Þjóðviljinn - 22.02.1991, Blaðsíða 21

Blúsmaður
og menningar-
frömuður
hejmsækir
ísland
Lincoln McGraw-Beauchamp
- Chicago Beau
Blúsfólk í Reykjavík fékk
kærkomna heimsókn á dögun-
um. Lincoln McGraw-Beau-
champ, kallaður „Chicago
Beau“ (Síkagó Bó), kom hingað
og framdi blús á Púlsinum við
mikinn fögnuð áheyrenda.
Hver er þessi maður?
Menningar-
frömuður
Chicago Beau er ekki ein-
göngu tónlistarmaður. Hann lítur
ekki á sjálfan sig sem blússöngv-
ara og munnhörpuleikara fyrst og
síðast. Chicago Beau er öðru
ffemur blakkur menningarfröm-
uður, sem reynir að breiða út
þekkingu um menningararf litra
Bandarikjamanna meðal þeirra
sjálffa og efla samstöðu blúslista-
manna.
McGraw-Beauchamp gefur út
tvö timarit i félagi við eiginkonu
sína, „The Original Chicago Blu-
es Annual“ og „Literati Chicago".
Aðalerindi hans við íslendinga
var til að byrja með viðskipti.
Þessi stórhuga Chicago-búi
hreifst af vönduðum vinnubrögð-
um fagmanna í Prentsmiðjunni
Odda. Islenskir blúsmenn taka of-
an fyrir bókagerðarmönnum. Fyr-
ir þeirra verk hafa nú skapast
blústengsl milli Reykjavíkur og
Chicago. Chicago Beau er senni-
lega besti tengiliðurinn sem völ er
á. Hver veit nema blúsgeggjarar á
Islandi fái í náinni ffamtíð að
heyra í gömlum meisturum sem
enn eru á lífi og sprækum spor-
göngumönnum þeirra?
Blúsgjörningur á
Púlsinum
Chicago Beau söng og spilaði
með hljómsveit tvö kvöld á Púls-
inum (fostudaginn 15. og laugar-
daginn 16. febrúar). Islenskur
kvartett var settur saman til að
spila á bak við höfðingjann. Gít-
arframlínan var í höndum þeirra
Guðmundar Péturssonar og Hall-
dórs Bragasonar. Haraldur Þor-
steinsson spilaði á bassa. Asgeir
Óskarsson lék á trommur fyrra
kvöldið, en Jóhann Hjörleifsson
seinna kvöldið. Allt saman úr-
valsmenn. Góður félagsandi var í
loftinu, Andrea Gylfadóttir kom
og söng bæði kvöldin. Pétur Tyr-
ftngsson skrapp á svið fostudags-
kvöldið og Kristján Kristjánsson
lék og söng með aðstoð Þorleifs
Guðjónssonar í hléinu á laugar-
dagskvöldið.
Ég spurði Chicago Beau hvað
honum hefði fúndist um islenska
blúsmenn: við hvetju hann hefði
búist í þessu litla landi? „Ég bjóst
ekki við neinu. Mannfjöldinn hef-
ur enga þýðingu. Ég talaði við
Dóra í síma, menn könnuðust við
flest lögin, svo ég hafði engar
áhyggjur.“ Hvað fannst honum
um hljómsveitina? „Þið skiljið
þessa tónlist, það er aðalatriðið.
Eftir þriggja til fimm daga æfing-
ar, gætum við farið út i heim,
hvert á land sem er og spilað.
Auðvitað þurfa menn að spila
saman töluvert til að skapa sér-
stakan sveitar- hljóm (group so-
und). En það er hægt að fara með
þessari hljómsveit hvert sem er.“
Chicago Beau spilar vel á
munnhörpu. Hann spilar hefð-
bundinn blús og heklar (impróvís-
erar) í stíl Sonny Boy William-
sons (Rice Millers). Laglinuspun-
inn í söngnum er ekki mjög
skrautlegur. Hann hefur heldur
ekki jafhan styrk á öllu raddsvið-
inu. Hann hefur þó annað með
sér: Hann syngur óþvingað með
sínu nefi og hefúr ágætis „víbra-
tó“. Framkoman er líka hrein og
bein. Þetta er stór maður og feitur.
Samt stendur hann stoltur og
syngur, vaggar sér í lendunum og
skýtur fram ístrunni. Hann er bara
eins og hann er. Það er blús. Þess
vegna er hann „góður“. Allt hátta-
lag Chicago Beaus á sviði sýndi
hvemig blúsmaðurinn tjáir ofl
stolt blökkumannsins með ffam-
komu sinni.
Alls konar bleiknefja menn-
ingarhegrar sjá bara pungrottuna
á bak við karlrembuna og kyn-
ferðislega ögrun hins svarta steig-
urláta blúsmanns. Þannig mis-
skildu teprulegar smásálir Muddy
Waters. Karlremban er miklu
fremur uppreisn og stolt f þessu
tilviki. Svartur karlmaður er mik-
ið meiri og hættulegri ögrun við
hvítt, stéttskipt karlveldið, heldur
en svört eggjandi kona. Þegar
Chicago Beau lék listir sínar var
það einmitt þessi ögrun sem fékk
einn áheyranda til að segja vand-
ræðalega í eyra mér: „Mér finnst
nú spilaramir betri en hann.“ Það
rann upp fyrir mér að Chicago
Beau ögraði íslensku, arisku karl-
rembunni. Chicago Beau segir
líka: „It's political music, man!“
(Þetta er pólitísk músík, maður
minn!)
