Þjóðviljinn - 02.06.1988, Side 3

____________________________FRÉTTIR________________
Samtök herstöðvaandstœðinga
Skjalaleynd elur á úlfúð
Skjöl um hermálið ekki í Pjóðskjalasafni. Veldur erfiðleikum við sagnfrœðirannsóknir
Þegar fulltrúar Samtaka her-
stöðvaandstæðinga afhentu
Stcingrími Hermannssyni utan-
ríkisráðherra bandarísk leyni-
skjöl í gær, sagði hann þetta
framtak herstöðvaandstæðinga
vera jákvætt. Enda hefur
Steingrímur lýst því yfír að hann
vilji að skjöl af þessu tagi verði
aðgengileg í utanríkisráðun-
eytinu. Að sögn Steingríms er nú
unnið að því að reglur verði sett-
ar um íslensk leyniskjöl. Þá sagð-
ist utanríkisráðherra hafa látið
kanna fullyrðingar um að íslensk-
um skjölum væri haldið leyndum
í Bandaríkjunum að kröfu ís-
lenskra ráðamanna. Slíkt hefði
ekki komið í Ijós.
Árni Hjartarson og Ingibjörg
Haraldsdóttir afhentu Steingrími
skjölin fyrir hönd herstöðvaand-
stæðinga. Þau sögðu við afhend-
inguna að vafalaust væri eitthvað
af skjölunum til í ráðuneytinu en
það væri eins víst að það ætti ekki
við um þau öll. Þá sögðu þau að
hin sk. Tangenskýrsla Þórs Whit-
heads og Tangenmálið í heild
sýndi að mörg þessara skjala hafi
ekki verið aðgengileg jafnvel
fremstu fræðimönnum.
í samtali við Þjóðviljann sagði
Ólafur Ásgeirsson þjóðskjala-
vörður þá almennu reglu gilda
hér að skila bæri skjölum til
safnsins innan 30 ára. Vegna
plássleysis væru gloppur í safnið á
löngu tímabili. Hann sagði það
há rannsóknum á íslenskri nú-
tímasögu hve erfitt væri að nálg-
ast gögn vegna aðstöðuleýsis
safnsins.
Ólafur sagði skjöl sem varða
samskipti íslands og Bandaríkj-
anna um hernámið og þær við-
ræður sem fóru fram um beiðni
Bandaríkjamanna um herstöðv-
ar, ekki vera til staðar í Þjóð-
skjalasafni. Þau lægju ennþá hjá
ráðuneytum. Hann sagðist
sannfærður um að deilur yrðu
minni ef skjöl um þetta tímabil
yrðu aðgengileg.
Þjóðskjalavörður telur gild-
andi reglur um aðgang að leyni-
skjölum ekki vera fullnægjandi.
Þær byggði á gamalli hefð en gert
sé ráð fyrir nýrri reglugerð fljót-
lega.
Ólafur sagði skorta nokkuð á
hefðir hér á landi varðandi skil á
skjölum ráðherra, þingflokka
ofl. aðila í samanburði við önnur
lönd. Víða væri það þannig að um
leið og ráðherra léti af embætti
væri skjölum hans safnað saman
og geymd. Hann sagði að örugg-
lega yrði auðvelt að rekja ák-
vörðunartöku í málum eins og
Sturlumálinu en erfiðara kynni
að vera að rekja það hvernig rík-
isstjórn yrði til.
Þjóðviljinn spurði Steingrím
hvort íslendingar væru feimnari
en aðrir við að heimila aðgang að
leyniskjölum í ljósi þess að ýmsir
alþingismenn og fleiri hefðu talað
um ærumeiðingar um látinn
mann þegar samskipti Stefáns Jó-
hanns Stefánssonar frv. forsætis-
ráðherra við bandaríska embætti-
smenn voru til umræðu.
Steingrímur sagði nauðsynlegt að
tryggja aðgang að skjölum ein-
mitt til að koma í veg fyrir ærum-
eiðingar.
-hmp
Kampakátir Ijóðaritnefndarmenn, Berglind Gunnarsdóttir, Kristján Árnason og Jóhann Hjálmarsson,
hampa hér Ijóðabókinni Ný skáldskaparmál, sem kom út í gær á vegum Almenna bókafélagsins. I tilefni
útgáfunnar lásu nokkrir höfundanna upp verk sín á Hótel Borg í gær, en ríflega sjötíu Ijóðskáld eiga Ijóð í
ritinu. Mynd E.ÓI.
y Verðjöfnunarsjóður
Ureltur og gamaldags
Forsendur sjóðsins ekki lengurfyrir hendi. Fyrirtækjum verði heimiluð stofnun
sveiflujöfnunarsjóðs, innistœðum ráðstafað til greiðslu
Nefnd sú sem sjávarútvegsráð-
herra skipaði í janúar sl. til að
endurskoða gildandi lög og reglur
um Verðjöfnunarsjóð fiskiðnað-
arins leggur til að sjóðurinn verði
lagður niður. Innistæðum hans
verði ráðstafað til greiðslu og að
sjávarútvegsfyrirtækjum verði í
staðinn heimilað að mynda
sveiflujöfnunarsjóð til að jafna
afkomuna á milli ára.
