Þjóðviljinn - 14.12.1990, Blaðsíða 20

T~ 3 S (o 7 y 8 10' " 11 7 /2. 2
U~ fy /V /iT l& 17- i$ 18 8 1 s? 20 3
T II & 97 2/ 2 ¥ T /? f£> u Jo 8
18 23 1 2 3 1 n 18 n s? 2¥ ¥ 1 S? 1
¥ 2¥ 8 n * V II 25 m ¥ 7
¥ n 2é> é? ¥ )<? 2 ¥ 25 8 G 2~ 2 l¥ 25 8
7 R 1 8 C V 2* //. 2 18 ¥ /8 F~ V
22 V 23 2T )2 2& / 2 T 23 ¥ S " Tp 7 T~
& IV 2 n? 20 6 ■ 23 / 1 2 T R "X 7 2
s? i i? V s? XS 8 /F W T? 2¥ q,A 2 (,
// )íe n- (0 2 8 n 28 8 - 15 ?3 s? é> 12 9?
)(o IT 2'°> ? 3o 18 2 2 25 ¥ . V 3 \8—
25 a it 1 23 to S2 8 8 Vo U 8
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSl )
Krossgáta nr. 126 Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá karlmannsnafn. Sendið þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans, Síðumúla 37, 108 Reykjavík, merkt „Krossgáta nr. 12“. Skilafrestur er þrjár vikur. Verð- launin verða send til vinningshafa. Ljósbrot * /
22 6 i. 22 h L!5 1 3 n (o
% ■
Lausnarorð á krossgátu nr. 122 var Gráhjúkur. Dregiö var úr réttum lausnum og upp kom nafn Ingjalds fsakssonar, Boðahlein 11, Garöabæ. Hann fær sent smásagnasafnið „Söngur villiandarinnar" eftir Einar Kára- son. Mál og menning gaf út 1987. Verðlaun fyrir krossgátu nr. 12C eru Ijóðabókin „Ljósbrot í skugg um“ eftir Berglind Gunnarsdóttur Örlagiö gaf út í ár.
Ragnar Ingi
Aðalsteinsson
Um bókstafinn é
og fáein orð um bragarbót
Bókstafurinn é hefur orsakað
fleiri villur í visnagerðinni en
nokkuð annað. Þetta stafar af því
að bókstafurinn é er óalandi og
óferjandi í samfélagi bókstafanna
og á alls ekki að vera til. Bókstaf-
urinn é er nefnilega bæði sér-
hljóði og samhljóði og slikt fjöl-
lyndi ruglar kerfið allhastarlega.
Þetta verður til þess að hagyrð-
ingar freistast til að nota é sem
ljóðstaf á móti öðrum sérhljóð-
um. Það gengur alls ekki því að é
er í raun skriftákn fyrir j + e.
Fyrri hlutinn af þessum bastarði
er samhljóði. Ungir menn í
Hrafnkelsdal gáfu húsfreyju þar á
jólum bók um ættfræði og rituðu
í hana þessa vísu:
Ættfrœðin er Islendinga mein
og á sér rót i skyldleik
þeirra og fæð.
Þótt illa tálmi aura
minna smœð
vil ég þó styrkja þessa
frœðigrein.
I síðustu braglínunni er höf-
uðstafúrinn é (vil er forliður).
Þessi höfúðstafúr er ónýtur. J + e
gengur engan veginn á móti sér-
hljóðunum í 3. braglínu. Það er
engin huggun í þessu máli þótt
við höfúm fyrr á öldum sagt ek. I
dag er þetta orð án undantekn-
inga borið ffam , jeg“, og við það
verður að silja.
Sveinbjöm Bjömsson yrkir:
Yfir himins ygglibrá
óraveru langa
éljaflákar úfnir á
ugglum veðra hanga.
I þriðju braglínu vísunnar em
stuðlar sérhljóðamir ú og á, en
þetta é sem fyrir kemur ffemst í
línunni truflar þá stuðlasetningu
alls ekki. Þama er rétt ort. Matt-
hías Jochumsson yrkir um jólin:
Lát mig horfa' á litlu
kertin þin.
Ljósin gömlu sé ég
ennþá min!
Eg er aftur jólaborðið við,
ég á enn minn gamla
sálarfrið.
Þama notar Matthías é-j-é
saman i ljóðstafi í seinni hluta
vísunnar. Þetta er hárrétt, enda
mun þetta vera ort fyrir daga
þeirrar hæpnu hagræðingar að
troða j og e saman í einn bókstaf.
Bragarbót er það kallað þegar
hagyrðingur eða skáld yrkir vlsu
eða kvæði og breytir kveðskapn-
um síðan í ljósi nýrra upplýsinga.
Þetta á reyndar aðallega við þeg-
ar ort hefur verið níð eða kerskn-
iskveðskapur og skáldið þarf að
bjarga sér út úr vondum málum
eins og ofl er tekið til orða nú til
dags. Gott dæmi um bragarbót
em eftirfarandi vísur eftir Egil
Jónasson. Tilefni þeirra er höf-
undi greinarinnar ekki kunnugt,
en haft er eftir Agli sjálfum að
vísumar séu gerðar í glannaskap
og að ástæðulausu:
Margt er það sem miður fer
og mætti ekki bera á.
Veiga í Skógum ólétt er
eftir Jón á Þverá.
Þau sem tilnefnd em í vísunni
munu hafa haft sitthvað við þetta
að athuga og Veiga þessi i Skóg-
um mótmælt harðlega að nokkuð
væri hæft í þessu. Egill orti þá
bragarbót:
Vísunni skal verða breytt.
