Þjóðviljinn - 15.02.1989, Page 6

MENNING
Sinfónían
Tveir fiðlu-
konsertar
Síðara misseri starfsársins hjá
Sinfóníuhljómsveit íslands hefst
með þrem ólíkum verkum þar
sem þau koma fram György Pauk
og Guðný Guðmundsdóttir fiðlu-
leikarar. Tónleikarnir eru í Há-
skólabíói annaðkvöld, fimmtu-
daginn 16. febrúar og hefjast kl.
20.30. Á efnisskránni eru Kons-
ert fyrir tvær fiðlur í d-moll eftir
J.S. Bach, Fiðlukonsert „Chain
11“ eftir Lutoslavsky og Sinfónía
nr. 4 eftir Bruckner. Hljóm-
sveitarstjóri er Petri Sakari.
György Pauk
Auga vængur
Sveinbjörn Þorkelssun.
Perast.
Myndir, Systa.
Útgefandi, höfundur.
Það er óvenjuleg reynsla að
lesa ljóð Sveinbjarnar Þorkels-
sonar, aðallega vegna þess
hversu stutt þau eru. Þetta er
andstæða þeirra mál- og ritóðu
tíma sem við lifum á.
í þessari fjórðu bók sinni er
Sveinbjörn trúr stuttum ljóðum
og samþjöppuðum og skiptist
kverið í fjóra kafla sem allir eru
efnislega tengdir, nema sá fyrsti
er stakur. í 2., 3. og 4. kafla erum
við leidd að meginefni bókarinn-
ar, sem er ferðalag; einskonar
landabréf en „þó á annan veg“,
segir höfundurinn á kápubaki.
Við skulum líta á tvö ljóð í
fyrsta kafla, þar sem fram koma
bestu höfundareinkenni Svein-
bjarnar.
Til minnis I
Fæturnir smugu mjúklega
úr skugganum. Línan
af mitti á mjöðm logar
enn
í auganu.
Þarna birtist heillandi munúð
sem tengd er minningu, sjón-
minni, og eldurinn ljær ljóðinu
hita og mýkt.
Til minnis II
Á árbakkanum reisi ég tjald
yfir tvœr hendur, sem stöðugt
móta mynd þína í huga minn.
Þetta ljóð lýsir vel ofurnæmi og
þörf fyrir að vernda hendurnar
sem móta mynd þess sem ávarp-
aður er. Hendurnar tákna það
hugarafl sem kallar fram myndir í
hugum okkar. Þetta eru falleg-
ustu ástarljóð sem ég hef lesið
síðustu árin.
Skáld hafa ekki verið mikið
fyrir að yrkja ferðaljóð undanfar-
in ár þó þau séu áreiðanlega víð-
förul flest. Sveinbjörn vill fremur
draga úr því að hann yrki ferða-
ljóð og á líklega við að ljóðin geti
gerst hvar sem er. Mörg þeirra
eru líka óstaðbundin og bókin
verður ekki lesin sem ferðasaga
með formála, meginmáli og loka-
orðum. Þó má strax í öðrum kafla
MAGNÚS
GESTSSON
greina óm af væntanlegu ferða-
lagi; burt úr kulda og á slóðir
kamelljóna. Taktu eftir hvernig
höfundur notar rímorðin nístir-
gnístir til að innramma kam-
elljónið sem heldur til í hitanum.
Vetrarríki
Nístir tönn
kuldinn,
snyrtir fingur
kamelljónsins.
Gnístir tönnum
múrbrjótur.
Haustblær á sléttunni leiðir
hugann einnig að ókunnum
löndum.
Þegar komið er í þriðja kafla er
ferðalagið hafið og mér finnst ég
sitja í lest eða langferðabíl sem
þýtur á ógnarhraða svo augun
nema aðeins snögg leiftur.
Bosnía í myrkri
í Ijósinu sé ég
vegkantinn grœnt hratt
hraðar trjástofn snöggt
mannfólk augu grœnt
hvítt. Svíf
lukt
augu.
Ljós.
Ljóðið Stúlka er hlaðið kyng-
imagnaðri dulúð ekki skrítið að
stúlkan vilji ganga á hafinu. (Mér
dettur í hug hljómsveitin Banles
að syngja Walk like an Egypti-
an).
Fjórði og síðasti kaflinn geymir
tíu ljóð og ber nafnið Hraðbraut
til fjalla. Þar förum við um Júg-
óslavíu, Tyrkland og fjallið Arar-
at innanvert.
