Þjóðviljinn - 18.04.1991, Síða 2

Það sem of lítið
er rætt um
Nú þegar dregur að lokum kosningabaráttunnar er
fróðlegt að virða fyrir sér framlag Sjónvarpsins til
stjórnmálaumræðunnar og áhrif þess á skoðana-
myndun í landinu. Sjónvarpið hefur sent út þætti
tileinkað hverju kjördæmi fyrir sig, þar sem fréttamenn fara
fyrst um kjördæmi og ræða við kjósendur en frambjóðend-
ur ræða svo hver við annan og fréttamenn í sjónvarpssal.
Þessu fyrirkomulagi fylgir að fréttamennirnir ráða að lang-
mestu leyti ferðinni um það sem tekið er til umræðu.
Stjórnendum þessara þátta er vissulega nokkur vor-
kunn þegar þeir fara um kjördæmi, þeir eiga enga mögu-
leika á að fara til allra byggðarlaga og taka fólk tali. Á hinn
bóginn er val þeirra á umræðuefnum þannig að undrun
vekur. Þegar þetta er ritað er aðeins eftir að senda út þætti
frá Reykjavík og Suðurlandi. Ef marka ætti áhuga fólks á
landsbyggðinni eftir samtökunum við fréttamenn hefur það
ekki áhuga á neinu nema atvinnu og samgöngum. Ekki er
ástæða til að draga úr mikilvægi þessara tveggja höfuð-
þátta sem óhjákvæmilega eru grunnurinn undir að mannlíf
fái þrifist í landinu, en datt stjórnendunum aldrei í hug að
fólk á landsbyggðinni hefði líka áhuga á skólamálum,
menningarmálum, félagslegri þjónustu, velferð barna og
aldraðra svo aðeins fáein dæmi séu tekin af málum sem
snerta velferð fjölskyldnanna ekki síður en atvinnumál og
samgöngur? Á því er auðvitað enginn vafi að út um allt
land þarf að sinna hinum fjölbreytilegustu velferðarmálum
og þegar allt kemur til alls standa stjórnmál um að skapa
aðstæður til að fjölskyldunum og hverjum einstaklingi geti
liðiö sem best.
Við öllum blasir að upp eru komnar í landinu áður
óþekktar aðstæður. Verðbólga er á svipuðu stigi og í ná-
grannalöndunum en jafnframt er atvinnuástandið betra en
í öllum öðrum löndum Evrópu, og raunar þó miklu víðar
væri leitað. Samkvæmt hefðbundnum hagstjórnarhug-
myndum hafa þessi markmið oftast verið talin ósættanleg
og litið á atvinnuleysi sem tæki til að halda niðri verðbólgu.
Á sama tíma og þetta hefur gerst hefur verið unnið að fjöl-
mörgum málum sem varða hag fjölskyldnanna, ekki síst
barna m.a. með setningu nýrra laga um grunnskóla og
leikskóla. Um þessi efni spurðu fréttamennirnir næstum
ekki neitt, um þau hefur allt of lítið verið rætt í þeirri kosn-
ingabaráttu sem lýkur eftir tvo daga.
Hér skal tekið eitt dæmi um efni sem allt of lítið hefur
verið rætt en hafa mun mikil áhrif á íslenskt þjóðfélag á
næstu árum.
Hagfræðistofnun Háskólans hefur gert athugun á þjóð-
hagslegri hagkvæmni eflingar leikskóla og lengri skóla-
dags í grunnskólum. Hagfræðistofnun kemst að þeirri nið-
urstöðu að þjóðhagsleg hagkvæmni af þessari ráðstöfun
geti numið allt að fjórum miljörðum króna á ári og hefur þá
ekki verið tekið tillit þeirrar hagkvæmni sem fýlgir betri
menntun.
Þetta eru afar fróðlegar niðurstöður sem draga fram í
dagsljósið að þær ráðstafanir í skóla og uppeldismálum,
sem hafa verið undirbúnar með setningu nýrra laga eru
ekki einasta skynsamlegar frá uppeldislegu sjónarmiði,
heldur líka fjárhagslega hagkvæmar. Kostnaðurinn sem
samfélagið leggur í skilar arði, vinnuafl og vinnutími nýtist
betur, umferð minnkar, slysum fækkar o.sv frv. og segir
Hagfræðistofnun arðsemi fjárfestingarinnar mjög háa.
Það er mjög miöur að umræðuþættir Sjónvarpsins skuli
ekki hafa snúist meira um mál af því tagi sem hér hefur
verið nefnt, með því hefur stjórnmálaumræðan orðið fá-
tæklegri en nokkur ástæða er til. Pólitík snýst um fólk, af-
komu þess og störf, uppeldi og umönnun, listir og menn-
ingu; í stuttu máli um daglegt líf. í þeim kosningum sem
fram fara á laugardaginn er ekki hvað síst kosið um það
hvernig fara skuli með þann árangur sem náðst hefur á sl.
tveimur árum, hvort hann verður nýttur til þeirrar lífskjara-
jöfnunar og framfara í menningar- og menntamálum, sem
setja þarf mark sitt á íslenskt þjóðlíf á næstu árum.
hágé.