Veigu ekkert sér á.
Atti sem sé aldrei neitt
undirJóni á Þverá.
Efísabet Berta
Bjamadóttir
Það sem ég hélt
- það sem þú ert
Kæm lesendur, nú fara jólin i
hönd, og þá langar okkur öll að
kaupa eitthvað fallegt og
skemmtilegt og gott handa vinum
og ættingjum. Þetta reynir oft
mikið á taugamar á efnaminni
heimilum, þar sem peningamir
em ekki vanir endast nema
fyrirbrýnustu hversdagsnauð-
synjum, og ef til vill eitthvað
ávailt látið sitja á hakanum svo
hægt sé að kaupa hitt. Stundum er
kjötinu sleppt í sunnudagsmatinn
svo hægt sé að kaupa nýja
kuldaskó á einn krakkann.
Niðurskornir
draumar
í starfi minu með fjölskyldum
heyrist mér það þó vera
mestmegnis foreldramir sem láta
sig hafa það að horfast i augu við
jólaköttinn ár eftir ár, án þess að
blygðast sín eða bogna. Þegar
fólk er að segja mér sögur eins og
þær, að það ætli að kaupa eitthvað
smávegis í jólamatinn, þegar nýtt
visatímabil hefst__eftir 18. og
eitthvað lítið og ódýrt inní
jólapappír handa bömunum og
hristir svo hausinn, þá hugsa ég
með mér að ekki hefði hann Jesús
viljað að þetta yrði svona.
Stundum dettur mér i hug, þegar
mér hefur verið trúað fyrir
áhyggjum af bágbomum efnahag,
magabólgum, vöðvabólgu og ef
til vill íbúð sem er á hættu að
lenda undir hamrinum, að
efnaminna fólk, fólk með ótrygga
eða illa launaða atvinnu,
sjúklingar, öryrkjar og eldri séu
enn “ i skápnum”, eins og sagt var
um hommana fyrir tilkomu
Samtakanna 78. Slík er leyndin
oft á tíðum yfir kjörum þessara
hópa, bæði af hálfu hópa scm
meira mega sín og frá hendi
hópanna sjálfra.
En ég verð ekki vör við að
tilfinningaleg samstaða og
stuðningur milii hjóna sé síðri hjá
þeim efnaminni.
Fjárhagsleg
samstaða
í bandarískum könnunum á
því hverjar séu algengustu
væntingar til hjónabandsins, er
vonin um að hjónabandið muni
færa fjárhagslega samstöðu og
um að óskir og þrár varðandi
auðlegð, völd og samfélagslega
stöðu megi rætast, meðal þeirra
15 algengustu. Það er því ekki að
undra þótt stundum hrikti í
samstöðunni á tímabilinu sem
jólaálagið varir og þetta tímabil
teygir sig núorðið yfir ein þijú
greiðslukortatímabil hjá þeim
efnaminni og þeim sem hafa
tilhneigingu til að eyða um efni
ffam.
Kona ein sem staðið hefúr í
sambúð og stjúptengslum tjáði
mér að hún vildi óska þess að ég
gæti komið því á framfæri hve
fjárhagsumræðan væri oft alltof
heiftug og færi út í hreinan
skæting. Vonbrigðin út af
einhveiju sem maður hélt að yrði
öðru vísi í upphafi sambands
væru svo mikil, þegar maður sæi
hvenig makinn bregst við í raun
og veru, miðað við hvemig maður
ímyndaði sér við fyrstu kynni, að
hann myndi bregðast við hinu og
þessu. Líkt og í pistlinum hér um
daginn um parið sem var bent á
að nýta sér þá aðferð að setja
tilfinningaofsann i eins konar
Myndtexti: Elskaðu mig mest þegar ég á það sfst skilið, þvl þá þarfnast
ég þess helst.
afgirtan þjóðgarð sálarlífsins
meðan málin væm rædd, svolítið
eins og þau væm reikningsdæmi
sem maður þyrfti að skila til
kennarans og þessi kennari er
maður sjálfur og sá eða sú sem
hlut á að máli með manni, þá
gengur stundum örlítið betur að
finna lausn án þess að öllu sé hent
uppí loftið, eins og þegar litlir
krakkar fara að rífast í sandkassa.
Ýsa og ást
Vonbrigðin verða mikil að
finna að sá sem maður varð ef til
vill ástfanginn af í fyrra og flutti
svo inná, því maður gat ekki
annað séð en að allt gengi alltaf
jafn vel og það gekk þá, og svo er
hann eða hún einhvem veginn
miklu ómögulegri en maður bjóst
við og svo gengur þetta bara alls
ekki nema með stöðugum
rifrildum um t.d. hver eigi að
borga hvaða reikninga. Svona
hasar á mikla möguleika á að
magnast uppí skilnaðarhótanir og
jafnvel sambúðarslit nú í
jólaálaginu ef ekki er haldið
þéttingsfast utan um ástina í
sambandinu. Hún er það sem
skiptir aðalmáli, slíkiir
næringarbmnnur og lífgjafi er
hún, svo það er fáránlegt aö láta
50 eða 100 þúsundkróna yfirdrátt
nú um jólin rífa hana í suhdur.
Miðað við það er ýs^ öll jjólin
engin ffágangssök. Við geturn
lifað án palliettna og pakka, én
ekki án ástar svo vel sé. Þetta
gætu orðið eftirminnilegustu jólin
síðan í Kreppunni miklu eða ffá
dögum Konfúsíusar. Frh.næst.
20.SIÐA— NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 14. desember 1990