Artvin Ararat III
Eftir flóðið
sest ég í skugga af holu tré - jæja
legg klukkuvísinn á þurran stein
og geng af stað upp fjallið
innanvert.
Sveinbjörn Þorkelsson
Fyrr en varir reikar svo hugur-
inn til Stuttgart í Þýskalandi.
Stuttgart
Silki í sveig
um hálsinn.
Páfuglinn
hefur andlit
konu, rauðar
varir, tvö
starandi
kattaraugu.
Bók Sveinbjarnar er heilsteypt
og hann beitir tungunni af aga og
smekkvísi. Hann veit hvað hann
er að gera. Þó eru tvö atriði sem
ég vil gera athugasemd við.
Prentvila er í titli ljóðsins á bls. 8
og titill ljóðs á síðu 40 hefur dott-
ið út. (Nafn ljóðsins kemur þó
fram í efnisyfirliti).
Myndir Systu falla vel að ljóð-
unum.
Tímarit
Andvari 1988
PÓST- OG
SfMAMÁLASTOFNUNIN
Forval
Póst- og símamálastofnunin hyggst láta leggja
Ijósleiðarastreng á milli Borgarness og Búðar-
dals, og á milli Búðardals og Blönduóss. Verkið
felur í sér lögn á strengnum ásamt frágangi á
tengibrunnum.
Óskað verður eftir tilboðum í verkin sitt í hvoru
lagi, þó þannig að hægt verði að semja við einn
verktaka um bæði verkin. Til greina kemur að
leigja til væntanlegs verktaka sérhæfðan búnað
(plóg, kapalvagn o.s.frv.).
Þeir sem óska eftir að gera tilboð í fyrrgreind verk
sendi upplýsingar um vinnuvélakost sinn og fyrri
verktil Póst- og símamálastofnunar, Tæknideild,
Landsímahúsinu, 150 Reykjavík merkt: Forval
Borgarnes - Blönduós, fyrir 21. febrúar nk.
Útboð - gatnagerð
Hafnarfjarðarbær leitar tilboða í gerð gatna og
lagna í Setbergi. Helstu magntölureru: Uppúrtekt
4000 m3, holræsalögn D=200 mm 680 Im og
holræsalögn D=300 mm 425 Im.
Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu bæjarverk-
fræðings, Strandgötu 6, gegn 10.000 kr. skila-
tryggingu. Tilboð verða opnuð á sama stað
fimmtudaginn 23. febrúar kl. 11.00.
Bæjarverkfræðingur
Þótt Andvari, ársrit Hins ís-
lenska Þjóðvinafélags og Bóka-
útgáfu mennningarsjóðs, hafi nú
komið út í 113 ár - Skírnir einn
eldri íslenskra tímarita og svo
Búnaðarritið hið þriðja í röðinni
- verða engin ellimörk á honum
séð hjá Gunnari Stefánssyni, rit-
stjóra.
Venja hefur verið sú, að ritið
hefjist með æviágripi einhvers
merks íslendings. Svo er einnig
nú. Að þessu sinni hefur Pétur
heitinn Benediktsson, fyrrum
sendiherra, bankastjóri og al-
þingismaður, orðið fyrir valinu.
Höfundur æviágrpsins er Jakob
Ásgeirsson en formála ritar
Kristján Karlsson. Greinarhöf-
undi hefur verið nokkur vandi á
höndum þar sem mér skilst að
hann hafi engin persónuleg kynni
haft af Pétri Benediktssyni. Hann
tekur því þann kost, að Iáta Pétur
sjálfan skýra frá störfum sínum
og lífsviðhorfum, auk þess sem
hann kveður til vitnisburðar
ýmsa þá, sem kunnugir voru
Pétri. Állir bera þeir honum sög-
una hið besta, enda var Pétur óef-
að hinn mætasti og merkasti mað-
ur á marga lund. Sjálfur hafði ég
óveruleg kynni af Pétri en góð,
það sem þau náðu. Hér á árum
áður sat ég stundum sem vara-
maður á Alþingi. Þar var Pétur
fyrir. Við vorum þarna tveir vara-
menn samtímis. Pétur gerði sér
far um það, að sitja á tali við okk-
ur þegar tóm gafst til. Hann
spurði margs úr átthögum okkar,
skaut gjarnan að okkur ýmsum
hollráðum, en talaði annars um
allt milli himins og jarðar - nema
pólitík. Þessi stuttu kynni leiddu
til þess, að ég fékk mætur á Pétri
Benediktssyni og undrast það
ekki þótt svo væri einnig um
kunningja hans og vini. Hann sat
ekki lengi á Alþingi en ég held að
hann hafi átt meira erindi þangað
en margur annar. .
