Þjóðviljinn - 19.07.1991, Blaðsíða 4

„Skelfilegt að senda manninn
í gæslu fjölskyldunnar“
Umfjöllun Þjóðviljans um vist-
unarmál mannsins sem myrti
Hafdísi Hafsteinsdóttur hefur
vakið hörð viðbrögð í heil-
brigðiskerfinu og viðar. Skoð-
anir eru mjög skiptar um
hvort rétt sé að leyfa ættingj-
um hinnar myrtu að tjá sig um
sína hlið málsins og einnig um
hvort sú ákvörðun að vista mann-
inn í gæslu eigin fjölskyldu hafi
verið réttmæt. Ingólfur H. Ing-
ólfsson, forstöðumaður sambýlis-
ins sem umræddur maður var á
þegar hann framdi morðið, segist
álíta þessa ákvörðun óveijandi
með tilliti til sögu mannsins.
„í strangri öryggis-
gæslu“
segir ráðherra
Sighvatur Björgvinsson heil-
brigðisráðherra hafði samband
við blaðið og sagðist vilja leggja
mikla áherslu á að ekki væri rétt
að orði komist í viðtali við systur
hinnar myrtu um að maðurinn
heíði verið „sendur heim“, heldur
heföi hann verið tekinn úr ein-
angrun og settur í stranga örygg-
isgæslu. Þá vistun sæi fjölskylda
hans um á staðnum allan sólar-
hringinn og lögregla og geðlækn-
ir fylgdust með því.
„Það var haft samráð við
dómsmálayfirvöld og fangclsis-
yfirvöld um þetta. Þessi ákvörðun
um að breyta vistun er tckin af
dómsmálaráðuneytinu. Hún cr
tckin að bciðni okkar í hcilbrigð-
isráðuneytinu scm teljum að þessi
maður cigi að fá aðra mcðfcrð en
hægt cr að vcita honum í Síðu-
múlafangelsinu," sagði Sighvat-
ur. Rétt er að geta þcss að for-
stööumaður Fangelsismálastofn-
unar kvcðst ckki hafa verið hafö-
ur mcð í ráðum og að þegar ráð-
hcrra talaði um „fangclsisyfir-
völd“ ætti hann viö dómsmála-
ráðuncytið.
Ráðherra kvaðst tclja mjög
varhugavcrt aö láta ættingja fórn-
arlainba í morðmálum úttala sig
um mál scm þctta opinberlega.
Fáránlegt væri aö leita álits þeirra
af Ijölmiölum. „Með þcssu crum
viö komin í rel’siréllinn eins og
liann var á landnámsöld þegar
ættingjar sáu um refsingar," sagði
hann. „Þessi maður er þroskaheft-
ur, þess vcgna var hann á sambýli
lýrir þros.kahefta. Sú vistun var á
vegum lélagsmálaráðuneylisins.
lig átli ekkerl val um aö senda
manninn þangaö, þvi yfirlæknir
geödeildar Landsspílalans neilar
aö laka viö albrolamíinnum. lig
veit bara aö hann var úrskuröaöur
ósakhæfur og sem slíkur er hann
vandamál heilbrigðisráðuneytis-
ins. Og öllum kemur saman um
að ekki cr hægt að vista hann í
cinangrunarfangclsi."
Sighvatur ítrekaði að ef gcð-
læknir tcldi ástæðu til að brcyta
visluninni, þ.e. cf eillhvað kæmi
upp á, gæti hann gripið inn í og
hægt væri að rifta samningnum
fyrirvaralaust.
Maðurinn var samkvæmt
samningi dagscttum 4. júlí milli
fjölskyldu hans og heilbrigðis-
ráðuneytisins vistaður í leiguíbúð
í Reykjavík. Ællingjar sjá um að
gæta hans allan sólarhringinn og
lá fyrir þaö greiðslu.
Lögreglan lítur inn
annaö slagiö
Samkvæmt samningnum hcf-
ur lögreglumaöur „óhindraöan
aðgang aö íbúöinni" og á aö líta
til mcö hcnni. Samkvæmt upplýs-
ingum Guömundar Guöjónssonar
yfirlögregluþjóns í Reykjavík er
sérslakur lögreglumaöur tilsjón-
armaöur meö manninum.
„Ilann fer ekki reglubundiö,
en lilur lil meö manninum annaö
sliigiö, cn þella er ekki lösl gæsla.
FRA
LANDBÚNAÐARRÁÐUNEYTINU
Laus staða
Staða sóttvarnadýralæknis við einangrunarstöðina í
Hrísey er laus til umsóknar frá og meö 1. september
1991.
Laun greiðast samkvæmt hinu almenna launakerfi
starfsmanna ríkisins.
