Þjóðviljinn - 17.11.1988, Blaðsíða 7

VIÐHORF
Betri Þjóðvilja!
Gestur Guðmundsson skrifar
Ég veit ekki hvort nokkur
Þjóðviljalesandi veitti því eftir-
tekt að í síðustu viku birtist engin
dálkagrein frá minni hálfu. Ég vil
þó upplýsa að ég skrifaði slíka
grein og færði ritstjórum Þjóð-
viljans. Þessi grein fjallaði um
mál málanna þá vikuna, nefni-
lega ráðningu ritstjóra á Þjóðvilj-
ann, en ég varð við þeim tilmæl-
um ritstjóra og einstakra útgáfu-
stjórnarmanna að sitja á
greininni á meðan óveðrin gengu
hjá í útgáfustjórn.
Til frekari upplýsingar vil ég
geta þess að greinin fjallaði að
mestu um merkan utangarðs-
mann í sögu íslendinga, Axlar-
Björn að nafni, og tilhneigingu
sumra rithöfunda til að samsama
sig um of með söguhetj um sínum,
en að öðru leyti verður greinin
sett í skjalasafn þeirra greina sem
aldrei voru birtar. Velunnarar
Þjóðviljans hljóta nú að líta fram
á veg fremur en að dvelja öllu
Iengur við hina undarlegu uppá-
komu síðustu vikna í útgáfustjórn
Blaðsins Okkar.
Niðurstaða þessara uppákomu
varð sú að menn hyggjast nota
næsta hálfa ár til að endurskoða
og treysta bæði ritstjórnarstefnu
og rekstur Þjóðviljans. Mörður
Arnason og Silja Aðalsteinsdótt-
ir fengu umboð til að hafa for-
göngu á mótun ritstjórnarstefn-
unnar, í samvinnu við Arna Berg-
mann, aðra starfsmenn blaðsins
og velunnara, en þeim til halds og
trausts var sett niður sérstök
nefnd til að huga að rekstrar-
vanda blaðsins. Miklu varðar að
þetta hálfa ár verði vel notað, að
fram fari ítarleg og opin málefna-
vinna og endurskipulagning
fremur en styrjöld á bak við lok-
uð tjöld.
Þannig skiptir miklu að vandi
Þjóðviljans verði ekki bara skoð-
aður sem rekstrarvandi. Horfi
menn til Þjóðviljans á sama hátt
og til venjulegra fyrirtækja, getur
niðurstaðan tæpast orðið önnur
en sú, að gripið verði til hagræð-
ingar og samdráttar í rekstri eða
jafnvel að menn komist að þeirri
niðurstöðu að fyrirtækinu væri
fyrir bestu að skipta gersamlega
um rekstarsvið. Hins vegar er
Þjóðviljinn ekkert venjulegt fyr-
irtæki. Blaðinu er ætlað að þjóna
ákveðnum tilgangi og sóknar-
möguleikar þess eru í því fólgnir
að þjóna tilgangi sínum enn betur
en verið hefur.
Það er sama hvar í flokki menn
standa, sem talað er við. Allireru
þeir sammála um að íslensk þjóð-
málaumræða verði að hafa blað
eins og Þjóðviljann. Blað sem er
sverð og skjöldur vinnandi fólks,
flytur róttæka þjóðfélagsgagn-
rýni og heldur uppi vitrænni
þjóðmálaumræðu. Ég vil hér
leggja áherslu á að sem flestir vel-
unnarar Þjóðviljans láti í sér
heyra hvernig blaðið getur sem
best gegnt þessu hlutverki, en vil
þó gerast svo djarfur að nefna
nokkur atriði sem mér finnst
skipta höfuðmáli:
Þjóðviljinn hlýtur að leggja
áherslu á sérstöðu sína, ekki bara
í pólitískum skrifum heldur líka í
fréttaflutningi. Hér á ég ekki við
að fréttaskrif Þjóðviljans eigi að
vera lituð af hagsmunum Al-
þýðubandalags, verkalýðshreyf-
ingar eða vinstri hreyfingar al-
mennt. Auövitað á Þjóðviljinn
að ástunda hlutlægni í frétta-
mennsku en velja fréttaefni sitt
og sjónarhorn út frá tilgangi sín-
um og stöðu í íslenskum fjölmiðl-
aheimi. Taka ber tillit til bágrar
rekstarstöðu með því að nýta þá
hina fáu blaðamenn Þjóðviljans
skynsamlega. Ég veit til dæmis
ekkert ömurlegra en að sjá hópa
blaðamanna eltast við stjórn-
málaleiðtoga, forystumenn á
vinnumarkaði og aðra stórlaxa til
þess eins að éta allir upp sömu
frasana, þegar þessum mönnum
þóknast að koma út úr fundaher-
bergjum sínum. Oftar en ekki eru
þessir frasar innantómir eða
beinlínis villuljós, og langflestir
lesendur Þjóðviljans hafa heyrt
þá og Iesið nokkrum sinnum áður
en þeir birtast í Þjóðviljanum.
