Þjóðviljinn - 18.10.1988, Blaðsíða 7

VIÐHORF
Gegn
,A þessu augnabliki verður
athöfnin að gerast
Einhver verður að þeyta
frelsisblysinu
Einhver verður að spenna
friðarbogann
Einhver verður að rísa
Gegn viðurstyggð
uppgjafarinnar“
Þessar ljóðlínur úr kvæði Jó-
hannesar úr Kötlum, Óðurinn
um oss og böm vor, koma stund-
um upp í huga minn, þegar ég
leiði hugann að því dapurlega ást-
andi, er ríkir í verkalýðsmálum
og pólitíkinni hér á landi. Ljóð
Jóhannesar er ort fyrir nálega 20
árum og er í raun söguleg úttekt á
frelsisbaráttu mannkynsins á
þessari öld. Engu að síður er
margt í því, sem á ágætlega við
ástandið í dag, ekki síst þær ljóð-
h'nur, er vitnað er í hér að ofan.
Hnignun verka-
lýbshreyfingarinnar
Ástand verkalýðshreyfingar-
innar í dag er vægast sagt ömur-
legt. Þar ríkir ekkert annað en
uppgjöf. Svo virðist sem atvinnu-
rekendum, með dyggum stuðn-
ingi ríkisvaldsins, hafi tekist að
brjóta á bak aftur allan baráttu-
vilja alþýðunnar.
Skýrustu dæmin um hnignun
verkalýðshreyfingarinnar eru
viðbrögð hennar við þeirri
ákvörðun stjómvalda að svipta
stéttarfélögin samningsréttinum,
helgasta rétti hreyfingarinnar,
1983 og svo aftur í vor leið. í stað
þess að svara slíkum ólögum með
ólöglegum verkföllum, skæm-
hemaði eða einhverri ámóta
áhrifaríkri aðgerð eins og henni í
raun bar siðferðisleg skylda til,
létu fulltrúar launþegahreyfing-
arinnar, í fyrra sinnið, sér nægja
viðurstyggð uppgjafarinnar
Sigurður Jón Ólafsson skrifar
að afhenda háttvirtri ríkisstjóm
aumlegt bæjarskjal, þar sem hún
var allra náðarsamlegast beðin að
fella þessi lög úr gildi. Það gerði
hún að vísu síðar - en náttúrlega
ekki fyrr en henni þóknaðist.
Viðbrögðin við afnámi samn-
ingsréttarins í vor vom þó öllu
aumlegri. Látið var nægja að
kæra þessi ólög til Mannréttinda-
dómstólsins og forseti ASÍ hafði
uppi hótanir um harðar aðgerðir
með haustinu, sem enn hefur
ekkert bólað á. Engin skipulögð
andstaða, engar mótmælaað-
gerðir.
Þrátt fyrir þetta ömurlega
ástand má þó alltaf finna vonar-
glætu. Mikill baráttuandi ein-
kenndi BSRB-verkfallið 1984 og
þó að árangur þess hafi verið
harla rýr hvað varðar þann samn-
ing, er gerður var í lok þess, er
óhætt að fullyrða að sú samstaða,
sem þá náðist hafi verið harla lær-
dómsrík. Góð samstaða var einn-
ig fyrir hendi í verkfalli Verslun-
armannafélagsins í vetur, þó
árangurinn hafi ekki verið sem
skyldi.
En hvemig stendur þá á því,
fyrst unnt er að ná slíkri samstöðu
innan einstakra stéttarfélaga,
þegar hinn helgi réttur verkalýðs-
hreyfingarinnar, sjálfur samn-
ingsrétturinn, er fótum troðinn af
stjómvöldum, að stéttarfélögin
bregðast við á þann hátt að sitja
með hendur í skauti og aðhafst
ekkert? Er það vesælli verkalýðs-
forysta að kenna? Eða er það
kannski sök hins almenna
launþega, sem er ofurseldur lífs-
gæðakapphlaupinu og einstakl-
ingshyggjunni? Vafalítið er or-
sökin m.a. fólgin í þessum stað-
reyndum.
