Þjóðviljinn - 27.09.1988, Blaðsíða 5

____________________________FRETTIR______________________________
Miðstjórn AB
Langur fundur og strangur
Stjórnarmyndunarviðrœður metnar jafnóðum og atburðir gerðust. Á annað hundrað manns í virkri baknefnd. Miklar
umrœður um samn ingsrétt verkalýðshreyfingarinnar. Verður miðstjórn kölluð fljótt saman aftur?
Einn fjölmennasti og án efa lengsti miðstjórnarfundur Alþýðubandalagsins hin síðari ár. Mynd: Jim Smart
Mikil spenna lá í loftinu þegar
miðstjórn Alþýðubanda-
lagsins kom saman á laugar-
dagskvöldið klukkan níu. Fund-
inum, sem hafði átt að hefjast
klukkan tvö um daginn, hafði
verið tvífrestað, fyrst til klukkan
fímmm en síðan til níu um kvöld-
ið. Astæðan var öllum kunn;
samningar um ríkisstjórnarþátt-
töku höfðu tekið lengri tíma en
áætlað hafði verið. Allan daginn
höfðu miðstjórnarmenn beðið
þess hvort fyrir fundinn yrði
lagður málefnasamningur nýrrar
ríkisstjórnar, samstjórnar Al-
þýðubandalags, Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks auk Stefáns
Valgeirssonar.
Þátttaka
í ríkisstjorn
Strax í upphafi fundarins var
upplýst að búið væri að semja
málefnasamning slíkrar ríkis-
stjórnar og var ljósriti af honum
dreift til miðstjórnarmanna. í
máli Ólafs Ragnars Grímssonar
formanns Alþýðubandalagsins
kom fram að bæði hann og þing-
flokkurinn teldu rétt að mið-
stjórnin samþykkti að Alþýðu-
bandalagið færi í ríkisstjórn á
grundvelli þess samkomulags.
Upplýst var að innan þingflokks-
ins væri þó ekki algjör einhugur
um málið.
Margrét Frímannsdóttir hafði
ekki tekið afstöðu en Geir Gunn-
arsson og Skúli Alexandersson
voru andvígir. Geir upplýsti að
innan þingflokksins hefði hann
greitt atkvæði á móti ríkisstjórn-
araðild á grundvelli þess sátt-
mála, sem fyrir lá, og hann myndi
einnig gera það á þessum mið-
stjórnarfundi. En yrði það engu
að síður samþykkt þá myndi hann
haga sér samkvæmt vilja meiri-
hlutans og styðja ríkisstjórnina.
Staða verkalyðs-
hreyfingarinnar
Umræður um nýjan stjórnar-
sáttmála kristölluðust í kiara- og
samningsréttarmálum. Atti Al-
þýðubandalagið að fara í stjórn
þótt það hefði ekki fengist fram-
gengt að hnekkt yrði að fullu
ákvörðun fráfarandi stjórnar um
að ákvæði kjarasamninga um
launahækkanir yrðu teknar úr
gildi? Alþýðubandalaginu hafði
sem sé ekki tekist að ná fram
fullkomnu algjöru afnámi
launafrystingar. Enn meir var þó
rætt um samningsréttinn. Þeir,
sem staðið höfðu í viðræðum við
hugsanlega samstarfsflokka í rík-
isstjórn, höfðu ekki náð því fram
að strax skyldu afnumdar hömlur
við gerð nýrra kjarasamninga.
Þeir, sem voru þess fýsandi að
miðstjórn samþykkti engu að
síður stjórnarþátttöku bentu á að
þessi mál fengjust þó í gegn 15.
febrúar ef gengið yrði til stjórn-
arsamstarfs og hætta væri á að ný
íhalds-stjórn skerti þennan rétt
enn frekar. Aðrir töldu að ekki
kæmi til greina að gefa hið
minnsta eftir í slíkum „prinsíp"-
málum.
Því var fleygt að einhverjir af
forystumönnnum í Verkamann-
asambandinu gæfu ekkert fyrir
samningsréttinn og hefur það
ugglaust verið kveikjan að vísu
sem gekk milli manna:
Alþýðubandalag að sér má gá
því oft eru forlögin glettin.
Verkalýðshreyfingin
vill ekki fá
verkfalls- og samningsréttinn.
Nýr dagur - ný veröld
Umræður voru miklar og þegar
ljóst var að fundurinn gæti staðið
langt fram á nótt var gert fundar-
hlé til klukkan níu næsta morgun.
Enn í dag eru einhverjir að velta
því fyrir sér hver hefði orðið
niðurstaða fundarins ef ekki
hefði verið tekið hlé og málið í
þess stað tekið til afgreiðslu um
nóttina. En næsta dag var allt
önnur staða komin upp.
