Þjóðviljinn - 02.06.1989, Blaðsíða 21

¥¥¥H¥
^ ¥
í Sjóminja-
safninu
Leifurog
Kólumbus
Fróðleg yfirlitssýning opnuð í
Sjóminjasafni Islands í Hafnarfirði um
siglingar víkinga og Kólumbusar til
Ameríku
Fyrir rúmum 520 árum er taliö
að landkönnuðurinn og sægarp-
urinn Kristófer Kólumbus, hafi
stigið á land í Hafnarfirði er hann
var kanna heimshöfin að leita
upplýsinga um siglingar norr-
ænna manna fyrr á öldum vestur
um haf. Nú er Kólumbus aftur
kominn til Hafnarfjarðar, að
þessu sinni íformi fróðlegrar
sögukynningar, sem ítalska
menntamálaráðuneytið hefur út-
búiðtil að minnast þess að árið
1992 er rétt hálf öld liðin síðan
Geúabúinn Kristófer Kólumbus
sté fyrst á land í Ameríku.
Sýningin um ævi og ferðir Kól-
umbusar var opnuð í Sjóminja-
safninu í Hafnarfirði í gær en
einnig hefur safnið komið upp
sérstakri sýningu um siglingar
norrænna manna vestur um haf
500 árum áður en Kólumbus kom
þar fyrsta sinni, og þar er að sjálf-
sögðu lögð aðaláherslan á frækn-
ar siglingar Leifs Eiríkssonar eða
Leifs heppna eins og hann er
jafnan nefndur.
- Það var í vetur sem leið að
okkur bauðst þessi sýning um
Kólumbus, fyrir milligöngu kons-
úls ítala hérlendis, Ragnars
Borg. Stjórn Sjóminjasafnsins
samþykkti að þiggja þetta boð að
því tilskyldu að jafnframt yrði
sagt frá siglingum norrænna
manna vestur um haf og það
reynum við að gera eins og mögu-
legt er, en það verður að segjast
að lítið er til af gögnum og heim-
ildum um þessar siglingar, nema
það sem er að fínna-í fornsögum,
segir Gyða Gunnarsdóttir for-
stöðumaður Sjóminjasafnsins
sem hefur haft veg og vanda að
uppsetningu sýningarinnar.
Auk ýmissa muna frá víkingat-
ímanum sem fengnir hafa verið
að láni hjá Þjóðminjasafninu eru
á sýningunni myndir frá Hróar-
skeldusafninu í Danmörku sem á
í fórum sínum hin merka knörr
sem grafinn var upp árið 1962,
auk margvíslegs annars fróðleiks
í myndum og máli.
- Því miður er ekkert líkan til
af knerri hérlendis, en knörrinn
er talinn vera það úthafsskip sem
Leifur og aðrir víkingar sigldu á
ferðum sínum vestur um höf.
Þetta voru mikil flutningaskip,
stór í sniðum og geysidýr, kost-
uðu á við heila jörð, segir Gyða.
Talið er að knörrinn hafí verið
stuttur a.m.k. í samanburði við
langskipin en hann var hins vegar
mjög rúmgóður, en fyrir miðju
skipi var lestarrými fyrir vörur,
búslóð og búfénað. Knörrinn
hafði bæði kosti og galla sem
farmskip. Hann varðist í sjó bet-
ur en önnur stórskip þeirrar tíðar
en í andbyr eða logni varð ekkert
komist á honum.
Lúðvík Kristjánsson rithöf-
undur og fræðimaður hefur hald-
ið þeirri kenningu á lofti,að vík-
ingar hafí jafnvel notað stór ára-
skip í þessar landkönnunarferðir,
en slík skip hafi verið mjög góð
sjóskip. Slík skip hafa þekkst nær
óbreytt fram á síðustu ö!d og er á
sýningunni einmitt líkan af einu
þekktasta skipi þeirrar tegundar
frá seinni tímum, hárkarla-
skipinu Ófeigi.
Vínlandsferðir
Talið er að það hafi verið um
árið 1000 sem Leifur heppni
sigldi eftir austurströnd Norður
Ameríku og gaf löndum nöfn;
Helluland, Markland og Vín-
land. Áður hafði Bjarni Herjólfs-
son séð til þessara landa er hann
hraktist af leið á ferð sinni frá
íslandi til Grænlands, en Bjarni
tók ekki land á þessum ókunnu
slóðum, heldur sneri aftur til
Grænlands. Þorvaldur bróðir
Leifs fór síðan í kjölfar Leifs á
þessar slóðir með hóp manna sem
settust þar að sem Vínland heitir
og dvöldu í tvo vetur. Þeim lenti
saman við innfædda og urðu að
hverfa burt.
Fræðimönnum ber ekki saman
um hvar Vínland sé að finna, en
flestir hallast þó að því að það sé
Nýfundnaland. Fornar minjar
um búsetu norrænna manna hafa
fundist við uppgröft á Nýfundna-
landi en þekktastur er uppgröft-
urinn við L'Anse aux Meadows,
en þar fundust rústir víkinga-
byggðar. Myndir frá þeim upp-
greftri eru á sýningunni í Sjóm-
injasafninu, auk þess sem sýndar
eru endurgerðir á nokkrum mun-
um sem fundust við uppgröftinn,
en Kanadamenn gáfu Kristjáni
Eldjárn fyrrverandi forseta þessa
muni.
Sögusýning ítalska mennta-
málaráðuneytisins um Kristófer
Kólumbus samanstendur af 30
plakötum þar sem lýst er í máli,
myndurn, teikningum og kortum
ævi og ævintýrum Kólumbusar.
Þar er m.a. sagt frá siglingu hans
norður í höf til írlands og fslands,
en hingað mun hann hafa komið
árið 1477. Miklar líkur eru taldar
á að hérlendis hafi hann fengið
fyrst að heyra um siglingar nor-
rænna víkinga í Vesturheimi
hálfri öld áður.
Kólumbus lagði upp í hina
sögufrægu ferð sína til Ameríku
þann 3. ágúst 1492 á skonnort-
unni Sankti Maríu í fylgd með
tveimur smærri skipum. Þann 12.
október sáu ferðalangar til lands
og um dagmál sté Kólumbus fyrst
Gyða Gunnarsdóttir forstöðumaður Sjóminjasafns Islands: Leggjum líka
áherslu á þátt norrænna víkinga í siglingum til Ameríku, samhliða fróðlegri
Kólumbusarsýningu. Mynd-Þóm.
fæti á land á smáeyjunni Guana-
hani, sem hann síðar nefndi San
Salvador. Hann fór fjórum yfir
hafið til Ameríku á einum áratug
en lést árið 1506, þá orðinn 55 ára
gamall.
- Þessi Kólumbusarsýning er
mjög fróðleg og vel unnin og að
sama skapi held ég að frásögnin
um siglingu Leifs Eiríkssonar og
annarra víkinga muni vekja
áhuga og athygli, ekki síst þeirra
fjölmörgu erlendu ferðamanna
sem koma hingað í Sjóminjasafn-
ið, segir Gyða Gunnarsdóttir.
Sýningin um þá félaga Leif og
Kólumbus og ferðir þeirra verður
f^am á haust í Sjóminjasafninu en
það er opið alla daga nema mánu-
daga frá kl. 14-18.
-Jg-
Föstudagur 2. júní 1989 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 21
: 5 k t « - Áiiiw ***