Umsóknir, ásamt upplýsingum um menntun og fyrri
störf, sendist landbúnaöarráðuneytinu, Rauðarárstíg
25, fyrir 15. ágúst næstkomandi. Til greina kemur að
viðkomandi dýralækni verði gefinn kostur á sérmenntun
í æxlunarfræði húsdýra.
Landbúnaðarráðuneytið,
18. júlí 1991
Viðtal Þjóðviljans við systur hinn-
ar myrtu hefur vakið mikil við-
brögð. Fangelsismálastjóri segir
ákvörðunina um að vista mann-
inn í gæslu fjölskyldu sinnar hafa
komiö sér á óvart.
Gæslan er alfarið í höndum fjöl-
skyldu hans,“ sagði Guðmundur.
Ásgeir Karlsson geðlæknir er
samkvæmt samningnum tengilið-
ur ráðuneytisins við aðstandendur
og sér um læknisfræðileg tengsl
við manninn. Ásgeir greindi
manninn ósakhæfan cftir verkn-
aðinn í vetur. Hkki var haft sam-
ráð við hann áður en ákvörðunin
var tckin um að breyta visluninni.
Ásgeir scgir að það stutt sé
síðan að maðurinn var fluttur í
íbúðina að ekki sé hægt að meta
hvcrsu örugg gæslan sé. Aðspurð-
ur um hvort maðurinn væri hættu-
legur umhvcrfi sínu svaraði Ás-
geir:
„Það liggur i augum uppi að
hann hcfur vcrið það. Það vcrður
að koma í Ijós hvort gæslan cr
nægilcga örugg. Fyrsl að farið var
út í þctta þá ætti hún að vcra það.
Úr þvi að þjóöfélagið er ckki
skárra cn þetta, þá cr þclta úrræöi
scm cr vcriö aö þróa. Hg gckkst
inn á aö taka að mcr að vcra lækn-
isfræöilegur tcngiliöur, og síöan
veröur aö koma í Ijós hvcmig
gcngur." Meira \ildi hann ckki
iála hal'a el'lir sér.
I.rfiölcga hclur gcngiö aö lá
úr þvi skoriö hvort um cr aö ræöa
gcösjúkan cinslakling og Ásgcir
\ ildi ckki gcfa svar viö því vcgna
trúnaöarskyldu.
Ingóllúr llralnkcll Ingóll'sson
forslööumaöur samhýlis þroska-
hcftra i Njörvasundi. þar scm
maöurinn var vistaöur l'rá því í
növcmber ÍÓÖO. scgist ckki vita
til aö úr þvi hali vcriö skoriö.
Maöurinn cr talinn liafa grcind á
\ iö lóll'ára bam. cn hcgöun hans
var á þann vcg aö ckki var hægt
aö hafa hann á venjulegu heimili
fyrir þroskahcfta á sinum tima.
Þaöan var hann þ\ i scndur til Ijöl-
skyldu sinnar aftur og siöan i
Njör\asund scm hclúr starlslcyli
scm heimili lýrir þroskahcfta mcö
atfcrlistrullanir.
Ingólfur s'cgist gcta upplýst
fjölskyldu Hafdísar um hvcrnig
atburöarás vcrknaöarins var cf
eftir þ\ í cr óskaö og scgist jafn-
fraint viöurkcnna ;tö þcim hliö
oruggri
málsins hafi ekki verið sinnt sem
skyldi.
„Þegar búið er að jarða fóm-
arlambið er of auðvelt að gleyma
fjölskyldunni. Það henti okkur og
alla aðra, meðal annars svæðis-
stjóm fatlaðra. Fjölskylda Hafdís-
ar hefur ekki annan huggara en
sálusorgarann,“ segir hann. „Við
snemm okkur strax að því að
sinna því fólki sem hér er, því
auðvitað var þetta mikið áfall,
bæði fyrir íbúa heimilisins og
starfsfólk."
Ingólfur kveðst hafa ákveðnar
skoðanir á því hvemig vistunar-
málum þessa manns er hagað nú:
„Það sem liggur fyrir er að það
þurfti að bjarga málum í hvelli
vegna þess að maðurinn var að
veslast upp í fangelsinu. En að
grípa til þess ráðs að senda dreng-
inn aftur (il fjölskyldunnar er eitt-
hvað það skclfilcgasta sem hægt
er að hugsa sér,“ segir hann. „Það
þýðir nánast það að mcnn taka
ckki tillit til alls þess scm hefur
gcrst. Þckkingin á sögu mannsins
er gjörsamlega hundsuð. Fjöl-
skylda mannsins var með hann
hjá sér áöur og var að gefast upp á
ástandinu. Þess vcgna var hann
tckinn hingað inn í ncyð. í dag
vakir fjölskyldan og sefur yfir
honum. Það er fyrir neðan allar
hcllur og hefur ekkert með bjarg-
ræöi aö gcra. Þaö mælti helst
kalla þetta misnotkun á fólkinu.
