Þjóðviljinn - 21.07.1988, Page 5

FRETTIR
Verbtryggingarnefnd
Nýr misgengishópur í uppsiglingu
10% misgengi lánskjaravístölu og launa íkjölfar bráðabirgðalaganna. Misgengið aldrei meira en ítíð
ríkisstjórnar Steingríms Hermannssonar
p 116
-112
-108
104
100
1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989
-96
-92
-88
-84
-80
-76
-72
68
Misgengi lánskjaravístölu og launa. Á myndinni kemur greinilega fram að misgengi var aldrei meira en á
stjórnartíð ríkisstjórnar Steingríms Hermannssonar. Á árunum 1983-1984 var um að ræða tvöfalt til þrefalt
misgengi launa og lánskjaravístölu. Verðtryggingarnefnd reiknar með 10% misgengi á gildistíma bráða-
birgðalaganna frá því í maí sl. og fram til apríl á næsta ári.
Sjálfsagt sætir einna mestum
tíðindum í áliti Verðtrygging-
arnefndarinnar, sem gert var op-
inbert í gær, er misgengi iáns-
kjaravísitölu og launa á ætluðum
gildistíma bráðabirgðalaganna
frá þvl sl. vor. En nefndin er
þeirrar skoðunar að lánskjara-
vísitalan hækki 10% umfram
laun á tímabilinu frá 20. maí sl. og
fram til apríl á ári komanda.
- Hér er um verulegt misgengi
að ræða,“ segir í nefndarálitinu,
en tekið er fram að það komist þó
ekki í hálfkvisti við það misgengi
launa og verðlags sem var á árun-
um 1983-1984.
Þegar þróun misgengis láns-
kjaravísitölu og launa er skoðuð
síðustu ár, kemur í ljós að mis-
gengið var mest í tíð ríkisstjórnar
Steingríms Hermannssonar, en
Framsóknarflokkurinn hefur
manna mest látið með þær hug-
myndir að grundvelli lánskjara-
vísitölu yrði breytt ellegar hún
tekin úr sambandi.
Árið 1982 var lánskjaravísital-
an að jafnaði 2,78% undir vísi-
tölu launa. Ári síðar, eða 1983
hafði dæmið heldur betur snúist
við og var lánskjaravísitalan 14
hundraðshlutum hærri en launa-
vísitalan. Árið 1984 var lánskjar-
avísitalan enn hærri eða 20,5%
umfram launavísitölu og 1985
voru lánskjörin 18,5% umfram,
1986 14,3% og á síðasta ári 4%
umfram launavísitöluna.
Nefndin kemst að þeirri niður-
stöðu að þrátt fyrir áætlað 10%
misgengi lánskjaravísitölu og
launa á gildistíma bráðabirgða-
laganna, sé tæplega með því móti
stefnt í algera tvísýnu efnahag
þeirra sem hafa áhvílandi verð-
tryggðar fjárhagsskuldbindingar.
Tvennt kemur til að mati
nefndarinnar: Annars vegar að
fyrisjáanlegt misgengi sé ekki
sambærilegt við fyrra misgengi
1983-1984 þegar fór saman tvö-
falt til þrefalt misgengi, mikil
hækkun vaxta vertryggðra lána,
lækkun fasteignaverðs, einkum á
landsbyggðinni og þung greiðslu-
byrði af óverðtryggðum lánum
sökum mikillar verðbólgu.
Hins vegar kemst nefndin að
þeirri niðurstöðu að lögum um
greiðslujöfnun frá 1985 séu mikil-
vægur öryggisventill í þeim tilvik-
um þegar um misgengi lánskjara-
vísitölu og launa er að ræða.
Greiðslujöfnun er lögfest á lán
úr hinum opinberu byggingasjóð-
um og nær því ekki til verð-
tryggðra lána lífeyrissjóða og
bankakerfisins. Reyndar hefur
ekki enn reynt á lögin til þessa.
Greiðslujöfnunin er þó ekki ann-
að en gálgafrestur því fyrr en
seinna kemur að skuldadögum.