Þtóðyiltinn
Málgagn sóslalisma þjóðfrelsis og verkalýöshreyfingar
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélagið Bjarki h.f..
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Helgi Guðmundsson
Ólafur H. Torfason.
Fréttastjóri: Sigurður Á. Friöþjófsson.
Ritstjóm, skrifstofa, afgreiösla, auglýsingar: Síðumúla 37, Rvík.
Auglýsingar: 681310, 681331.
Umbrot og setning: Prentsmiöja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð í lausasölu: 100 kr. Nýtt Helgarblað: 150 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 1100 kr.
UPPT & SKOKIÐ
Hvers vegna listhús?
>
Reykjavíkurborg
og Alþýðublaðið á
eftir Sólveigu
Pétursdóttur
■tga Nú h'efur tekisl að l'inna lausn á
.dignin vanda listanna í landinu, ef ekki
rilík. Það heimslistarinnar, með
Að sögn Þorgerðar Ingólfsdóltur
sljórnanda kói-sins er efnisskrá tón-
"nlbreytt. Kórin» —•
Listmálari í fylu
Daði Guðbjömsson listmálari
og á lista Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík, skrifaði grein í Morg-
unblaðið á dögununum. Þar var
hann að argast út í það að mennta-
málaráðherra réðst í að kaupa Slát-
urfélagshúsið undir listaháskóla.
Daði hefur margt á homum sér.
Til dæmis fer hann fyrirlitningar-
orðum um „sameiningardraum
menntamálaráðherra“ (þá hug-
mynd að sameina listaskólana í
listaháskóla) og telur hann af-
sprengi einhverrar sovéskrar ríkis-
hyggju. Þetta er mjög út í hött:
listaháskólinn er ekki einkamál
menntamálaráðherra, hann er að
verða til í takt við sérstakt þing
Bandalags íslenskra listamanna þar
sem mikil samstaða var um slíka
þróun.
Lágkúra
í annan stað tekur Daði þann
pól í hæðina, að nær hefði verið að
nota peninga til að koma upp
vinnustofum fyrir starfandi lista-
menn en að kaupa hús undir list-
nám. (Hann segir t.d. „Mikið af
húsnæði því sem látið var í skipt-
um fyrir SS-höllina hefðu lista-
menn örugglega viljað leigja fyrir
sanngjamt verð“). Hér er heldur
lágkúruleg sérhyggja á ferð: Daði
hefur áhyggjur af vinnustofumál-
um listamanna en ekki listnámi og
fer því út í þá villu, að telja það
sem gert er listnámi til góða jafn-
gilda kjaraskerðingu fyrir þá lista-
menn sem til eru.
Hrifning af húsum
Eitt segir Daði Guðbjömsson
sem ástæða er til að nema staðar
við: hann skýtur á oftrú íslendinga
á hús. Hann segir: „íslendingum er
gjamt að halda að öll vandamál
megi leysa með nýju húsnæði“.
Nokkuð til í þessu, eins og Daði
ætti að kannast við í sínum flokki:
Davíð borgarstjóri hefur mikla trú
á því að reisa hús. En það er eins
og fyrri daginn: ekki er sama hvert
húsið er eða hvemig er að því stað-
ið. Davíð átti sinn þátt i því að
Borgarleikhúsi var lokið og fyrir
það fær hann plús í sögunni. Borg-
arleikhúsið reyndist kannski full-
stórt miðað við sókn tímans í „in-
tíma nálægð“ í leikhúsi, en það var
vitað að Leikfélagið gat ekki setið
til eilífðamóns í Iðnó, það mál
þurfti að leysa. Og það er svo allt
annar handleggur en að hrúga of-
vaxinni vömgeymslu ofan í Tjöm-
ina og kalla hana Ráðhús þvert of-
an í smekk, tilfmningu og skyn-
semi eins og Davíð síðar gerði;
slíkt hús leysir öngvan vanda en
stækkar nokkur þau vandræði sem
fyrir vom.
Góðkynja
húsakaupaflétta
Sú lausn að kaupa Sláturfélags-
húsið undir listnám var hinsvegar
ágæt flétta og góðkynja. Ekki ber á
öðru en að mikið hús hafi fengist
fyrir skikkanlegt verð. Það er strax
hægt að hefjast handa við að leysa
húsnæðisvandræði, sem mest vom
orðin hjá myndlistamemum: ef að
farið væri að hanna og byggja nýtt
hús til þeirra hluta mundi það
dragast óratíma. í þriðja lagi verða
svo eignaskipti og kaup liður í
þeirri byggðastefnu sem allir era
að biðja um en sjaldan tekst að
gera neitt í: stórfyrirtæki flyst út á
land með ársverkum mörgum.
