Þjóðviljinn - 22.02.1991, Blaðsíða 9

HELGARUIHUEDAN
„Ég leyfi mér aö aövara þig áöur en þaö er um seinan og
bendi þér á aö þrátf fyrir allt og allt hefur oröatiltækiö „orös-
tír aldrei dey“ dýpri og varanlegri merkingu en þig viröist
gruna, ef tekiö er miö af hvaö þú lætur út úr þér á opinberum
vettvangi," segir Einar Már Guövaröarson meöal annars.

Hrísey 13/2 1990
Herra Jón.
Mikill var fognuður fjallanna, vættanna
og margra manna hér við Eyjafjörð þegar
ljóst varð að íjörðurinn „hentaði" ekki und-
ir þá vitfirrtu hugdettu sem ofl er kölluð
„nýtt álver á íslandi". Af augljósum ástæð-
um fjölgar þeim mönnum stöðugt hér á
landi sem gera sér glögga grein fyrir hinum
mörgu annmörkum sem fylgja þessari hug-
dettu, og þó þeir séu fyrst og fremst fjár-
hagslegir þá er heillavænlegra að menn sjái
það sem er nefi þeirra næst en að þeir sjái
alls ekki neitt, séu staurblindir eins og það
er stundum orðað. En þó er einn maður
sem lætur eins og hann sé öðrum tregari í
þessum efnum, en það er iðnaðarráðheiTa
landsins, þú herra Jón Sigurðsson. Eg
skrifa lætur, því það fer hvorki ffamhjá mér
né mörgum öðrum sem ég hef spjallað við,
að öll hegðun þín í þessu máli, þar sem all-
ar forsendur eru brostnar og hafa reyndar
verið það ffá því áður en álverið í Straums-
vík var byggt, einkennist af látalátum og
fiflsku sem samræmist ekki vitsmunum
þínum og innsæi í öðrum þeim málum sem
þú hefur glímt við. Það er augljóst að það
eru ekki lengur hagsmunir lands og þjóðar
sem sitja í fyrirrúmi, en einhveijir aðrir
annarlegir hagsmunir sem ffamkalla grun-
semdir og sjónarmið um persónu þína sem
örugglega eru allt önnur en þau sem þú vilt
sjá í þjóðarspeglinum, allt önnur en þér
sæma sem iðnaðarráðherra landsins. Ég
leyfi mér að aðvara þig áður en það er um
seinan og bendi þér á að þrátt fyrir allt og
allt heffir orðatiltækið „orðstir aldrei deyr“
dýpri og varanlegri merkingu en þig virðist
gruna, ef tekið er mið af hvað þú lætur út úr
þér á opinberum vettvangi.
Þú virðist alls ekki gera þér grein fyrir
að hvorki þú né annar skapar atvinnutæki-
færi. Sá ofmetnaður sem birtist i viðhorfúm
manna sem telja sig geta skapað atvinnu
fyrir aðra, og þegar verst lætur þröngvað
henni upp á aðra og auðvitað án tillits til af-
leiðinga, lýsir fordómum, mannfyrirlitn-
ingu og skorti á trausti, sem sæmir ekki
þeim sem samkvæmt lögum og eiðsvarinni
skyldu ber að gæta hagsmuna armarra í
samræmi við óskir og þarfir þeirra. Ég leyfi
mér að fúllyrða að það sé einmitt hið gagn-
stæða sem þú ert að gera í þessu máli. Og
sumir myndu jafnvel ganga svo langt að
kalla það landráð og svik og hámarks
óvirðingu við lýðræði og sjálfsákvörðunar-
rétt allrar þjóðarinnar. Þú virðist gleyma
því að þú ert þjónn þjóðarinnar í iðnaðar-
og atvinnumálum, en ekki herra hennar.
En snúum okkur aftur að „sköpun at-
vinnutækifæra“. Það eru aðstæðumar
hverju sinni, aðstæðumar í heild sinni, sem
fela í sér atvinnuna og með því að bregðast
rétt við í aðstæðunum vinnur maðurinn.
Hugvit okkar birtist í því hvemig við
bregðumst við, m.ö.o. hvemig við sjáum
aðstæðumar og þar með vinnum úr þeim.
