Þjóðviljinn - 12.10.1990, Blaðsíða 20

T~ a 1 Y T S~ VJ> T~ SP 8 10 lt
JZ. 10 Ho 10 S? /ó' 10 9? Z 10 )(* J9- II
n s? /s H 1? 5 ■lo Tc~ l(o L0 T s? s'
10 2D if H: Y- S? r~ U 10 S? Z/ 2i)
S? w <r Lt 10 S? 7 Ll 10 18 io
(s V \(o )sr 11 T s' SP 2 13 18 S? 17 TT~
r JT ZZ 22- IT T 23 10 Z0 V L M T i A Y fV
ii :d TT~ lí> LÚ ll s? 7- )3 4 )3 ll S? iz
oo -v 7- S? Zl i-y ll J?- Y s? 10 13 T 10
Hr 10 u ZD K> 2r 18 )l S2 10 q S? 7U sr
S9 i: 20 )? ÍL 2? X J3 T 19- S? 20
29 S? ÍL 13 . ■> > 2? 3 r<? )S T v- n
30 10 RP 4? O f > < )3 S? J0' Hr 7- SP
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
Krosgáta nr. 117
Setjiö rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá karlmannsnafn. Sendið
þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans, Síðumúla 37, Reykjavík,
merkt: „Krossgáta nr. 117“. Skilafrestur er þrjár vikur. Verðlaunin verðasend til
vinningshafa.
)S ji /? 5“ Zo 3 Zl 11