Þeim fréttum sem birtast í öðrum
fjölmiðlum getur Þjóðviljinn gert
skil á einfaldan og fljótlegan hátt,
sem þjónustu við þá sem ekki lesa
önnur blöð og til upprifjunar fyrir
þá sem eru að drukkna í fjöl-
miðlafarganinu. Þjóðviljinn á að
nota takmarkaðan mannskap
sinn til að vinna öðru vísi fréttir -
fréttir sem segja meira um fram-
vindu íslenska samfélagsins en
hanaslagur stjórnmálaleiðtog-
anna eða útskýra bakgrunn hans
að minnsta kosti.
Þannig ætti Þjóðviljinn að
leggja áherslu á að skýra þá bágu
stöðu íslenskra atvinnuvega, sem
allir tala um en enginn skilur al-
mennilega. Hvers vegna er sjáv-
arútvegur á vonarvöl, þegar við
getum sótt besta fisk í heimi rétt
út fyrir landsteinana með bestu
tækni sem völ er á? Ég er ekki að
biðja um langar og leiðinlegar
fræðaskýrslur, heldur stutt viðtöl
við þá sem hafa skýringar á þessu
einkennilega ástandi, frásagnir
frá einstökum sjávarplássum, lif-
andi samanburð við aðrar fisk-
veiðiþjóðir o. s. frv. Alls kyns
fréttir, viðtöl og greinar, sem
smám saman fylla út í myndina og
vekja okkur til umhugsunar um
ýmsar hliðar þessa vanda.
Þannig tökum ætti að taka
fleiri málaflokka, en Þjóðviljinn
getur þó ekki sinnt öllum mála-
flokkum jafn vel og ekki öllum í
einu. Hér hlýtur hann að hafa
það fremur að leiðarljósi, hvað
brennur á alþýðu manna en hvað
ber hæst í öðrum fjölmiðlum. Svo
að dæmi sé tekið af þeim efnis-
tökum sem hér um ræðir, vil ég
ekki bara heyra frásagnir af ræð-
uæfingum þingmanna í þing-
sölum, heldur líka af þeim veiga-
miklu málaflokkum, sem fara
langa göngu í gegnum þingið.
Boðar lagasetning breytingu á til
dæmis framhaldsskólakerfinu
eða staðfestingu á starfsemi sem
hefur verið að þróast í kerfinu?
Hvaða sjónarmið og hagsmunir
togast á? Enn á ný getur svona
markmið virst leiðinlegt, en þá
reynir á framsetningarhæfileika
blaðamanna - að þeir geri flókin
málefni aðgengileg og fréttir og
greinar skemmtilegar aflestrar.
Þjóðviljinn þarf ekki heldur að
einskorða sig við „hlutlægar frétt-
ir“, heldur getur hann þjónað
hlutverki sínu sem upplýsandi
málgagn á margan annan og oft
skemmtilegri hátt. Blaðamenn
Þjóðviljans hafa stundum brugð-
ið fyrir sig rithöfundartöktum og
sagt litlar sögur úr daglega lífinu
með skáldlegum tilþrifum, og
þessi tegund blaðamennsku getur
gert eitt blað fyllra og ríkara.
Pólitísk skrif þurfa ekki heldur
að vera leiðinleg, Vísasta leiðin
til þess er þegar lesandinn veit
alltaf á hverju hann á von. Þannig
hlýtur að fara ef blaðið á að vera
þröngt flokksmálgagn. Það getur
ekki verið markmið sósíalísks
flokks eins og Alþýðubandalags-
ins að segja fólki hvernig það á að
hugsa heldur öllu fremur að
hvetja það til sjálfstæðrar hugs-
unar. Þess vegna hjóta pólitísk
skrif Þjóðviljans að skoða málin
frá ýmsum og oft óvæntum sjón-
arhornum, ýta við vanahug-
myndum og stundum ganga fram
af lesendum. Umræðan verður
að vera opin því að markmið sósí-
alismans er fullkomið lýðræði og
að því markmiði verður ekki unn-
ið með leiðum sem ganga í þver-
öfuga átt.
Yfirleitt eiga greinar í Þjóðvilj-
anum að vera eins stuttar og kost-
ur er, og því nem ég staðar hér,
með því að hvetja sem flesta vel-
unnara Þjóðviljans til að taka
þátt í því að bæta blaðið og taka
þátt í umræðu og ákvörðunum
næstu mánaða.
Gestur Guðmundsson skrifar
vikulcga pistla f Þjóðviljann.
„Miklu varðar að þetta hálfa ár verði vel
notað, aðframfari ítarleg og opin
málefnavinna og endurskipulagning fremur
en styrjöld á bak við lokuð tjöld. “
Um Þjóðviljann
Sigurjón Pétursson skrifar
Eins og lesendum Þjóðviljans
er mæta vel kunnugt, þá hefur
ekki verið algjör einhugur um
nokkurra ára skeið um ritstjórn
blaðsins, né ritstjórnarstefnu.