Gæfa mannsins ræðst af því hve einlæg-
lega og þar með ópersónulega hann skynj-
ar og bregst við aðstæðunum, hve heill
hann er, og samkennd hans mikil með því
sem ER. Þannig er maðurinn þolandi,
þiggjandi og skapandi þjónn. Ekki aðskilin
og einangruð vera, sem er blekking sjálfs-
ins og vamarháttur þess til eigin viðhalds,
-en sem ein heild. Og þegar við sjáum að
svo er, er tilgangurinn augljós og guðdóm-
legur og uppspretta sannrar samkenndar og
gæfu. Með þessum orðum er ég ekki að
réttlæta sjálfan mig og afstöðu mína eða
reyna að sýna fram á að ég sé minni galla-
gripur en þú og flest okkar. Mannleg eymd
á mörgum sviðum talar þar sínu máli með
sínu máli, en aftur á móti hef ég lært ýmis-
legt um annmarka og vamarhætti sjálfsins í
hinum ólíkustu aðstæðum, jafnt meðal svo-
nefndra róna og ræfla, einfaldra bænda,
menntamanna, listamanna, heittrúaðra og
trúlausra, m.ö.o. fólks af ýmsum stéttum á
flakki mínu um heiminn í austri, vestri,
suðri og norðri. Þessi reynsla hefur skerpt
skilning og innsæi hans, sem ritar þessi orð
og kennt honum ýmislegt um sjálfið og
vamarhætti þess. Þegar upp er staðið eig-
um við öll, án tillits til þjóðemis, litarháttur
eða svonefndrar félagslegrar stöðu meira
sameiginlegt en hinir ýmsu persónulegu
hagsmunir gefa í skyn, og það er sú eining
og sú heild, það öryggi, traust og vissa sem
er inntak hennar, sem okkur ber siðferðileg
skylda til að hlýða og þjóna. Það sem ein-
kennir allar vitfirrtar hugdettur og gjörðir
er að þær em úr tengslum við samræmi til-
vistar, forsendu lífs og vaxtar og þar með
dauða og hrömunar, hins heilaga tilgangs
sem er uppspretta allrar vonar og trúar og
gerir manninum kleifl að skynja fegurðina
i ljótleikanum og ljótleikann í fegurðinni,
Aðeins
■ I mÆk
ein leio
til lífsins
Opið bréf til Jöns Sigurðssonar
iðnaðarráðherra
jafnt sem hið rétta í hinu ranga og hið ranga
í hinu rétta, sannleikann í ósannleikanum
og ósannleikann í sannleikanum.
Þinn „leikur" er ekki sannur, hann er
heldur ekki ósannur, en hann er firrtur viti,
einkennist af blindni sjálfsins í máttvana
tilraunum þess til að viðhalda sjálfu sér,
þeirri blekkingu sem birtist í orðum þínum
og athöfnum og er þegar grannt er skoðað
heljarótti mannlegrar sjálfsmeðvitundar
við eigin dauða. Hin ópersónulega vitund
heildar og samræmis er óttalaus. Skýrleiki,
öryggi, vissa og traust em fátækleg orð til
að lýsa nokkmm af einkennum hennar. Ert
þú, herra Jón, viss í þinni sök? Að lokum
vil ég geta þess að fyrir mér er það afstaða
og þar með barátta „upp á lif og dauða“,
eins og sagt er að margnefnd hugdetta um
að reisa annað álver hér á landi, sem em
þær aðstæður sem ég lifi og hrærist í, verði
ekki að raunvemlegri ffamkvæmd. Ég mun
ekki bregðast þeirri sýn, vissu og trausti
sem tilvist mín grundvallast á. Ég mun ekki
bregðast móður Jörð lífs eða liðinn. Af-
staða mín er afdráttarlaus og einörð. Ef þú
álítur að ég sé einn um þessa afstöðu þá vil
ég minna þig á að íslensk náttúra, sem auð-
vitað er ekki ísiensk frekar en önnur nátt-
úra, vættir hennar og vonandi nokkrir
menn, jafht samlandar sem aðrir, em sama
sinnis og undirritaður.
íslandi og íslendingum ber siðferðileg
skylda til að breyta í samræmi við þá vit-
und sem þeir hafa um sjálfa sig og þar með
umhverfi sitt. Þeir hafa ekkert val annað en
að þjóna og vemda það sem er grundvöllur
tilvistarþeirra. Efþú ert enn í vafa um hvað
það er þá ráðlegg ég þér að halla þér aftur í
stólnum, loka augunum, draga að þér lífs-
andann í gegnum nef og niður í þindina þar
til þér er það ljóst. Það getur tekið mínútur,
klukkustundir, daga, vikur, mánuði, ár, ár-
tugi, jafnvel tekst það ekki áður en þú
deyrð. En þú mátt ekki gefast upp, einfald-
lega vegna þess að þú hefúr engan annan
valkost. Það er aðeins ein leið til lífsins og
það er lífið.
Með kærri kveðju, von um betri tíð og
fogur blóm í þínum haga.
~ Einar Már
Guðvarðarson
er skólastjóri í Hrísey.
Föstudagur 22. febrúar 1991 NÝTT HELGARBLAÐ — SlÐA 9