Jón Viðar Jónsson skrifar
greinina Harmleikjaskáld og pré-
dikari - á aldarafmæli Kambans.
Pétur Benediktsson
Finnst Jóni að Kamban hafi eng-
an veginn verið sá sómi sýndur,
sem skáldið eigi skilið og sé „það
tómlæti og skilningsleysi dapur-
legur vitnisburður okkar við þá
menn, sem við eigum andlegt
sjálfstæði okkar að þakka“.
Þegar Ólafur Jóhann Sigurðs-
son féll frá á sl. sumri skildi hann
eftir sig ófyllt rúm á íslenskum
skáldabekk, og verður það sæti
vandfyllt. Á árinu 1987 átti Gylfi
Gröndal viðtal við skáldið. Kafl-
ar úr því viðtali voru fluttir í Út-
varpið 29. mars 1987. Nú birtist
þetta viðtal í Andvara, fróðlegt
og skemmtilegt í senn. Það færir
okkur nær Ólafi Jóhanni en áður.
Stefán Bjarman varð þjóð-
frægur fyrir þýðingar sínar á
Þrúgum reiðinnar eftir John
Steinbeck og Hverjum klukkan
glymur, eftirErnest Hemingway.
Ég hitti Stefán frænda minn á
Hótel KEA þegar hann var að
þýða Þrúgurnar. Hann las fyrir
mig kafla úr bókinni og sendi mér
hana svo er hún kom út. Það var
góð gjöf. En Stefáni hraus hugur
við að takast á við Hemingway,
og verður ekki láð. Vinur Stef-
áns, Erlendur í Unuhúsi, átti
ómældan þátt í því, að hann réð-
ist til þeirra atlögu. Sumarið 1947
ritaði Stefán formála fyrir þýð-
ingunni, og stílaði hann til Er-
lends vinar síns, sem þá var
látinn. Stefán sagðist raunar
aldrei hafa ætlað að nota þennan
formála en skrifaði hann sér „til
hugarléttirs“. Af eðlilegum
ástæðum var „bréfið" aldrei sent
og týndist. Löngu síðar rakst
Stefán á það í fórum sínum og
sendi Sigfúsi Daðasyni. Hann
léði Andvara það til birtingar,
ásamt öðrum bréfum og hafi Sig-
fús heila þökk fyrir. Þessi bréf eru
fróðleg um margt, vel og
skemmtilega skrifuð eins og Stef-
áns var von og vísa, því hann var
mikill meistari máls og stfls.
En nú verður að fara fljótt yfir
sögu. Hannes skáld Pétursson
greinir frá því hvernig eitt ljóða
hans varð til og fylgir þýðing hans
á spænsku ljóði. Dagný Krist-
jánsdóttir ritar hugleiðingar um
Gunnlaðar sögu Svövu Jakobs-
dóttur og Þórður Óskarsson um
Bólu-Hjálmarsbók Eysteins Si-
gurðssonar, lofar hana um sumt
en finnur að öðru, enda verða
sjálfsagt seint allir á eitt sáttir um
túlkun á skáldskap. Matthías
Viðar Sæmundsson á þarna
grein, sem hann nefnir Menning
og bylting, - um upphaf íslenskra
nútímabókmennta að gefnu ti-
lefni, og er tilefnið bók Halldórs
Guðmundssonar um Laxness. Er
þetta allt flókinn samsetningur,
sem hér verður að leiða hjá sér.
Loftur Guttormsson skrifar um
áhrif siðbreytingarinnar á alþýð-
ufræðslu og Hjörtur Pálsson um
ísland í ljóðum Jóhannesar úr
Kötlum. Er það útvarpsefni frá
1984 og er fengur að því að fá það
á bók.
Loks eru í Andvara ljóð eftir
Ingibjörgu Haraldsdóttur, Elísa-
betu Þorgeirsdóttur og Hannes
Sigfússon.
Hér hefur aðeins lauslega verið
vikið að yfirgripsmiklu efni. En
fullyrða má, að lesendur And-
vara „kaupa ekki köttinn í sekkn-
um“ nú fremur en endranær.
Magnús H. Gíslason
6 SÍÐA — ÞJÖÐVILJINN Miðvikudagur 15. febrúar 1989
Miðviki