Verðjöfnunarsjóður fiskiðn-
aðarins var settur á laggirnir fyrir
tæpum tveimur áratugum til að
auka stöðugleika í efnahagslífinu
eftir þá dýpstu efnahagskreppu
sem gengið hafði yfir á síðustu
áratugum. En hún stafaði aðal-
iega af verðfalls á fiskmörkuðum
og hruni síldarsatofnsins. Tilgan-
gurinn með stofnun sjóðsins var
að skapa skilyrði til að ráðast að
rótum þess vanda sem leiddi af
ófyrirsjáanlegum verðbreyting-
um á erlendum mörkuðum.
í áliti nefndarinnar kemur
fram að í dag hafi starfsumhverfi
sjávarútvegsins tekið miklum
breytingum sem varða jafnt innri
sem ytri skilyrði hans. Bent er
ma. á til staðfestingar að fisk-
veiðar séu undir vísindalegri
stjórnun, aðild að EFTA og við-
skiptasamningar við EBE hafi
fjölgað tækifærum til útflutnings
og gert þau fjölbreyttari en áður
var, framleiðsla sjávarafurða
orðin fjölbreyttari og markaðs-
svæðum fjölgað, dregið hefur úr
áhrifum gengis Bandaríkjadals á
hag fyrirtækja, samkeppnisstaða
sjávarútvegs sterkari, fiskverð
frjálst á vissum tegundum ogfisk-
markaðir selji fisk óháð ákvörð-
un Verðlagsráðs, verðtrygging og
fjölbreyttir sparnaðarkostir gefi
tækifæri til að leggja fé til hliðar í
góðæri og dregið hefur úr beinum
afskiptum stjórnvalda af atvinnu-
starfsemi frá því sem áður var.
Eignastaða Verðjöfnunar-
sjóðsins er um 1600 miljónir en
sjóðsstaða um 1300 miljónir.
Mismunurinn er vegna ógreiddra
framlaga, aðallega frá
saltfiskframleiðendum. Fé sjóðs-
ins hefur verið ávaxtað hjá Seðla-
Grjótaþorpið
banka og geymt á SDR-
reikningi.
Rækjuverksmiðjueigendur
hafa margsinnis lýst yfir þeirri
kröfu að þeir fái sinn hlut borgað-
an úr sjóðnum, sem er á rnilli 4-
500 miljónir króna, vegna verð-
falls rækju á erlendum mörkuð-
um. Óljóst er á þessu stigi hvort
borgað verður úr sjóðnum i
sumar. Verði sjóðurinn lagður
niður og borgað úr honum sam-
kvæmt inneign verður setning
bráðabirgðalaga að koma til. Ef
ekki verða hagsmunaaðilar að
bíða haustsins þegar Alþingi
kemur saman eftir göngur og slát-
urtíð, þegar frumvarp þess efnis
verður lagt fram til samþykkis.
-grh
Slökkviliðið kannar aðstæður
Arnþór Sigurðsson varðstjóri: Brattagatan ófœr slökkviliðsbílum
að er aiveg á hreinu að það fer
cnginn slökkviliðsbíll upp eða
niður Bröttugötuna, eins og
ástand hennar er núna. En gatan
er önnur aðalleiðin inn í Grjóta-
þropið. Við fórum á stórum
dælubíl þarna niður eftir í morg-
un til að athuga aðstæður. Það er
alveg rétt að þær eru hreint ekki
þægilegar, sagði Arnþór Sigurðs-
son, varðstjóri hjá Slökkviliði
Reykjavíkur, þegar hann var
spurður um viðbrögð slökkviliðs-
ins við frétt Þjóðviljans í gær um
ástand í Grjótaþorpinu.
- Einn af eigendum Fjalakatt-
arlóðarinnar hringdi til okkar í
morgun og fullyrti að við kæm-
umst allra okkar ferða um þorpið
og þar með upp og niður Bröttu-
götuna, sem liggur meðfram lóð-
inni. Við ákváðum að ganga sjálf-
ir úr skugga um hið sanna í mál-
inu. Það er alveg rétt hjá íbúun-
um að við komumst ekki þessa
leið. Einasta færa leiðin inn í
Grjótaþorpið fyrir okkur er frá
Vesturgötunni, sagði Arnþór.
