Þjóðviljinn - 24.05.1991, Blaðsíða 21

HELGARMENNINGIN
Myndlistin er
vitsmunaleg
og pólitísk
Talað við Halldór Ásgeirsson, myndlistarmann
Halldór Ásgeirsson: Islendingar eiga ekkert hugsandi fólk sem getur fjallað um myndlist,- Mynd: Jim Smart
Halldór Ásgeirsson tekur
þátt í pallborðsumræðum á
myndlistarþingi F.Í.M. sem
haldið verður að Borgartúni 6 í
dag og hefst klukkan 10:00.
Halldór hefur starfað á íslandi
meira og minna síðustu fímm
ár. Hann stundaði myndlistar-
nám í París í sex ár og hefur
reyndar farið víða um heiminn.
í París fær maður alla lista-
söguna í fangið, sagði Halldór. Sú
borg er eftirsóknarverð íyrir alla
þá sem vilja kynna sér eitthvað
nýtt. Hún var mér góður skóli.
Hvaða efni noíarðu helst við
þína myndlist Halldór?
Ég nota hvaða efni sem er.
Það er alltaf erfitt að lýsa mynd-
list sinni með orðum. Mitt mynd-
mál byrjaði að þróast fyrir um það
bil tíu árum síðan þegar ég hélt
fyrstu einkasýninguna. Þá má
segja að ég hafí komist á það spor
sem ég er á í dag. Það er eins og
vinnan vilji löngum lenda inn á
sama stefmu þó að það þróist auð-
vitað og maður fari með það í
ýmsar áttir. Lengi vel byrjaði ég
mína myndlist í ósjálftáðum
teikningum sem byijuðu mjög
frumstætt, sem ég lét flæða, voru
eins konar frumteikningar eða
ristur. Þetta hefur síðan verið að
þróast, tengjast rýminu á ýmsa
vegu og ólíkum efnum sem ég
tefli saman. Með þessu hef ég
verið að reyna á það þanþol sem
felst í listinni. Það eru til óendan-
legir möguleikar sem hægt er að
nýta sér. Þú ert með eitthvað í
höndunum sem er þitt eigið per-
sónulega mál, eða myndmál, og
þú markar stefhuna sjálfur. Sumir
listamenn sniða sér mjög þröngan
stakk, aðrir ryðja öllu úr vegi sem
fyrir þeim verður.
Þjóðviljinn bar nú fram nýja
spumingu og lét þess getið um
leið að henni væri auðvitað ekki
hægt að svara:
Hvers virði er myndlistin fyr-
ir þig Halldór?
Hún er allt í öllu. Hún er starf
mitt og líf.
Hefurðu verið ákveðinn i að
fást við þetta frá því að þú manst
eftir þér?
Nei, þetta var algjör tilviljun.
Hjá mér bólaði ekki á neinum
hæfileikum í þessa átt fyrr en um
það bil sem ég varð 18 ára. Þá
hafði ekki hvarflað að mér að ég
myndi nokkum tima koma nálægt
þessu. Ég var í menntaskóla og
vaknaði einn morguninn eftir
veislugleði og vissi ekki hvað ég
ætti að taka mér fyrir hendur. Var
haldinn einhverjum tómleika eins
og hent getur eftir veislur. Þá fann
ég vatnsliti í skúffú. Sjálfsagt hafa
þeir legið þar frá því að ég var
bamungur.
Ég fór að fikta og næstu tvö ár
reyndi ég að bæla og fela áhuga
minn á þessu nýja viðfangsefhi og
það vissi enginn að ég var að fást
við þetta. Síðan sneri ég mér að
því um tvítugt að athuga hvort
eitthvert vit væri í þessu hjá mér
en var alltaf tilbúinn að snúa við
til sama lands ef þetta væri ein-
hver misskilningur en um leið og
ég byijaði fyrir alvöru þá tók þetta
allan minn áhuga.
Var það upp úr þvi sem þú
fórst í nám til Parísar?
Já, ég var í háskóla sem var
með myndlistardeild. Ég lagði
líka stund á tilraunakvikmyndir
ásamt öðm myndlistamámi.
Seinna í dag tekur Halldór
þátt í pallborðsumræðum á mynd-
listarþingi. Þjóðviljinn spurði
hvað hann vildi helst að kœmi út
úr þeim.
Ég hef að vísu ekki heyrt er-
indin sem þær eiga að snúast um,
sagði Halldór. Það verða flutt
þama fjögur erindi sem öll em
forvitnileg. Þau snúast um lög og
rétt að hluta til en það verður
einnig fjallað um hugmynda-
fræðileg efni. Ég vildi gjaman að
rætt yrði á þessu þingi hvers
vegna við emm að búa til mynd-
list og hvemig við getum búið
sem best í haginn fyrir hana. Það
er ekki nóg að líta á listamenn
sem flinka handverksmenn. Ég
held að það sé miklu mikilvægara
að listamenn séu teknir sem vits-
munaverur og hafi meira aðhald
sem slíkir. Það á ekki eingöngu að
gripa til þeirra við sérstök tæki-
færi og til skrauts. Myndlistin er
mjög sterkt tæki. Hún er fyrst og
ffemst vitsmunaleg og pólitísk í
sjálffi sér. Þá á ég að sjálfsögðu
ekki við að hún sé flokkspólitísk.
Listamenn verða að sýna ábyrgð.
Sannleikurinn er sá að þeir skor-
ast iðulega undan því að taka af-
stöðu. Það er eins og þeir þori
ekki að tjá sig, séu hræddir við að
móðga einhvem. Stundum er
þetta sjálfsagt hugsanaleti. Það
þarf að hrista upp í þess háttar af-
stöðu og vekja fólk til lífsins.