VESUM
B w «•

Lausnarorð á krossgátu nr. 113 var Þorsteinn. Dregið var úr réttum svörum og
upp kom nafn Gunnhildar Hjálmarsdóttur, Kastrupvej 330, Kastrup í Dan-
mörku. Hún fær senda bókina Blóðugur blekkingaleikur eftir lon Mihai Pacepa.
Verðlaun fyrir krossgátu nr. 117 er
skáldsagan Á vegum úti, eftir Jack
Kerouac í þýðingu Ólafs Gunnars-
sonar. Mál og menning gaf út.
Elísabet Berta
Bjarnadóttir
Að þykja værit
um landið sitt
Hvað er það sem veldur því
að okkur þykir vænt um einhverja
ákveðna staði - sveitir, bæi, borg-
ir, lönd, eða jafnvel litla laut með
birkikjarri og blágresi? Það hlýt-
ur að tengjast góðum minningum
sem við eigum frá þessum stöð-
um.
En til þess að eignast góðar
minningar verðum við líka að
hafa tækifæri og möguleika á að
skynja umhverfi okkar.
Lítið bam er ákaflega næmt á
sitt nánasta umhverfi, því það er
eðli náttúrunnar og eðli alls þess
sem lifir að skynja sitt umhverfi.
Þegar maðurinn býr í sátt og
samlyndi við náttúmna skynjar
hann umhverfi sitt, hann getur les-
ið úr landinu, skýjunum, flugi
fugla, rennsli ánna og atferli dýr-
anna.
Þannig hefúr maðurinn búið
þessa jörð í þúsundir ára. Nútíma-
maðurinn er hins vegar á góðri
leið með að missa þennan eigin-
leika skynjunar. Hraðinn er svo
mikill og tæknin er orðin svo
voldug að þessi eiginleiki er
óðum að hverfa.
Trúin á tæknina er líka orðin
það mikil að margir fá minni-
máttarkennd gagnvart náttúmlegu
atferli ef þeir hafa ekki fengið
skrifaða, staðlaða uppskrift í
hendur. Allt okkar líf og starf er
að verða ein allsheijar mötun.
Þótt tæknin sé góð og gagn-
leg, þá dregur hún líka máttinn,
viljann og fmmkvæðið úr mörg-
um. Mönnum fallast hendur ef
ekki er hægt að fá algjöra mötun
um atferli.
Það að skynja hlutina, beita
huganum, nota fmmkvæði og afla
sér minninga, er að verða annars
flokks.
I skólanum er mikil mötun -
ekki eingöngu til nemenda, heldur
til kennara. Námsvísar, leiðbein-
ingar og alls konar fyrirmæli
„þessa vikuna, nr. 45, á að kenna
nemendum að fnglar hafi vængi”.
Eg trúi því hins vegar að enn
séu til kennarar „af guðs náð”,
þ.e.a.s. kennarar sem ekki hafa
fengið minnimáttarkennd af öll-
um þeim Ieiðbeiningum, fyrir-
mælum og námsvísum sem hell-
ast yfir þá, kennarar sem geta sýnt
hlýju, skynjun á umhverfinu og
tilfmningar til alls þess sem lifir.
Böm og unglingar þurfa á
þessu að halda, þau þurfa að fá að
nota og þroska sitt mannlega eðli
og fá tækifæri til að kynnast land-
inu og náttúru þess. Þau fá það
ekki í tveimur kennslustundum í
líffræði á viku!
Þau þurfa að fá að þroska með
sér þennan eiginleika í gegnum
leik og störf- frá leikskólanum og
áfram alla sína skólagöngu.
Til þess að svo verði þarf að
stækka kennslustofúna - færa
hana út undir bert loft, gefa sér
tíma, hugsa, skoða, velta fyrir sér.
Böm og unglingar þurfa líka
að kynnast lífi og störfúm fólksins
í landinu, svo þau fái það ekki á
tilfmninguna að í þessu landi búi
tvær þjóðir, þjóðin í þéttbýli og
þjóðin í dreifbýli.
Um allt land er fólk af eldri
kynslóðinni sem enn hefúr þessa
tilfinningu fyrir landinu og um-
hverfinu í sér. Fyrir þetta fólk er
t.d. endurvinnsla ekkert nýtt hug-
tak. Það em í raun aðeins örfá ár
síðan allt var nýtt sem hægt var að
nýta. Það að endurvinna er hluti af
því að lifa í sátt við náttúmna - að
taka ekki meira frá henni en hún
þolir, að ofnýta hana ekki, heldur
fara þannig með hana að hægt sé
að lifa áfram við hennar gæði.
Unga fólkinu þarf að veita
tækifæri til að nema og kynnast
þessum hugsunarhætti og því
fólki sem getur miðlað af mikilli
reynslu. Þessi hugsunarháttur
samræmist að vísu ekki hagvexti
upp á mörg prósentustig en hann
samræmist því að geta lifað áfram
á þessari jörð.
Eins og skólakerfinu er háttað
í dag er því miður ekki svigrúm
fyrir þess háttar störf og hugsana-
gang - til þess þarf að leita ann-
arra leiða.
Þessi hugsunarháttur kennir
okkur nefnilega að skynja, þekkja
og virða okkar umhverfi. Þannig
verða tilfinningamar til landsins,
og það sem það hefur upp á að
bjóða, til og við sem búum í því
læmm að þekkja þau mörk sem
hægt er að fara að án þess að of-
bjóða því og okkur lærist að þykja
vænt um það.
Öðm vísi getur þessi þjóð
ekki búið í þessu landi hvað sem
öllum hagvaxtarprósentum, tækni
og þjóðararði líður.
Auður
Sveins-
dóttir
Stjúptengsl
Kæm lesendur, ein af fyrir-
spumunum sem liggja fyrir þess-
um þætti, er frá konu sem hefur
verið gift s.I. 3 ár. Þetta er annað
hjónaband hennar. Hún og eigin-
maðurinn hafa sitt hvom ungling-
inn á sínum snæmm frá fyrri
hjónaböndum, dreng og stúlku,
þar af annað búandi í sveitaskóla.
Þá bregður svo við í vetur, að
yngri dóttir mannsins sem áður
hefur búið hjá móður sinni, fer að
venja komur sínar mikið til
þeirra. Segir fyrirspyrjandi að
hún eigi erfitt með að þola þetta.
Þau hjónin vinni mikið, drengur-
inn og stúlkan sem fyrir vom á
heimilinu hafi bæði verið mjög
fyrirferðarmikil og uppreisnar-
gjöm, eftir að þau hjónin tóku
saman, og séu eins og enn reið
eftir fyrri skilnaði.
Kynlífið verólaun?
M.a. Þetta hafi trekt þau hjón-
in, kynlífíð hafi þróast þannig, að
það sé orðið slitrótt og sér finnist
jafnvel að maðurinn, þá sjaldan
hann hafi fmmkvæði til kyn-
maka, sé að verðlauna hana fyrir
að hafa bömin hans úr fýrri
hjónaböndum í mat, því það létti
líklega sektarkennd hans gagn-
vart þeim.
Nú sé svo komið, að í reiði
sinni vilji hún ekki lengur sofa hjá
manninum. Andrúmsloftið milli
þeirra sé mjög spennt. Hún hafi
nú tekið sig til og tilkynnt mann-
inum að hún treysti sér ekki til að
hafa dóttur hans inná heimilinu,
nema tvisvar í mat á mánuði,
nema hún fái eitthvað meira frá
honum. Hann hafi enn sem komið
er ekki svarað neinu um þetta,
vinni meira og allt sé í þögn á
milli þeirra. - Er skilnaður í að-
sigi? spyr konan.
Þessi þáttur er hvorki staður
né stund til að svara svo stórri
spumingu. Hvort þessi hjón velja
að vera saman eða ekki helgast al-
veg af því, hvemig þau klóra sig
fram úr þessum vanda.
Afbrýðisemi
Ástandið milli þeirra, eins og
konan upplifir það, er farið að
minna á vöruskiptajöfnuð eða
stöðugan samanburð á því hvort
fái meira, líkt og hjá systkinum
sem eru afbrýðisöm hvort útí ann-
að. Ein táknræn æfing sem gæti
verið heppileg fyrir hjónin í þess-
um vítahring, til að snúa vöm í
sókn, væri að þau settust niður
með allar gerðir peninga, allt frá
tíeyringum uppí fimmþúsundkall.
Annað þeirra myndi svo rétta
hinu tíeyringinn en fá fimmtíu-
aura til baka, rétta þá krónu yfir
og fá fimmkall til baka, og síðast
yrði fimmþúsundkallinn réttur
yfir í skiptum fyrir fimmhundmð-
kall.
Þeir sem hafa áhuga á að
prófa þessa æfingu en finnst of
hallærislegt að rétta peninga á
milli sín, geta notað hluti og rétt á
milli sín sífellt verðmeiri hluti og
sá sem ætti að enda æfmguna gæti
brotið odd af oflæti sínu og lagt
sig í fang hins í stað þess að rétta
nokkum hlut. Það eru til ýmsar
æfingar, meira af kynferðislegum
toga, sem stundum em settar fyrir
heima í hjónameðferð, en þar sem
kynlífið er viðkvæmasta og
sárasla samskiptaform ástarsam-
banda, og svo virðist í þessu til-
viki sem það sé orðið neikvætt
stjómtæki í bili, er óráðlegt að
vera með einhvem asa við að laga
það. Þar sem stjúpsambönd og
ýmislegt tengt þeim brennur á
mjög mörgum, getum við velt
fyrir okkur í næsta þætti ýmsu
sem tengist samningum og til-
finningum í slíkum samböndum.
20 SlÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 12. október 1990