Aðspurður sagði hann að
vissulega gæti skapast alvarlegt
ástand ef sú leið tepptist, td.
vegna bíla sem væri illa lagt.
Þjóðviljinn sneri sér til Birgis
Ómars Haraldssonar hjá Sö-
lumiðstöð hraðfrystihúsanna,
sem er eigandi lóðarinnar ásamt
Sölusambandi íslenskra fiskfram-
leiðenda og Tryggingamiðstöð-
inni og spurði hann hvort lóðar-
eigendur hygðust gera eitthvað til
að tryggja að slökkvilið ætti
greiðan aðgang meðfram lóðinni.
„Að sjálfsögðu!" sagði Birgir
Ómar. -sg
Fimmtudagur 2. júní 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3
Humar
Tregl
í byrjun
Frjáls verðlagning á
humri. KASKáHöfn
greiðir 620 krónur
fyrirfyrstaflokk
Frá því að humarvertíðin hófst
fyrir rúmri viku hefur hann
verið heldur tregur það sem af er.
Hornfirðingar kenna um norð-
austan lciðinda veðri sem verið
hefur að undanförnu því þegar
hann dettur niður skánar veiðin
til muna. Verðlagning á humri er
frjáls að þessu sinni og greiðir
KASK 620 krónur fyrir fyrsta
flokk.
Að sögn Egils Jónassonar
verkstjóra hjá KASK á Höfn toll-
ir trollið ekki við botninn í norð-
austan áttinni og þess vegna lítið
að hafa. Egill sagði það sem
veiðst hefði í vertíðarbyrjun að-
eins vera 60-70% af því magni
sem veiddist á sama tíma í fyrra.
Túrinn tekur um þrjá og hálfan
sólarhring en eftir sjómannadag-
inn fara þeir fjórar veiðiferðir á
tólf dögum. Yngsti humarinn í
aflanum þegar í land er komið er
þveginn í sérstakri þvottavél og
heilfrystur. -grh
Fiskeldi
Greinargerð
eftir helgi
Ólafur ísleifsson:
Lagtfyrir
ríkisstjórnarfund nk.
þriðjudag.
Fiskeldismenn:
Gjaldþrot margra
stöðva blasir við
Starfshópurinn stefnir að því
að leggja fram greinargerð
fyrir ríkisstjórnarfund nk.
þriðjudag varðandi vandamál
fiskeldis- og hafbeitarstöðva. Um
efnislegt innihald þcirrar greinar-
gerðar vil ég ekki ræða á þessu
stigi málsins,“ sagði Ólafur ís-
leifsson efnahagsráðunautur rík-
isstjórnarinnar og formaður
starfshóps fimm ráðuneyta sem
skipaður var til að leita lausnar á
vandamálum fiskeldis- og haf-
beitarstöðva.
Sjálfir hafa fiskeldismenn lagt
ríka áherslu á skjóta úrlausn á
sínum vandamálum ef ekki eigi
illa að fara fyrir stöðvunum og
hafa fullyrt að ef ríkisstjórnin
dragi að taka ákvörðun í málinu
fram eftir sumri geti það leitt til
gjaldþrots margra fiskeldis- og
hafbeitarstöðva með hrikalegum
afleiðingum.
Vegna mikils umframmagns af
eldisseiðum hjá fiskeldis- og haf-
beitarstöðvum hérlendis og
vegna markaðserfiðleika við að
selja þau erlendis, fór Landssam-
band fiskeldis- og hafbeitar-
stöðva þess á leit við stjórnvöld
að þau beittu sér fyrir aðstoð
vegna fjárfestinga til stækkunar
strandeldis- og sjókvíastöðva upp
á 900 miljónir króna til aukinnar
uppbyggingar matfiskeldis og
hafbeitar.
Að auki setti félagsfundur
Landssambands fiskeldis- og haf-
beitarstöðva fram þá ósk við
stjórnvöld að ríkisábyrgðarsjóð-
ur veitti ábyrgð vegna afurðaláns
og að hlutfall afurðalána yrði
hækkað. En það hefur verið í
besta falli 37,5% af vátrygginga-
verðmæti fisksins. Jafnframt var
farið fram á niðurfellingu sölu-
skatts á raforku til sjós og
vatnsdælingar í fiskeldi sem og
samræmingu á raforkuverði til
fiskeldisins. _prh