Það er ráðandi hér á Islandi
eitthvað sem kalla mætti samsæri
meðalmennskunnar. Það er eins
og óafvitandi samræmi milli með-
almennanna og þeirra sem hafa
völdin. Þeir sem stjóma í menn-
ingunni, skrifa um hana og annað
þess háttar, þeir þora mjög sjaldan
að treysta eigin ffumkvæði. Þeir
trúa ekki á ffumleika eða dirfsku,
em ekki á höttunum effir upp-
götvunum. Þess í stað em menn
alltaf að reyna að fella allt inn í
þær formúlur sem þeir halda að
séu réttar. Þær em hins vegar
langt á eftir tímanum og sumar
þeirra jafhvel misskilningur ffá
upphafi. Listskilningur sem ein-
hveijar stofnanir hafa sett á dag-
skrá. Það er mjög slæmt að Is-
lendingar skuli ekki eiga hugs-
andi fólk sem getur fjallað um
myndlist og veitt henni aðhald.
Er myndlistarmönnum ekki
illa við umrœður? Hvað gerist ef
ég stend upp einn daginn og segi:
Þessi tiltekni myndlistarmaður
úti í bæ er að fúska?
Að sjálfsögðu verður hver og
einn að svara fyrir sig. Ef þú
segðir þetta um mig þá yrði ég
náttúmlega að svara þér og reyna
að komast að því hvemig þú
myndar þér þína skoðun. Það
þýðir ekki bara að yppa öxlum.
Þegar listamenn vilja ekki um-
ræður þá held ég að það sé leti eða
hugleysi. Það er gott að vera ber-
skjaldaður. Þú ert það sem þú ert,
og ekkert annað.
Heldurðu að þetta viðhorf
listamanna skýrist að einhverju
leyti afþví að jjölmiðlar nútímans
taki list ekki alvarlega?
Ég held að mikið sé til í því,
ekki sist ef við tölum um ísland
og þann vemleika sem við okkur
blasir hér og nú. Myndlist hefur
til dæms alls ekki það vægi sem
hún ætti að hafa í okkar samfé-
lagi. Hún gæti haft miklu meira
að segja, gæti verið virkara afl í
þessu þjóðfélagi. Það er til dæmis
sjaldgæft að myndlistarmenn séu
beðnir að gera virkilega metnað-
arfull og djörf verk sem vekja um-
ræður, jafnvel rifrildi. Það væri
æskilegt því að umræður vinna
gegn meðalmennsku og logn-
mollu. Hér á allt að vera slétt og
fellt og fólk síklappandi á hátíða-
stundum og síðan ekki söguna
meir. Það er ofboðslega leiðinlegt
og það kann að vera ástæðan fyrir
því að myndlist er ekki tekin al-
varlegar en raun ber vitni.
Það em alltaf átök í list sem
skiptir máli.
Hvemig er þetta í Paris?
Rœða menn sömu spumingar
þar?
Nei, það er ekki gert. Frakk-
land er eitt af fáum löndum sem
rekur mjög stífa menningarpólit-
ík. Einhvem tíma skám þeir niður
öll ffamlög ríkisins, nema til
menningar. Þeir hafa áttað sig á
því að menningin er eitt öflugasta
tækið til að skapa þjóðarauð. Hér
vilja menn frekar tyllidagamenn-
ingu og hátíðahræsni. I Frakk-
landi takast menn meira á um
hugmyndafræðileg efni. Hér detta
menn alltaf ofan í vangaveltur um
það hvort Kalli eða Nonni hafi
fengið hinn eða þennan styrkinn
og hvort þetta verk passi við hitt
eða þetta hús o.s.frv. Frakkar em
kannski svona miklu óhræddari
við listumræðu vegna þess að þeir
em vanir henni úr sínu skólakerfi
öfúgt við það sem hér tíðkast.
Viltu segja eitthvað almennt
um myndlistina að lokum ?
I þessu vestræna samfélagi
þar sem við búum held ég að við
blasi sá vandi að sköpunin er að
beijast við firringu, berjast við
andleysi, trúleysi, við það að gildi
hlutanna hefúr einhvem veginn
máðst út. Sköpunin hefúr kannski
aldrei verið mikilvægari en ein-
mitt í þessum heimi. Myndlistin
er hins vegar í kreppu vegna þess
að hún heíúr orðið markaðshyggj-
unni að bráð. Það getur á vissan
hátt verið gott og hvetjandi að
peningamenn skipti sér af mynd-
list en þegar þeir ráða öllu um það
hvað er sýnt, bæði í söfnum og
galleríum, verður myndlist manna
að einhvers konar vörumerki. Það
er farið að ganga að henni eins og
fötum í flnum búðum, menn em á
höttunum eftir merkinu en huga
lítið að því hvemig varan er. Þetta
kyndir að sjálfsögðu undir yfir-
borðsmennsku. Listamaður er
hins vegar eins og vísindamaður
sem þarf að gera tilraunir. Það
getur þurft að fara mjög langa leið
að einni hugmynd. Best er ef
manni tekst að vinna á undan
sjálfúm sér þannig að skilningur-
inn á myndverkinu komi eftirá.
Oft er það hins vegar þannig að
það þarf að vinna langtímunum
saman án þess að hafa hugmynd
um hvað er að gerast. Það verða
engar stökkbreytingar í starfi
listamanns. Sannir listamenn þró-
ast.
kj
Föstudagur 24. maí 1991 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 21