Fleira kemur þó til. BSRB
naut ekki stuðnings ASÍ í verk-
fallinu 1984 og ekki veit ég til þess
að önnur stéttarfélög hafi stutt
verslunarfólk í sinni baráttu. Og
fleiri dæmi mætti tína til þessu lík,
svo sem verkfall fiskverkunar-
kvenna í Vestmannaeyjum, sem
þær urðu að aflýsa vegna ónógs
stuðnings stéttarsystkina sinna.
Það er ekki um nokkra samstöðu
að ræða meðal allra stéttarfélaga,
innan verkalýðshreyfingarinnar
sem heildar. Stjómvöld gerðu sér
fulla grein fyrir þessu, þegar þau
afnámu . samningsréttinn fyrir
fimm ámm og aftur í vor. Að öðr-
um kosti hefðu þau vart þorað að
leggja til atlögu við launþega-
hreyfinguna á jafn svívirðilegan
hátt.
Það er og hyggja mín að þegar
aðildarfélög BSRB fengu fullan
rétt til að semja hvert um sig hafi
það verið á kostnað samstöðu-
nnar innan BSRB sem heildar,
þó ekki sé nema gott eitt um slík-
an sjálfsákvörðunarrétt einstakra
félaga að segja og að eitthvert
þeirra kunni að ná fram betri
samningum en ella.
Það helst gjarnan í hendur á-
sigkomulag verkalýðshreyfingar-
innar og pólitísks afls hennar. Al-
þýðubandalagið hefur löngum
haft ítök innan verkalýðshreyf-
ingarinnar, en sá flokkur hefur
með ámnum þokast æ meir til
hægri í íslenskum stjórnmálum.
Það má segja að hentistefna hans
sé fullkomnuð með þátttöku í nú-
verandi ríkisstjórn, sem hefur á-
kveðið að lögin um afnám samn-
ingsréttarins skulu gilda áfram,
ásamt launafrystingunni, svo
maður tali nú ekki um þá stað-
reynd að ekki skuli hróflað við
„vamarsamningnum“ svo-
nefnda, og að þær hernaðarfram-
kvæmdir, sem gerðar hafa verið
uppá síðkastið skuli standa
óhreyfðar.
Meðan verkalýðshreyfingin
naut raunverulegrar pólitískrar
forystu á fjórða og fimmta áratug
þessarar aldar var það baráttu-
viljinn og ósérhlífnin sem ein-
kenndi allt hennar starf.
Það er kannski tímanna tákn
um það á hvaða braut Alþýðu-
bandalagið er að forseti Alþýðu-
sambandsins, Ásmundur Stef-
ánsson, skuli opinberlega
gagnrýna þátttöku flokksins í
ríkisstjóminni og benda jafn-
framt á að Kvennalistinn sé eina
pólitíska aflið, sem virði samn-
ingsrétt launþega. Fer því fjarri
að Ásmundur sé mikill baráttu-
jaxl, því það er einmitt í hans tíð
sem forseta ASÍ, sem stéttabar-
áttan hefur orðið að víkja fyrir
stéttasamvinnunni. Maður hefur
það jafnvel á tilfinningunni að
stéttasamvinnan sé orðin lög-
bundin hér á landi.
Þegar um er að ræða baráttu
alþýðunnar fyrir sjálfsögðum
mannréttindum, sem af henni
hafa verið tekin, ríkir hvarvetna
uppgjöf. Verkalýðshreyfingin
heldur að sér höndum og hið
sjálfskipaða pólitíska afl hennar
er orðið meðsekt í kjaraskerðing-
unni og mannréttindabrotunum.