Þegar fundur átti að hefjast
klukkan níu á sunnudagsmorgni
var varpað sprengju inn á fund-
inn. Hún sprakk í morgunfréttum
útvarpsins: Steingrímur Her-
mannsson stóð í viðræðum við
Borgaraflokkinn um þátttöku í
ríkisstjórn. „Þetta er ekki það,
sem við höfumverið að tala um,“
sögðu menn. „Ætluðum við ekki
að gera það upp við okkur hvort
við færum í stjórn með Alþýðu-
flokki og Framsóknarflokki
ásamt Stefáni Valgeirssyni?
Borgaraflokkurinn var ekki inn í
þeirri mynd. Þetta verður að fást
á hreint undir eins.“
Úrslitahríðin
Fundarstörf gengu hægt og
mikið var um fundarhlé. Flokks-
forystan þurfti oft að fara í síma
og þingflokkurinn að ráða ráðum
sínum. Farið var með formlega
samþykkt þingflokksins til Stein-
gríms Hermannssonar og Jóns
Baldvins Hannibalssonar. Þar
var m.a. bent á að innganga
Borgaraflokksins gæti ekki verið
í þeim anda að menn væru að
koma á félagslega sinnaðri ríkis-
stjórn. Og enn var reynt að þoka
tillögum Alþýðubandalagsins um
kaup og kjör lengra áleiðis með
því að höfða þar til þess að vænt-
anlegir aðilar sýndu samstarfs-
vilja sinn í verki og kæmu á þessu
sviði lengra til móts við Alþýðu-
bandalagið.
Þegar kom fram á fimmta tím-
ann var ljóst að tilrauninni var
lokið a.m.k. að sinni. Þá fréttist
að Steingrímur Hermannsson
hefði skilað af sér umboði til
stjórnarmyndunar. Fundi var þá
frestað til klukkan níu um kvöld-
ið. Ákveðið var að fresta af-
greiðslu á tillögum um þátttöku
flokksins í ríkisstjórn en mið-
stjórnarmenn ræddu málin fram
eftir kvöldi.
Eins og áður segir voru samn-
ingsréttarmálin í brennidepli, en
með önnur atriði þessa stjórnar-
sáttmála virtist ríkja meiri ein-
hugur. Norðlendingi ónefndum
þótti þó að sums staðar mætti
kveða fastar að orði og setti álit
sitt á blað:
Eitt verði skoðað, annað
kannað,
aukið hið þriðja, fjórða treyst,
séð til með fimmta, sjötta
bannað,
sjöunda ef til vill kannski leyst.
Teikn og stórmerki
Að gömlum og góðum sið
kunnu menn að segja frá ýmsum
stórmerkjum, sem fyrir þá hafði
borið, einkum þegar menn gátu
spjallað saman í fundarhléum.
Þannig sagði miðstjórnarmaður
nokkur utan af landi frá því að
hann hefði gist hjá félögum sín-
um í Reykjavík. Um miðja sunn-
udagsnóttina hrekkur hann upp
við að honum er veitt bylmings-
högg í höfuðið. Þegar hann hefur
kveikt ljós, sér hann að þung bók
með verkum Karls Marx hefur á
óskiljanlegan hátt dottið ofan af
traustri bókahillu í höfuð honum.
Ekki voru menn á eitt sáttir
hvaða öfl hefðu þarna verið á
ferð eða hvort verið var að reyna
að flytja einhver skilaboð að
handan.
Þá varð það sömu nótt að ann-
an miðstjórnarmann dreymdi að
honum var undirbúningslaust
ætlað að stíga inn á svið Þjóð-
leikshússins. Verið var að sýna
Vesalingana en það verk fjallar,
eins og kunnugt er, meðal annars
um uppreisn og byltingu alþýð-
unnar í Frakklandi. Miðstjórnar-
manninum þótti illt að þurfa að
stökkva inn á sviðið án þess. að
vita hvað hann ætti þar að gera
eða segja. Færðist hann því lengi
vel undan. Þó fór svo að undan
því varð ekki vikist lengur að taka
þátt í leiknum. En á síðustu
stundu fær hann í hendur þann
texta, sem hann átti að hafa yfir,
og þótti þá vandalaust að stíga
inn á sviðið.
Annar fundur?
Um miðnætti á mánudagsnótt
tíndust síðustu miðstjórnar-
mennirnir út úr Flokksmiðstöð
Alþýðubandalagsins við Hverfis-
götu. Margir þeirra reiknuðu
með að verða innan tíðar kallaðir
fyrirvaralítið til fundar á ný. í
gærkvöldi benti margt til að svo
gæti farið.
Sérfræðingur Alþýðubandalagsins í Skúlamálinu ræðir við þingmann Vesturlands. Mynd: Jim Smart
Þriðjudagur 27. september 1988 ÞJÖÐVILJINN - SlÐA 5