Þjóðviljinn - 14.12.1990, Blaðsíða 21

HELGARMENNINGIN
Örlagasögur
eru heillandi
Tryggi Emilsson verkamaður
og rithöfundur vekur nú athygli með
skáldsögunni Blá augu og biksvört hempa,
sem sker sig á margan hátt frá
öðrum bókmenntaverkum
- Nei, ég er ekki að kenna,
segja dæmisögu eða flytja áróður
í þessari skáldsögu. Það sem rak
mig til að semja hana var fyrst og
fremst löngunin til að skrifa, segja
sögu.
- Fyrirmyndir í rithöfunda-
stétt? Fyrir utan Halldór Laxness,
sem ég var snemma hrifmn af, þá
nefni ég Jón Trausta og Gunnar
Gunnarsson. Ég kann alls engin
erlend mál og hef bara lesið út-
lendinga í þýðingum. Mér fannst
mikið koma til Gorkís.
- Sagan kom eiginlega upp úr
grúskinu á Þjóðskjalsafhinu þegar
ég var að skrifa æviminningamar.
Ég las kirkjubækur, annála og
dómabækur og rakst þar á heim-
ildir um fólk sem Jón alvitri og
fleiri vinnufélagar mínir hjá Hita-
veitunni sögðu stundum frá. Þeir
vom margir glöggir karlamir hjá
Hitaveitunni, þar vann ég nú í 23
ár.
- Þetta em að nokkra leyti
sannsögulegar persónur sem ég
segi frá, sr. Bjöm sem missti
hempuna vegna þess að hann
elskaði vinnukonuna Eygló með
bláu augun. Menn em breyskir í
holdinu, þótt þeir séu prestar.
Bjöm vann verkamannavinnu í
Reykjavík fram á efri ár.
- Ég kynntist persónunum
ekki sjálfur nema af afspum, en
sögusviðið þekki ég allt. Bókin
lýsir aðstæðunum í sveitinni og
Reykjavík eins og þær vom. Ég
hef lengst af punktað ýmislegt hjá
mér, frá unglingsárum, og haft
gott minni. Samt ekki jafn gott og
amma mín, hún mundi stólræð-
umar hjá Geir Sæmundssyni á
Akureyri frá orði til orðs. Hann
kom einu sinni óforvarandis heim
til hennar, af því hann hafði heyrt
þessa getið, og fékk staðfestingu á
því að hún gat þulið prédikunina í
heilu lagi.
- Tímabil sögunnar er frá því
um síðustu aldamót og þangað til
herinn er búinn að yfirgefa bragg-
ana eftir lok stríðsins. Þetta er
ekki pólitísk bók, nema hvað pól-
itískur skilningur persónanna í
Tryggvi Emilsson: Sannsögulegar persónur. Mynd: Kristinn.
henni vex, sérstaklega í síðari
hlutanum þegar segir frá Dags-
brúnarmanni. Það koma margar
konur við sögu, gáfaðar mann-
eskjur og þrekmiklar til vinnu. Ég
man eftir ótrúlega sterkum konum
sem stöfluðu 100 punda síldar-
mjölspokum. Og konur geta unn-
ið mjög hratt. Með merkari per-
sónum í skáldsögunni er Finn-
bima, fullorðin kona í sveit.
- Ég er heillaður af örlagasög-
um fólks. En hvað sagði ekki
pabbi:
Lifsins kljáður vefur vófst,
viljans ráði unninn,
minn var áður œvin hófst
örlagaþráður spunninn.
Örlögin virðast oft fullráðin
snemma, en þú tekur eftir að hann
segir samt að þetta sé með ráði
viljans. Einstaklingurinn er með í
gerðum.
- Ég ráðlegg þeim sem vilja
skrifa bækur ekki nokkum skap-
aðan hlut. Þeir verða að skrifa eft-
ir eigin hugmyndum og kostum.
En nú ætla ég að velgja handa
okkur kaffi, það er auðvelt, þarf
ekki lengur að kveikja eld eða
blása í glæður. ÓHT
Súld
á blind-
flugi
Hljómsveitin Súld hefur sent
frá sér sína aðra breiðskífu
„Blindflug". Platan staðfestir þær
breytingar sem orðið hafa á tón-
list Súldarinnar frá fyrri tímum og
fyrstu plötunni „Bukoliki“ sem
kom út árið 1988, en Súld var
stofnuð 1986.
Vafalaust má skrifa breytt yf-
irbragð Súldarinnar að miklu leyti
á þær mannabreytingar sem orðið
hafa á hljómsveitinni. Hún er nú
skipuð þeim Steingrími Guð-
mundssyni á trommur, Páli E.
Pálssyni á bassa, Tryggva Hubner
á gítar, Lámsi H. Grímssyni á
hljómborð og flautu og Maarten
van den Valk á slagverk. Tónlist
Súldarinnar er aðgengilegri og
léttari en framan af ferlinum og
meira brædd saman við rokk og
önnur takt-afbrigði.
