Þjóðviljinn - 03.11.1990, Síða 7

r
Olafiir Ragnar Grímsson er á beininu
Nýja testamenti
Alþýðubandalagsins
Aðalfundi miðstjórnar Alþýðubandalagsins er nýlokið á
Akureyri. Meiri sáttatónn virtist ríkja á fundinum en verið
hefur í Alþýðubandalaginu um langt skeið. Enda var það
krafa margra fundarmanna að forystumenn flokksins
sneru sverðum sínum hver frá öðrum í átt til raunveru-
legra andstæðinga flokksins í stjórnmálum. Miðstjórnar-
fundurinn samþykkti ítarlega stjórnmálaályktun þar sem
línurnar eru lagðar fyrir næstu kosningar. Olafur Ragnar
Grímsson, formaður flokksins, hefur sagt að ný og breið
miðja hafi skapast í flokknum.
Ólafur Ragnar Grfmsson. Mynd: Jim Smart.
Þú hefur sagt nýja miðju
komna fram í flokknum eftir
miðstjórnarfundinn. Hver er
þessi nýja miðja?
Ég hef sagt ný og breið miðja.
Hún felur í sér nokkur meginat-
riði. í fyrsta lagi er hún stolt yflr
árangri flokksins í ríkisstjóm á
undanfomum tveimur ámm, hún
setur fram kröfuna um að fram-
kvæmd á stefnumálum flokksins í
stjómarasamstarfmu, sem hefur
verið víðtæk, verði haldið skýrt
fram. Flokkurinn sé stoltur af
verkum sínum og hiki ekki við að
halda þeim fram.
I öðra lagi felur hún í sér
áherslu á nýjar hugmyndir og þær
breytingar sem era að eiga sér
stað í veröldinni. Hún segir af-
dráttarlaust; Alþýðubandalagið
ætlar að taka þátt í þeim breyting-
um og laga ísland að nýjum
heimi. I þriðja lagi felur þessi
nýja breiða miðja í sér kröfu um
að stefnan sé ávallt tengd raun-
veraleikanum á hveijum tíma.
Ég notaði orðið „raunvera-
leikabandalag“ í viðtali og tek
eftir því að það orð hefur flogið
víða. Kannski hitti maður þar
naglann á höfuðið. Þessi þunga-
miðja í flokknum gerir þá kröfu,
að í málflutningi tengi maður
kröfur sínar við hið raunveralega
ástand en setji ekki ffarn óraun-
hæft hjal um eitthvað sem ekki er
hægt að gera, eða hugsi ekki fyrst
um hvemig hlutimir séu og hvað
þurfi til að breyta þeim. Segi ekki
bara að það eigi að breyta þeim án
þess að tengja það við raunvera-
leikann. Með öðrum orðum,
flokkur sem er með fætuma á
jörðinni, er búinn að sjá hvemig
hann ætlar að knýja ffarn breyt-
ingamar um leið og hann lýsir því
hveijar þær eiga að vera.
Að lokum er þetta miðja sem
felur í sér að Alþýðubandalagið
er afdráttarlaust róttækur jafnað-
armannaflokkur. Flokkur sem
tekur mið af því besta úr sögu
jafhaðarmannahreyfingarinnar á
Islandi og í Evrópu, en lagar
grandvallarhugmyndir jafhaðar-
manna um lýðræði og jöfnuð
jafnframt með róttækum hætti að
þörfum nútímans og ffamtíðar-
innar.
Þetta er efniskjaminn. En
þetta er einnig breið miðja í þeim
skilningi, að hún vill að málin séu
gerð upp. Það er kannski sement-
ið í henni. Ekki að það sé einn
sem segi þetta og annar sem segi
hitt, heldur séu málin gerð upp.
Stefna flokksins liggur fyrir og
það var það stóra sem gerðist á
miðstjómarfundinum, að með
víðtækri stjómmálaályktun og
með afgreiðslum á einstökum til-
lögum, var lagður grandvöllur að
afdráttarlausum svöram um
stefhu flokksins til næstu ára.
Einstaklingar í flokknum hafa
auðvitað fullan rétt til að gangn-
rýna þá stefnuákvörðun en það
breytir því ekki að stefnan liggur
fyrir og flokkurinn er með skýr
svör. Þess vegna er komið breitt
pólitískt bakland, sem myndar
stoðimar undir þeirri nýju stjóm-
málastefnu sem aðalfundur mið-
stjómar afgreiddi.
Það vaktí engu að síður at-
hygli eftir þennan fund, þar
sem nokkur samstaða virtist
ríkja, að varaformaður flokks-
ins virtist túika fundinn á ann-
an hátt en þú.
Það er ekki hægt að túlka
fundinn nema á einn hátt. Fundur-
inn svaraði sjálfur, það kemst
engin túlkun að. Stefnusvör fund-
arins era alveg ljós. Þær nýju
áherslur og sú breiða mynd gagn-
vart framtíð og nútíð, sem felst í
stjómmálaályktun miðstjómar-
fundarins, eru afdráttarlaus svör.