Ofbeldið í Reykjavík
Fyrir nokkra hófust skrif í
blöðum um öldu ofbeldisverka í
höfuðborginni. Við vikum að þeim
skrifúm hér í Klippi, m.a. þeim
boðskap Davíðs Oddssonar að
svarið væri að efla lögregluna, sem
lögreglustjóra sjálfum leist ekki
meira en svo á. Við sögðum þá
sem svo, að ef vinstrimeirihluti
væri í borgarstjóm, þá hefðu um-
svifalaust byrjað í íhaldsblöðunum
mikil skrif um að ofbeldisaldan
væri að kenna vinstrapakki sem
hefði spillt unglingum með skað-
legri uppeldisstefnu og vondri frí-
stundastefnu. En þegar um væri að
ræða Sjálfstæðismeirihluta, þá
þyrði enginn að fara með slíkar
pólitískar útleggingar.
Þetta reyndist rangt. Alþýðu-
blaðið skrifaði leiðara þar sem það
lýsti þeirri „hörðu stjóm“ í Reykja-
vík, sem æli svo af sér „hart og
miskunnarlaust mannlif* eins og
menn sæju í ofbeidisverkum á göt-
um borgarinnar. Hér var vitanlega
um grófa einföldun að ræða en
ekki grófari en margt það sem
Morgunblaðsfólk er að leyfa sér á
hverjum degi. Nema hvað Sólveig
Pétursdóttir alþingismaður varð
fjúkandi reið yfir þessari ósvífni
Alþýðublaðsins, sem dirfðist að
fara með róg og rætni um göfúgan
selskap eins og borgarstjómar-
meirihlutann og skrifaði reiðilega
grein í Morgunblaðið sitt. Þar gerir
hún tvennt í senn: segir þörf á að
ræða málin af alvöra, og vísar um-
ræðunni frá sér. Hún telur upp hin-
ar og þessar „leiðir til úrbóta“ sem
byija á venjulegri formúlu um að
„gera þarf könnun á tíðni og gerð
þessara afbrota og hvaða þættir
koma þar við sögu, t.d. félagslegir
og heilsufarslegir". En heildarsvip-
ur greinarinnar kemur einna helst
ffarn í frávísun sem eins og gerir
málið óviðráðanlegt fyrirfram. Sól-
veig Pétursdóttir segir:
„Ofbeldisverk þau sem nýlega
hafa verið ffarnin fela í sér samfé-
lagsleg vandamál sem era það
flókin að ekki er hægt að fullyrða
neitt um orsakasamhengi þeirra að
svo stöddu“.
Reykjavíkurþingmaður sem
segir pass með þessum hætti við
vanda, sem er hreint ekki nýr af
nálinni, hann (hún) hefur svo sann-
arlega slegið slöku við sína heima-
vinnu. Nema þá að þingmaður
staðfesti með sinni formúlu eina
ferðina enn hve lagnir Sjálfstæðis-
menn era við að ýta ffá sér óþægi-
legum staðreyndum sem við þeim
blasa, hvort sem nú um er að ræða
ofbeldisöldu eða stjóm fiskveiða.
Vond skipting
Svo var einn af borgarfulltrú-
um Sjálfstæðismanna, Ámi B.Sig-
fússon, að víkja að þessum málum
í DV á þriðjudaginn í grein sem
annars fjallaði um stöðu ungra fjöl-
skyldna. Hann sagði m.a. þegar
hann fjallaði um „siðspillingu af
ýmsu tagi“:
„Nú nefna menn helst til of-
beldi og eiturlyf. Á að leysa slík
vandamál með rannsóknum og
stoíhunum eða með sterkari fjöl-
skylduböndum?“
Ekki batnar það. Til hvers að
stilla málum upp á þennan hátt:
rannsóknir, stofnanir EÐA gott
fjölskyldulíf? Hvort sem okkur lík-
ar betur eða verr og hvort sem ung
hjón hafa betri eða verri tekjur, þá
er fúllt hér í borginni af unglingum
sem ekki hafa stuðning af traustu
fjölskyldulífi. Meðal annars vegna
þess þurfa menn bæði að falla í
synd rannsókna og stofnana. Það
liggur í augum uppi. En Sjálfstæð-
isborgarfulltrúi, hann þarf endilega
að búa til eitthvað dæmi þar sem
annarsvegar er eitthvað gott og já-
kvætt sem Flokkurinn ætlar að taka
að sér (fjölskyldan), hinsvegar eitt-
hvað hæpið og vafasamt og líldega
laumumarxískt (stofnanir). Þennan
stein ætla þeir lengi að klappa. ÁB.
ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 18. apríl 1991
Síða 2