Jafnvel forystumenn Verka-
mannasambandsins hafa lýst því
yfir, að engu máli skipti hvort
samningsrétturinn sé í gildi eður
ei! Kannski þarf það ekki að
koma svo mjög á óvart, því að
einn þessara forystumanna hefur
opinberlega orðið uppvís að því
að þiggja mútur af auðvaldinu.
Það verður að snúa við blað-
inu, ef launþegahreyfingin ætlar
ekki að grafa sína eigin gröf. Bar-
áttufúst fólk er vissulega fyrir
hendi, en það þurfa miklu fleiri
að bætast í þann hóp því að
„Einhver verður að rísa
gegn viðurstvggð uppgjafarinnar'
Sigur&ur Jón Ólafsson
er bókavör&ur
„Þegar um er að rœða baráttu alþýðunnar
fyrir sjálfsögðum mannréttindum, sem af
henni hafa verið tekin, ríkir hvervetna upp-
gjöf. Verkalýðshreyfingin heldur að sér hönd-
um og hið sjálfskipaða pólitíska afl hennar
orðið meðsekt í kjaraskerðingunni og mann-
réttindabrotunum. “
Garði við Mývatn 10. 10 1988
í dag barst mér í hendur með
póstinum sendibréf frá ykkur.
Það var gamall siður og góður að
endurgjalda sendibréf, en það
var á þeim tíma sem bréfaskriftir
milli manna voru algengari sam-
skiptamáti en nú gerist. Ég ætla
mér samt að hlíta þessari gömlu
venju, enda gefur bréf ykkar
sérstaka ástæðu til að svo sé gert.
í upphafi bréfsins stendur:
„Áð beiðni
Framkvæmdanefndar búvöru-
samninga, sem skipuð er fullt-
rúum Stéttarsambands bænda
og ríkisins, mun Framleiðni-
sjóður landbúnaðarins gera
sauðfjárframleiðendum sem
komnir eru á ellilífeyrisaldur
sérstakt tilboð um leigu og
kaup á fullvirðisrétti í haust.“
Um þetta tilboð snýst svo efni
bréfsins. Bréfið til mín er eitt ein-
tak af 1200, en eftir því sem tals-
maður ykkar sagði í útvarpi eru
1200 bændur á ellilífeyrisaldri í
landinu, og var helst að skilja á
honum að þið væruð til í að kaupa
eða leigja framleiðslurétt allra
þessara bænda ef þeir vildu. Ekki
vantar ykkur peningana til að
framkvæmda ykkar hjartfólgnu
eyðibýlastefnu. Takmark ykkar
er eins og allir vita, að ná á ykkar
vald framleiðslurétti þessara
bænda og bújarða þeirra, til að
leggja jarðirnar í eyði til bú-
skapar. í þessu tilviki skiptir ekki
máli hvort um leigu til þriggja ára
er að ræða, eða sölu, með hvorri
leiðinni sem farin er náið þið
þessum eftirsótta árangri. Éða
dettur ykkur í hug að bóndi um
sjötugt taki upp þráðinn að nýju
að þrem árum liðnum, bústefnu-
Frá minni hendi er það einfald-
lega: Nei! Ég hef fyrir löngu síðan
gert annan samning, eða strax og
ég tók að erja þennan skika af
íslandi sem mér hefur verið feng-
inn til framfæris og vörslu, lög-
býlið Garð II í Skútustaðahreppi.
hús, ræktun, girðíngar, vélar,
áhöfn er mín óskoruð eign.
Skyldur mínar eru hins vegar
þær að níða ekki jörðina, ganga
ekki á höfuðstólinn, skila henni
til næsta ábúanda ekki einungis
jafngóðri heldur betri og hæfari
„Ég er reiðubúinn að skila afmér sem bóndi,
með fullri reisn og óskertri æru, tilþess er við
vill taka til búskapar. En skila afmér með
þvílíkri smán sem þið ætluðuð að tœla mig til,
það er afogfrá. Ég vona sannarlega aðþið
fáið lík svör við hinum 1199 bréfunum sem
þið hafið sent út þessa dagana. “
laus, eða nokkur annar sem hann
vildi afhenda jörðina til bú-
skapar? Nei, svo vitlausir eruð
þið ekki.