Það sem þú ert kannski fyrst
og fremst að víkja að, era um-
mæli sem Steingrímur lét frá sér
fara vegna þess sem ég sagði um
útgöngu nokkurra flokksfélaga.
Það var að hluta til sama fólk og
gekk líka út af Egilsstaðafundin-
um. Það sem ég sagði er einfalt og
rétt. Ég sagði að sumir - já, sumir
- af þeim sem þama gengu út
hefðu gengið í flokkinn fyrir
nokkrum áram. Þá átti ég fyrst og
fremst við þann forystukjama
sem var í gömlu Fylkingunni og
dagaði uppi hér í Reykjavík, þeg-
ar Fylkingin brotnaði í mél og
hafði ekki lengur pólitískan til-
veragrandvöll. Þetta fólk gekk
inn í Alþýðubandalagið.
Ég sagði að þessir einstak-
lingar væru kannski að komast að
því að Alþýðubandalagið væri
annar flokkur en þau vildu að
hann væri eða hefðu talið hann
vera. Eg var ekki að tala um alla
sem gengu út. Mér var alveg ljóst
að í þeim hópi var fólk sem hafði
verið í flokknum Iengi.
Þú talar um jafnaðar-
mannaflokk. Þýðir sú áhersla
að höfuðóvinur Aiþýðubanda-
lagsins í stjórnmálum sé AI-
þýðuflokkurinn en ekki Sjáif-
stæðisflokkurinn?
Nei, nei, það þýðir það alls
ekki. Staðreyndin er að jafnaðar-
mannahreyfmgin á íslandi hefur
verið skipt í tvo og stundum fleiri
flokka. Alþýðuflokkurinn hefur i
hálfa öld verið hægri hlutinn af
jafhaðarmannahreyfmgunni. Inn-
an Alþýðuflokksins hafa stundum
verið menn sem hafa viljað gera
hlut hans stærri. Allar slíkar til-
raunir hafa mistekist, einfaldlega
vegna þess að burðarásinn í Al-
þýðuflokknum er hægri kjaminn í
jafhaðarmannahreyfingunni á Is-
landi.
Þess vegna getur Alþýðu-
flokkurinn í núverandi mynd
sinni ekki verið jafnaðarmanna-
hreyfíngin á Islandi í eintölu. Það
skiptir engu máli þótt hann breyti
naftii sínu í þeim tilgangi. Flokk-
ur sem hefur ekki meiri skoðana-
breidd en felst í þingflokki og for-
ystu Alþýðuflokksins, er á engan
hátt samnefnari fyrir hina breiðu
jafhaðarmannahreyfmgu í öðrum
löndum Vestur-Évrópu og á
Norðurlöndum.
Alþýðubandalagið hefur ver-
ið, og verður enn frekar í framtíð-
inni, róttæki hlutinn af jafnaðar-
mannahreyfmgunni í landinu. Sá
hluti sem leggur ríka áherslu á
jöfhuð og þjóðfélagslegar um-
bætur, á afvopnun og friðarmál,
umhverfismál og náttúravemd og
baráttuhreyfingar af ýmsu tagi.
Þess vegna segi ég afdráttarlaust,
og það er mikilvægt að miðstjóm-
in svaraði því mjög skýrt, að Al-
þýðubandalagið ætlar sér skýrt og
afdráttarlaust að vera róttæki
hlutinn í jafnaðarmannahreyfmg-
unni á íslandi. Þetta er mikilvægt
þegar Alþýðuflokkurinn leikur
ákveðinn blekkingarleik í þessum
efnum. Enda er það þannig, að ef
stefnuskrá miðstjómarfundarins
og málflumingur okkar era borin
saman við það sem stóra jafnað-
armannaflokkamir í Evrópu segja
og gera, þá er okkar stefna miklu
nær endumýjun jafnaðarstefn-
unnar í Evrópu en gamli tekn-
ókratíski hægrikratisminn sem
Alþýðuflokkurinn er fyrst og
fremst fulltrúi fyrir.
Við höfum sett fram róttæka,
nýtískulega jafhaðarstefhu, sem
er miklu ferskari í áherslum sín-
um en gamli tæknikratisminn sem
hefur ávallt riðið húsum i Al-
þýðuflokknum. Enda era sumir
súpertæknikratar þar í forystu.
Þegar þú segir „raunveru-
leikabandalagið“, feist þá í því
sá skilningur að Alþýðubanda-
iagið hafl ekki alltaf verið í takt
við raunveruleikann?
Ég vil taka eitt skýrt dæmi.
Bima Þórðardóttir, sem gekk út af
miðstjómarfundinum, sagði í
ræðu: „Þessi ríkisstjóm hefur lagt
hina skipulögðu verkalýðshreyf-
ingu í rúst“. Hvílíkt kjaftæði. Er
BSRB í rúst, er Alþýðusamband-
ið í rúst, er Verkamannasamband-
ið í rúst? Hvar era rústir hinnar
skipulögðu verkalýðshreyfingar á
Islandi? Þær era ekki til.