Fjárhagur blaðsins er einnig
erfiður og hefur farið versnandi,
fyrst og fremst vegna síhækkandi
fjármagnskostnaðar, en skuldir
blaðsins eru miklar nú sem áður.
Það er augljóst að ef takast á að
rétta við fjárhag blaðsins og efla
útgáfu þess þá verður að ríkja
sæmilegur friður um störf þess og
stefnu.
Þegar ráðningarsamningur nú-
verandi ritstjóra var að renna út
þá urðu eðlilega umræður um
það manna á meðal, og þá ekki
síst meðal þeirra sem láta sig
blaðið sérstaklega varða, hvað
væri blaðinu og markmiðum þess
fyrir bestu, óbreytt ástand, að svo
miklu sem hægt var, eða
breyting.
Um þetta voru skiptar skoðan-
ir. Margir töldu að tími væri kom-
inn til breytinga, að friður og sátt
myndi ekki nást án þess, aðrir
töldu að mannabreytingar sem
gerðar væru án fulls samkomu-
lags hlytu að leiða til versnandi
ástands.
í samvinnu við formann Al-
þýðubandalagsins þá leitaði ég
leiða til að ná fram niðurstöðu
sem all víðtæk samstaða gæti ver-
ið um. Ég taldi mér það skylt,
ekki bara sem fulltrúi í stjórn út-
gáfufélagsins, heldur enn frekar
sem formaður framkvæmda-
stjórnar Alþýðubandalagsins.
Um þá tillögu, sem ég lagði fram
náðist all breið samstaða, þótt
fáir væru fyllilega ánægðir, enda
var reynt að taka tillit til ands-
tæðra sjónarmiða.
Þegar slík samstaða hafði náðst
þá gerði ég mér vonir um að allir
sem málið varðar, myndu leggja
gamlar væringar á hilluna og
reyna að taka höndum saman við
það mikla verkefni að reisa við
fjárhag og traust Þjóðviljans.
Mér brá því óneitanlega þegar
ég opnaði blaðið síðastliðinn
laugardag. Ekki var aðeins að þar
var óvenju rætin grein um útgáfu-
stjórn Þjóðviljans og sérstaklega
vegið þar að formanni hennar,
heldur er þar einnig viðtal við ný-
endurráðinn ritstjóra Mörð
Árnason, þar sem hann finnur
hjá sér hvöt til að halda áfram
deilum tengdum ritstjóraráðn-
ingu, þar sem hann veitist að for-
manni útgáfustjórnar og þár sem
hann boðar áframhaldandi ófrið
á næsta aðalfundi útgáfufélags-
ins.
Ég varð fyrir sárum vonbrigð-
um þegar ég las þetta. Sú sam-
staða, sem ég hafði beitt mér fyrir
að ná og taldi grundvöll að frek-
ara uppbyggingarstarfi, var
greinilega ekki eins heil og ég
hafði vonað.
Eg hef ekki lagt það í vana
minn að ræða opinberlega
ágreining við félaga mína, hvorki
hvað varðar störf og stefnu Al-
þýðubandalagsins né Þjóðvilj-
ans, og ég ætla ekki að víkja frá
þeim vana nú.
En ég hlýt að mótmæla því að
blaðið sé notað til persónuárása á
formann útgáfustjórnar Þjóðvilj-
ans.
Úlfar Þormóðsson hefur lagt
ómælda vinnu af mörkum fyrir
blaðið eina tíð sem launaður
starfsmaður, nú síðari ár sem ó-
launaður stjórnarmaður og
stjórnarformaður. Það á enginn
kröfu til þess að allir séu honum
sammála, hvorki ég, Úlfar né
Mörður, en meðan við vinnum að
sameiginlegu verkefni þá eigum
við allir kröfu á því að fyllstu
kurteisi sé gætt í samskiptum.
Mér er ljóst að Úlfar Þormóðs-
son lét ógætileg orð falla við fjöl-
miðla um Þjóðviljann og að þau
orð særðu ýmsa starfsmenn
blaðsins.
Mér er einnig kunnugt um að
Úlfar var sá maður að biðja
starfsmennina afsökunar á ógæti-
legum orðum og ég veit ekki ann-
að en sú afsökunarbeiðni hafi
verið tekin til greina.
Þjóðviljinn þarf sannarlega á
því að halda að vera með beittar
eggjar og hvassa odda. En hann
verður að beina þeim vopnum út
á við.
Sigurjón Pétursson er borgarfulltrúi
Álþýðubandaiagsins. Hann er for-
maður framkvæmdastjórnar AB og á
sæti í stjórn útgáfufélags Þjóðviljans.
„Fjárhagur blaðsins er einnig erfiður og hefur
farið versnandi, fyrst ogfremst vegna
síhœkkandifjármagnskostnaðar, en skuldir
blaðsins eru miklar nú sem áður. Pað er
augljóst að eftakast á að rétta viðfjárhag
blaðsins og efla útgáfu þess, þá verður að ríkja
sœmilegur friður um störfþess og stefnu. “
Fimmudagur 17. nóvember 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7