Ungir blökku-
menn og blús
Chicago Beau er stoltur af
menningararfi affískra amerík-
ana. „Unga fólkið hefur ekkert
nema hvítar ímyndir. Það óskar
sér og sækist eflir einhveiju sem
það heldur að hvíti maðurinn hafi.
Þess vegna meðal annars hefúr
blúsinn, eins og jazzinn reyndar
líka, tapað gildi í augum þessa
fólks. Unga fólkið heldur að saga
þess hafi byrjað þegar það vakn-
aði í morgun, það veit ekki hvílík
áhrif afrísk-amerisk menning hef-
ur haff í heiminum. Þegar ég held
fyrirlestra, spyr ég ungt fólk
gjarnan..." Beau dillar sér nú og
hummar og smellir fingmnum í
búggítakti. „Vitiði hvenær þetta
byijaði? Þetta er gert út um allan
heim, hér og í Evrópu, Japan,
Hong Kong... Vitiði síðan hvenær
þetta er? - Nei, síðan hvenær?
Þetta kom með blúsnum. Þið vitið
ekki hvaða máttur býr í ykkur!“
Það sem Beau reynir að skýra fyr-
ir ungum blökkumönnum er að
sveiflan, búggíið, hrynurinn í
þeirri tónlist sem hefúr breiðst út
um allan heim, er frá þeim kom-
inn, er þeirra menningararfúr.
Blús og jazz er eina tónlistin sem
á uppruna sinn í hinum ungu
Bandaríkjum. Allt annað er inn-
flutt. Það er svarta þjóðin sem
kynnti mannkyninu þennan unað.
Chicago Beau vill rækta með
blökkumönnum þessa tónlistar-
hefð sem rekur ættir sínar aftur til
þrælatímans. Ameríski blökku-
maðurinn er eitthvað og þarf ekki
að sækja sér þjóðlega ímynd eitt-
hvað annað.
Hvítir
blúsunnendur
Nú á dögum er það einkum
hvítt fólk sem leggur rækt við
blús. Það hlustar og kaupir blús
blakkra listamanna. Chicago
Beau er þeirrar skoðunar að þess-
ir hlustendur njóti blússins af
sömu ástæðum og svartir í gegn-
um tiðina. Öðru máli gegnir um
útgefendur. „Ég hef spurt plötuút-
gefendur að því, á hvaða markað
þeir stefni. Til að mynda Bruce
Iglauer hjá Alligator Records.
Hann bendir á fólk eins og sjálfan
sig, hvítt millistéttarfólk. Fyrir
honum og hans likum er blús fyrst
og fremst söluvara. Ekki menn-
ing. Þess vegna hafa þeir engan
áhuga á að innleiða blús og efla
veg hans meðal svartra ung-
menna.“ Þess vegna hafa Chicago
Beau og fleiri eldhugar mikilvægt
verk að vinna með fyrirlestra-
haldi, kennslu, félagsstarfi og út-
gáfustarfi meðfram því að iðka
tónlist og yrkja.
Margir eru þeirrar skoðunar
að blús liggi svo djúpt í menning-
ararfi og tilvist hins svarta Amer-
ikana að þessi list verði aldrei á
valdi hvítra manna. Ég held þetta
sé ekki rétt. Til að spila og syngja
blús þarf auðvitað vissa lífs-
reynslu og ákveðið hugarfar, sem
ekki öllum er gefið. Það er alls
ekki öllu hvítu evrópsku fólki eig-
inlegt að tjá sig með blús. Þess
vegna er sjaldgæft að hvítir menn
fari vel með blús, ekki af því þeir
geti það ekki vegna listarháttar-
ins. Annar tjáningarmáti liggur
þeim nær. Nú orðið þykir blökku-
fólki nærtækara að grípa til ann-
arra leiða í listrænni tjáningu en
blússins. Hér vaknar spumingin
um hvort þetta sé dæmi um að
svört menning sé að glatast i lág-
kúru hvítþveginnar auglýsinga-
mennsku.
Aftur, meira,
seinna
Það var gaman að fá að kynn-
ast Chicago Beau. Islensku mús-
íkmennimir vom auðvitað feimn-
ir í fyrstu. Ástæðulaust. Þessi
vinalegi og glaði blúsmaður gekk
til verks með þeim hætti sem er til
fyrirmyndar. Hann vissi hver
hann sjálfúr var og þurfti ekki á
neinu yfirlæti að halda. Ævinlega
velkominn aftur, Chicago Beau!
Pétur
Tyrfingsson
skrifar um blús
Ég vaknaði mæddur í morgun...
Föstudagur 22. febrúar 1991 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 21