Nefndin segir að upplýsingar
um lánastarfsemi lífeyrissjóð-
anna bendi til að lán til sjóðsfé-
laga fari aftur í aukana. Því er lagt
til í álitsgerðinni að greiðslu-
jöfnun verði tekin upp á lánum
lífeyrissjóðanna til sjóðsfélaga.-rk
Verðtryggingarnefnd
Breytingar ekki
tímabærar
Lagalegur grundvöllur erfyrir breytingum á
lánskjaravístölunni. Óráðlegt að hrófla við
verðtryggingum nema í tengslum við víðtœkar
efnahagsaðgerðir. Jón Sigurðsson: Breyting-
ar breytinganna vegna skila litlu
gegn því að hróflað verði við
lánskjaravísitölunni, svo fremi
breytingarnar séu almenns eðlis
og taki ekki til samninga um
áunnin réttindi. Hins vegar sér
nefndin enga ástæðu til að svo
verði gert nema því aðeins að
slíkar breytingar séu hluti af víð-
tækum efnahagsaðgerðum er
stuðli að jafnvægi í efnahagslíf-
inu, jafnt inn á við og út á við.
Einn nefndarmanna, Magnús
Jónsson, telur þó ástæðu til að
skila séráliti þar sem hann segist
ekki geta tekið undir það sjón-
armið að ekki sé ástæða til að
breyta grundvelli eða samsetn-
ingu lánskjaravístölu.
Magnús bendir m.a. á að
lánskjaravísitalan sé ekki sá
óháði mælir sem henni er ætlað
að vera, enda mæli hún orðið
sjálfa sig eftir að fjármagnskostn-
aðuraf íbúðarhúsnæði var tekinn
upp í grunn framfærsluvístölu-
nnar. „Það er því farið að styttast
I að gera lánskjaravísitöluna ein-
ungis háða lánskj aravísitölunni, “
segir Magnús.
r
Eg les ekki þessa skýrslu þannig
að hún leggi blessun sína yfir
óbreytt ástand. En breytingar á
lánskjaravísitölunni aðeins
breytinganna vegna skila engum
árangri. Vilji menn hrófla við
fyrirkomulagi verðtrygginga
Qárhagsskuldbindinga verða
menn að koma með tillögur um
annað fyrirkomulag betra, sagði
Jón Sigurðsson, viðskiptaráð-
herra um niðurstöðu verðtrygg-
ingarnefndar, sem kynnt var í
gær.
Nefndinni, sem skipuð var 13.
apríl sl. af viðskiptaráðherra, var
m.a. ætlað það verkefni að fjalla
um fyrirkomulag á verðtryggingu
fjárhagsskuldbindinga í ljósi
reynslu undanfarinna ára og
frjálsræðis í vaxtamálum. Jafn-
framt var nefndinni ætlað það
hlutverk að kanna lagalega
grundvöll hugsanlegra breytinga
á grundvelli lánskjaravístölunnar
og gera tilögur til breytinga ef
henni bauð svo við að horfa.
Það er samdóma álit nefndar-
manna að ekkert mæli lagalega
Húsbyggjendur og aðrir þeir sem skulda mikið eiga ekki náðugar nætur framundan. Lánabyrðin
eykst langt umfram kaupmátt.
Til marks um mikilvægi verð-
tryggingar, bendir nefndin á að
um síðustu áramót voru um 84%
lána með verð- eða gengistrygg-
ingu og 55% innlána bankakerf-
isins.
Jafnframt telur nefndin sýnt að
verðtrygging og hækkandi raun-
vextir hafi haft mjög jákvæð áhrif
á spamað, sem hefur aukist úr
47% af landsframleiðslu 1980 t
74% um síðustu áramót.
Þá segir í nefndarálitinu að
samanburður á lánskjaravísitölu
og annarra verðlagsmælikvarða
sýni að ekki sé um verulegt mis-
gengi að ræða þegar til langs tíma
er litið. _j.it
Fimmtudagur 21. júlf 1988 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5