Ur því að ráöuneytið var á annað
borö tilbúiö lil aö leggja Ijármuni
í að lcysa þetta mál þá hefði vcrið
hægur vandi að vista alla þrjá ein-
staklingana á scrstökum staö með
fagfólki."
Ákvöröunin kom
fangelsismála-
stjóra á óvart
Nokkrir viðmælcndur blaðs-
ins, sem vegna stöðu sinnar vilja
ekki láta nafna sinna getið, lögðu
áherslu á að til væru fleiri einstak-
lingar sem svipað væri háttað um
og umræddan mann, enda þótt
þeir hefðu ekki verið. dæmdir til
öryggisgæslu. Þetta fólk er ýmist
á geðdeildum eða í annars konar
vistun. Til stendur að setja á stofn
sambýli fyrir geðfatlaða einstak-
linga, en væntanlega verða hættu-
legir einstaklingar ekki vistaðir
þar. „Þeir eru um fjórir eða fimm
sem er svipað farið og þessum
manni. Hann er ekki einsdæmi.
Þeir hafa reynt að valda bæði
sjálfúm sér og öðrum skaða, en
ekki tekist,“ sagði einn viðmæl-
andi.
Sem kunnugt er voru þrír ein-
staklingar úrskurðaðir ósakhæfir
eftir afbrot sem öll voru framin í
febrúar á þessu ári og dæmdir í
öryggisgæslu á viðeigandi stofn-
un. Tveir þeirra hafa verið í ein-
angrun í Síðumúlafangelsinu, en
verða fijótiega vistaðir í Hegning-
arhúsinu við Skólavörðustíg og á
Litla Hrauni. Annað þeirra er
kona sem áður var dæmd í örygg-
isgæsluárið 1975 fyrirmanndráp.
Hún var í gæslu í tíu ár, „hér og
þar um landið" eins og það var
orðað af heimildarmanni. Hún
framdi aftur manndráp í febrúar á
þessu ári. Hinn einstaklingurinn
er karlmaður sem gerði tilraun til
manndráps, einnig í febrúar 1991.
Fljótfærni eða
manngæska?
„Þessir þrír einstaklingar eru
dæmdir til að sæta öryggisgæslu á
viðeigandi hæli réttaröryggis
vegna og til vamar því að háski
stafi af fólkinu eins og kveðið er á
um í dómum Sakadóms Reykja-
víkur, en ekki til fangelsisvistar,"
segir Haraldur Johannessen for-
stöðumaður Fangelsismálastofn-
unar. „Ég hefði kosið að leysa
málið heildstætt og tel réttast að
fólkið hefði allt verið vistað utan
fangelsanna í gæslu fagfólks með
reynslu í þeim efnum og í nauð-
synlegri meðferð heilbrigðis-
starfsfólks þar til réttargeðdeild
tekur til starfa. Títtnefnd ákvörð-
un kom mér á óvart, en hún er ef-
laust vel ígrunduð af þeim sem að
henni standa og bera á henni
ábyrgð."
Ljóst er að heilbrigðisráð-
herra var undir miklum þrýstingi
um að leysa mál mannsins á ein-
hvem hátt. Félagsmálaráðuneyt-
ið. Öryrkjabandalagið og fleiri
ýttu á að eitthvað væri gert. Deila
hcilbrigðisráðherra við réttargeð-
lækninn Lám Höllu Maack hefur
ckki bætt úr skák. og almennings-
álitið hefur mikil áhrif. Svo virð-
ist þó sein ráðherra hafi fiýtt sér
um of, ef tekið er mið af því sem
yiðmælendur blaðsins segja.
Ákvörðun hans og dómsmála-
ráðunevtis er gagnrýnd úr öllum
áttum og eftir stcndur að enn er
beðið eftir réttargcðdeild sem
ckki ætlar að ganga áfallalaust að
koma á laugimar. -vd.
Útför ástkærs eiginmanns míns, föður, tengdaföður og afa
Gísla Sigurðssonar
Leirubakka 2, Seyöisfirði
fer fram frá Seyöisfjaröarkirkju laugardaginn 20. júlí kl. 14.00.
Blóm og kransar vinsamlega afþakkaðir en þeim sem vildu minn-
ast hans er bent á Seyðisfjarðarkirkju.
Guðborg Sigtryggsdóttir
börn, tengdabörn og barnabörn
4.SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