Munurinn á raunveraleika-
bandalaginu, sem ég er aðtalaum,
og svona hugaióram sem koma
fram í ræðu Bimu er sá, að annað
er raunveraleg pólitík og hitt er
kjaftæði. Auðvitað er kjaminn sá,
ef frá er talin þessi erfiða og við-
kvæma deila við BHMR, að Al-
þýðubandalagið hefur í þessari
ríkisstjóm náð víðtækari og nán-
ari samvinnu við hin stóra og öfl-
ugu samtök launafólks heldur en
tekist hefur í nokkurri annarri rík-
isstjóm sem Alþýðubandalagið
hefhr átt aðild að. Þessi nána og
umfangsmikla samvinna, við
samtök sem telja yfir 90% launa-
fólks á Islandi, er kannski sterk-
asta stoð ríkisstjómarinnar.
Þegar fólk kallar slíka sam-
vinnu, sem er að gerbreyta þjóð-
félaginu til góðs, „rústir verka-
lýðshreyfingarinnar", getur auð-
vitað engin samleið verið í flokki
á milli okkar og þeirra sem halda
slíku fram.
Þið forystumennirnir, aðal-
lega þríeykið þú, Svavar og
Steingrímur, hafið staðið fyrir
ólíkar áherslur. Ef þessi breiða
miðja á að ganga upp, er það þá
ekki á ykkar ábyrgð að sýna
það út á við að þessi breiða
miðja sé til?
Að sjálfsögðu, og það er að
mínum dómi mjög auðvelt verk
vegna þess að stefnusamþykkt
miðstjómarinnar er það nýja
testamenti sem við eigum að
fylgja í okkar orðræðum, bæði
okkar á milli og út á við. Það er
enginn vandi fyrir forystu að vera
samhent ef hún fylgir þessu nýja
testamenti sem miðstjómin af-
henti flokknum, sem ég er sann-
færður um að mun um langa
framtíð verða talin ein merkasta
samþykkt sem stjómmálaflokkur
á íslandi hefur gert á undaníöm-
um árum.
Þess vegna er skyldan ekki
bara sjálfsögð gagnvart okkur
þremur sem þú nefndir, heldur
gagnvart öllum þingmönnum
flokksins, öllum frambjóðendum
flokksins, öllum þeim sem starfa
fyrir flokkinn í sveitarstjómum, í
hagsmunasamtökum launafólks
og alls staðar, mjög einfold.
Flokkurinn hefur lagt stefnuna
fram og menn geta ekki leyft sér
Iengur í þessari forystusveit,
hvorki í þingflokki né annars
staðar, að vera með sérskoðanir
um þau efni sem flokkurinn hefúr
talað skýrt um. Menn verða að
beygja sig undir að lúta stefhu
flokksins, þessari nýju, nútíma-
legu og raunsæju stefnu sem sett
hefur verið fram. Það er kannski
stóra breytingin, að nú hafa menn
þetta nýja testamenti til að fara
eftir.
Að lokum Ólafur Ragnar,
ert þú á leiðinni í framboð á
Reykjanesi?
Ég hef ekki tekið neina
ákvörðun um það. Ég taldi fyrsta
skylduverk mitt vera að Alþýðu-
bandalagið gerði stefnu sína
klára. Miðstjómarfundurinn var
hinn stóri áfangi í þeim efnum,
eins og við höfum rætt í þessu
samtali. Þar tókst að veita þau
svör sem flokkurinn þurfti að
veita og gera mynd hans og mál-
flutning gagnvart þjóðinni af-
dráttarlausan og á þann veg að
hann er bæði ábyrgur, tengdur
raunveraleikanum og horfir til
framtíðar. Þetta var fyrsta verk-
efnið.
Ef það hefði ekki tekist, hefði
skipt minna máli að ræða fram-
boð mitt eða annarra í einstökum
kjördæmum. Það sem mestu máli
skiptir er að flokkurinn færi fram
raunhæfan málflutning. Nú er
verkefnið að velja frambjóðendur
sem færa þennan málflutning
fram, trúa á þetta nýja testamenti
sem miðstjómarfundurinn sam-
þykkti og ætla sér að bera þá
stefnu ffarn til sigurs á næstu ár-
um. Fólkið í einstökum kjördæm-
um ákveður þessa lfambjóðendur.
Ég er reiðubúinn að gefa kost á
mér, en rétt er að benda á að mér
hefur hins vegar tekist að sinna
þessum verkefnum án þess að
vera þingmaður. Þannig að ef ég
lít til baka síðustu þijú ár, er það
ekki endilega sjálfgefið að menn
þurfi að vera á Alþingi til að ná
þessum árangri. Hins vegar teldi
ég mikilvægt fyrir formann
flokksins að vera á þingi á næsta
kjörtímabili. Enn hefur engin
ákvörðun verið tekin um í hvaða
kjördæmi ég býð mig ffam.
-hmp
Laugardagur 3. nóvember 1990 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7