Ef þörfin er svo brýn, sem þið
látið í veðri vaka, á linnulausum
samdrætti í sauðfjárbúskap, sem
draga verður í efa með hliðsjón af
endemis frammistöðu í markaðs-
málum, ja þá skuluð þið standa
að þeim samdrætti að hætti sið-
aðra manna. Uppkaup ykkar á
framleiðslurétti bújarða í lengd
og bráð, og það með þeim hætti
að hending ræður hvort í hlut á
örreytisskot eða vildisjörð er sið-
leysi. Því verður að linna.
En þá er það tilboðið ykkar.
Sá samningur er hvergi skráður á
blað, en enginn Hæstiréttur fær
samt hnekkt honum, svo einfald-
ur er hann og sjálfsagður. Þó ég
sé á pappírum talinn eigandi og
ábúandi lögbýlisins er sá eignarr-
éttur þeim takmörkunum háður,
að landskikinn sjálfur með þeim
náttúrulegu gæðum sem hann býr
yfir, er auðvitað ekki mín eign.
Það er eign fyrst og fremst kom-
andi kynslóða og þeirra sem enn
eru ofar moldar, annað væri
hrein fásinna. Mín réttindi sem
eigandi og ábúandi lögbýlis er
fullur yfirráðaréttur yfir jörðinni,
og allt sem samanstendur á jörð-
inni sem tilheyrir nytjum hennar,
til verðmætasköpunar. Svo ein-
faldur er nú þessi samningur.
Hann tel ég mig hafa staðið við að
fullu, og get skilað af mér þess
vegna. Það liggur í augum uppi,
að ef ég gengi að ykkar tilboði
þverbryti ég þennan samning.
í fyrsta lagi: Með því að selja
ykkur í hendur framleiðslurétt
jarðarinnar og þar með verða
þess valdandi að þessi hluti lands-
ins yrði tekinn úr nytjum, það
jafngildir landráðum í mínum
huga. Nytjun lands og sjávar, það
er tilverugrundvöllur þessarar
þjóðar í fortíð, nútíð og framtíð.
Þeim höfuðstól sem mér var feng-
inn í hendur og ber að standa skil
á, honum væri ég að farga. Til
þess hef ég ekkert leyfi og gerðist
þá þjófur í þokkabót.
í öðru lagi: Allt mitt ævistarf er
að finna hér á þessari jörð. Hún
hefur framfleytt mér og mínum
með sínum náttúrulegu gæðum,
það sem saman stendur á jörðinni
er mín eign, afrakstur minnar
vinnu, öll mín eign virt til pen-
inga. Með því að afsaia jörðinni
framleiðslurétti til þeirrar fram-
leiðslu sem hún er best fallin til,
væri ég að gera alla mína eign
algjörlega verðlausa, það er
augljóst mál, ævistarf mitt einskis
nýtt. Það vinn ég ekki til fyrir
eitthvað fleiri krónur frá al-
mannatryggingum, eða þá Júdas-
arpeninga sem þið eruð að bjóða.
Ég er reiðubúinn að skila af
mér sem bóndi, með fullri reisn
og óskertri æru, til þess er við vill
taka til búskapar. En skila af mér
með þvflíkri smán sem þið ætluð-
uð að tæla mig til, það er af og frá.
Ég vona sannarlega að þið fáið lík
svör við hinum 1199 bréfunum,
sem þið hafið sent út þessa dag-
ana.
Og að endingu þetta: Það hef-
ur aldrei á minni ævi verið komið
til mín í jafn svívirðilegum er-
indagerðum og þið gerið í ykkar
bréfi, - og hafið skarpa skömm
fyrir.
Kveð að sinni án vinsemdar og
virðingar.
Þorgrímur Starri Björgvinsson
Þriðjudagur 18. október 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7