Það fyrsta sem manni dettur í
hug þegar hlustað er á „Blind-
flug“ er skyldleiki hennar við
Mezzoforte og að með þessari
plötu hafi Mezzoforte loksins
fengið jafna samkeppni. Mér
finnst tónlist Súldarinnar þó vera
líflegri og neistameiri en þeirra
Mezzofortemanna, sem hafa spil-
að svo lengi saman að það ásamt
fullkomnunaráráttu vill koma
niður á lífinu í tónlistinni.
„Blindflug" er langt í frá einlit
plata. Þeir félagar eiga allir sínar
tónsmíðar á plötunni að Maarten
umdanskildum. Það er léttur
djassrokkblær í fyrstu fjómm lög-
unum. Þar heyrist vel að íslenskir
djassarar hafa eignast mjög ffarn-
bærilegan bassaleikara, þar sem
Páll fer, en frammistaða hinna
kemur minna á óvart, enda em
þeir allir búnir að margsanna sig í
gegnum árin. Af þessum fjómm
upphafslögum þykir mér „Sól yfir
eyðibæ" einna snotrast, aðallega
fyrir góðan bassaleik og vel útsett
hljómborð og ágæta melódíu.
Það reynir hins vegar ekki al-
varlega á Steingrím Guðmunds-
son fyrr en „Kjamorkulaus heim-
ur“, sem er eftir hann sjálfan.
Þangað til skilar hann sínu af yfir-
veguðu öryggi, þannig að maður
tekur nánst ekki eftir honum
vegna þess hvað hann fellur vel
inn í heildarmyndina.
í „Kjamorkulaus heimur"
þyngist heldur brúnin á Súldar-
mönnum. Lagið hefur yfir sér
austurlenskan blæ vegna takts og
flautuleiks. Þetta lag Steingríms
höfðar einna mest til mín af lög-
um plötunnar, ásamt „Næturljóði“
Lámsar Grímssonar. Hann og
Steingrímur virðast vera á þyngra
kanti en þeir félagar Tryggvi og
Páll, sem þurfa engu að síður ekk-
ert að skammast sín fyrir sínar
ágætu lagasmíðar. Það er líka
mjög skemmtilegt að heyra hvað
gamalreynt rokktröll eins og
Tryggvi plumar sig vel i bræð-
ingnum, þó vissulega sé hann
ekki nýr gestur á þeim bæ.
Það hefur bæði verið lagður
metnaður og alúð í „Blindflug"
og útkoman er mjög eiguleg plata
sem á ömgglega eftir að eldast
vel. Súld hefur lagst í viking
nokkmm sinnum á ferlinum og
meðal annars komið í nokkur
skipti fram á djasshátíðinni í
Montreal í Kanada við góðan orð-
stír. Upplýsingar á plötuumslagi
em einnig á ensku, sem bendir til
þess að dreifa eigi „BIindflugi“
erlendis. Það getur Súldin og að-
standendur hennar gert kinnroða-
laust. -hmp
Úr
einni
heims-
álfu
í aðra
Paul Simon fékk eftirminni-
lega uppreisn æru þegar hann
gaf út „Graceland", en þá hafði
hann verið einstaklega leiðin-
legur í mörg herrans ár. Það
sem gerði gæfumuninn var að
Simon sótti andargiftina í aðra
heimsálfu eða til Suður Afríku,
en þarlendir tónlistarmenn
lögðu til takt og valdar melód-
íur.
Þrátt fyrir langan og glæstan
feril í heimalandinu, á Símon ofi á
tíðum við mikla tregðu að stríða
þegar kemur að því að semja lög
og textamir raðast ekki endanlega
saman fyrr en á lokastigi hverrar
plötu. Þessi tregða hafði hijáð
hann alveg frá þvi „Graceland“
var tekin upp þangað til hann hélt
til Brasilíu fýrir um ári til að finna
andann á nýjan leik. í Brasiliu tók
hann upp fleiri kílómetra af slag-
verki brasilískra tónlistarmanna
og hélt síðan heim til Bandarikj-
anna þar sem hann vann úr upp-
tökunum.
Þessi vinnubrögð hafa orðið
til þess að sumir erlendir skribent-
ar hafa efast um fullan höfundar-
rétt Paul Simons á útkomunni,
nýjustu plötunni hans „The
Rythm Of The Saints“. Paul Sim-
on brást hinn versti við þessum
ásökunum og segist hafa engu
leynt fyrir brasilískum samstarfs-
mönnum og hafa í alla staði stað-
ið við gerða samninga.
En hvort Paul Simon á allan
höfundarrétt eða ekki, er ég þeirr-
ar skoðunar að „Taktur dýrling-
anna“ sé betri plata en „Grace-
land“. Ég er þess einnig fullviss
að Simon á þær góðu laglínur og
melódíur sem em lagðar yfir
mjög gott undirspilið. Sérstaklega
er ég hrifinn af „She Moves On“,
„Further To Fly“, „The Obvious
Child“ og „The Coast“. Nýja plat-
an sækir ekki eins miklum tíðind-
um og „Graceland“ þar sem
breytingin er ekki eins mikil og
með „Graceland“. En eins og áður
sagði er „Taktur dýrlinganna" að
mínu mati betri plata en „Grace-
land“, sem kosin var plata senn
liðins áratugar hjá gagnrýnendum
á Islandi.
-hmp
Föstudagur 14. desember 1990 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 21