir þurfi engar
áhyggjur aö hafa meöan aörir berjast í bökkum.
Nú er tekist á um kaup verkafólks. Fulltrúar atvinnurekenda
lýsa því sem óbreytanlegu lögmáli aö hækki grunnlaun lág-
tekjumanna, muni fastskoröaöur launamunur í þjóðfélaginu
valda því aö sömu hlutfallslegu hækkanir gangi til allra
launþega og niðurstaöan veröi aukin verðbólga.
Atvinnurekendurtaka fálegaöllum hugmyndum um hækkun
á grunnkaupi en gefa einna helst færi á umræðum um ýmis
sérákvæöi sem snerta aðeins ákveöna hópa eða ákveöna
vinnustaði. Aftur og aftur er á þaö bent aö þaö séu bara
einstaka fyrirtæki sem geti greitt verkafólki hærri laun, stærstur
hluti atvinnulífsins sé kominn á vonarvöl.
Hafi atvinnurekendur rétt fyrir sér, hlýtur aö veröa spurt
hvers vegna íslenskur atvinnurekstur getur ekki greitt
mannsæmandi laun. Svar viö slíkri spurningu er margþætt.
T.d. er Ijóst aö sú okurleiga, sem greiða þarf fyrir lánsfé meöan
hávaxtastefnan er viö lýði, gerir mörgu atvinnufyrirtækinu erfitt
um vik aö greiða eðlilegt verö fyrir vinnuafl. Kannski hefur
atvinnulífinu veriö illa stjórnað. Því hefur verið haldiö fram aö
fjárfestingar hafi verið allt of miklar og oft á tíðum kolvitlausar.
Þaö er hastarlegt ef láglaunamenn eru einir látnir súpa seyðið
af rangri fjárfestingastefnu.
Því er haldið fram aö frystihús í landinu þyrftu ekki aö vera
nema 15 í staö 100. Þá er reiknað meö aö 15 stór hús gengju
jafnt nótt sem nýtan dag. Þaö er aö sjálfsögöu umhugsunar-
efni, ef rétt er, aö lagt hefur veriö a.m.k. 7 sinnum of mikiö fé í
frystihús og það í þjóðfélagi sem telur eölilega peningaávöxtun
vera 10-20%. Hvaö veldur?
Yfirgnæfandi meirihluti íslensku þjóöarinnar býr í þéttbýli,
langflestir á höfuöborgarsvæöinu. Flestir þéttbýlisstaðirnir eru
sjávarþorp. Nær 72 þúsundir manna, hátt í 30% þjóðarinnar,
búa á þéttbýlisstööum þar sem íbúar eru frá 243 eins og á
Súöavík og allt að 5.378 líkt og á Akranesi. 59 þéttbýlisstaöir
eru innan þessara marka og þeir eru langfiestir sjávarþorp þar
sem frystihús er í miöpunkti atvinnulífsins. Hvað á aö gera við
þennan hluta þjóöarinnar ef hámarksgróöinn á aö verða eina
viðmiðunin?
Ugglaust má færa fjárhagsleg rök gegn þeirri stefnu aö
byggð í landinu skuli ekki dragast meira saman en oröið er.
Kannski má reikna það út aö efnaleg velferö þjóöarinnar ykist
að mun ef fjöldi sjávarþorpa yröi lagöur í auön og íbúum þeirra
safnaö saman í 10-15 bæi þar sem alvöru frystihús möluðu gull
dag og nótt.
Sé þaö stefna stjórnvalda aö breyta byggöamynstrinu, er
oröiö löngu tímabært að fólk í landinu sé upplýst um þau áform.
En hafi ráðamenn - hvaö sem hámarksarðsemi líöur - ekki í
hyggju aö fækka frystihúsaþorpunum, ættu þeir aö reyna aö
stöðva þann Ijóta leik aö beitt sé vangaveltum um ranga fjár-
festingarpólitík til aö halda niöri launum lágtekjumanna.
Fiskimiöin eru aðalauðsuppspretta landsmanna sem eru
svo fáir aö allir eru þeir á sama báti. Gefi á bátinn, ættu allir að
þola nokkra vosbúð, en ekki bara þeir sem lægst hafa launin.
Pottþéttur gróðavegur
Það hefur vakiö athygli aö þrátt fyrir kveinstafi forsvars-
manna margra atvinnugreina, var afkoma banka og annarra
lánastofnana meö ágætum á síðasta ári. Engu skiptir hvort
raunvextir eru háir eða lágir, þess er gætt að munur á inn- og
útlánsvöxtum sé þaö mikill og þjónustugjöld það há að gróöinn
er mældur í hundruðum miljóna króna.
þiÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Utgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason, Óttar Proppó.
Fróttastjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Ingibjörg Hinriksdóttir
(íþr.), HjörleifurSveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður
Júlíusdóttir, Magnús H. Gíslason, LiljaGunnarsdóttir, ólafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson(íþr.),
SævarGuðbjömsson, TómasTómasson.
Handrlta- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljóamyndarar: EinarÓlason, Sigurður MarHalldórsson.
Utlltatelknarar: GarðarSigvaldason, Margrót Magnúsdóttir.
Framkvæmdaatjórl: Hallur Páll Jónsson.
Skrlf atof ustjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrif8tofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýslngastjórl: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, UnnurÁ-
gústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbrelðslu-og afgrelöslustjórl: Björn Ingi Ráfnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkey rsla, af g reiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Ðlaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð: 70 kr.
Áskrlftarverð á mánuöi: 700 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 19. mars 1988