Þjóðviljinn - 13.09.1991, Síða 10

HVAÐ SEGJA VERKALÝÐSLEIÐTOGARNIR?
Samningalotan að hefjast
Um þessar mundir eru næstum allir kjarasamningar í landinu lausir. Undir-
búningur samningaviðræðna hefur staðið mislengi eftir samtökum og þau
munu standa á mismunandi hátt að samningsgerð. Þannig hefur BSRB
ákveðið að hvert félag sjái sjálft um sína samninga, en á vegum Alþýðusam-
bandsins hafa samningar verið undirbúnir á vegum landssambandanna.
Þjóðviljinn ræddi við fjölmarga
menn innan samtaka launafólks til
að fá heildarmynd af því sem að er
stefnt í samningunum og mat
þeirra á árangri þjóðarsáttarsamn-
inganna. Um hið síðarnefnda þarf
ekki að fara mörgum orðum, menn
eru á einu máli um að þjóðarsáttar-
samningamir hafi verið ómaksins
verðir. Um það sem við tekur er
enn sem komið er allt óljósara,
enda samningaviðræður skammt á
veg komnar og fjárlagafrumvarp,
sem allir gera ráð fyrir að hafi mik-
il áhrif á væntanlega samninga
ekki komið fram.
Ekki hægt að sópa sér-
kröfum út af borðinu
Undirbúningur samninga fyrir
félög innar. Alþýðusambandsins
hófst í raun fyrr á þessu ári með
því að ákveðið var að landssam-
böndin hefðu fmmkvæðið á sínum
vegum a.m.k kosti til að byrja með.
í samræmi við þetta hafa sam-
böndin hvert um sig hafið undir-
búning að samningsgerð sem er
nokkuð mislangt komin, en yflrleitt
er búið að halda a.m.k einn samn-
ingafund með atvinnurekendum. A
sameiginlegum fundi undirbún-
ingshóps, sem í eiga sæti fulltrúar
lands- og svæðasambanda, sem
haldinn var í húsakynnum Alþýðu-
sambandsins í gær var farið yfir
stöðu mála og segir Ásmundur
Stefánsson forseti Alþýðusam-
bandsins að ASI muni árétta við at-
vinnurekendur alvöruna í þessum
viðræðum. Viðræðumar um sérmál
hvers sambands eru mikilvægar nú
vegna þess að í undanförnum
samningum hefur öllum slikum
málum verið ýtt út af borðinu, „og
það liggur alveg ljóst íyrir að það
er ekki hægt að gera endalaust.
Línumar em ekkert famar að skýr-
ast enn og það má líka bæta því við
að það er ekki fyrr en um mánaða-
mótin sem menn vita það hvort hér
á að leggja á skólagjöld eða önnur
þjónustugjöld og það getur auðvit-
að truflað framhaldið. En á næst-
unni verður ekki um neinar aðrar
viðræður að ræða en þær sem fara
fram á miili atvinnurekenda og
landssambandanna. Menn hafa
verið með þau sjónarmið uppi að
það sé óhjákvæmilegt að taka á
ákveðnum þáttum sameiginlega,
eins og kaupmáttartryggingum og
samskiptum við stjómvöld, en það
verður að meta þegar lengra líður á
viðræðumar,“ sagði Ásmundur og
bætti því við að þótt viðræður
stæðu nú um sérmál sambandanna,
þá væri almennur vilji fyrir þvi að
tryggja áframhaldandi stöðugleika
og síðast en ekki síst að tryggja
fulla atvinnu.
Vegna þess hvemig að málum
er staðið nú getur samnings_gerðin
orðið flóknari en oft áður. „Á þeim
fundum sem haldnir hafa verið
með atvinnurekendum hafa menn
verið að viðra svona munnlega það
sem þeim liggur mest á hjarta.
Þetta em allskonar mál, ýmist ný
kjaraatriði eða þá útfærslur á kjara-
ákvæðum sem hafa kannski ekki
reynst halda eins vel og menn hafa
átt von á. Og síðan eru auðvitað
líka önnur og stærri mál sem menn
i sumum tilvikum munu flokka
undir sérkröfur, eins og að nálgast
eitthvað raungreitt kaup,“ sagði
Grétar Þorsteinsson formaður Sam-
bands byggingamanna.
Flóknir og tímafrekir
samningar
Verslunarmannafélag Reykja-
víkur leggur upp með hugmyndir
að nýjum vinnubrögðum við gerð
kjarasamninga sem byggjast á því
að gera einn heildarsamning fyrir
alla féiagsmenn, en auk þess sér-
staka samninga er taki til tólf
starfsgreina. „I þeim samningum
viljum við draga fram atriði sem
skipta máli í kjörum fólks innan
hverrar starfsgreinar," segir Pétur
Maack hjá VR. Þá hefur komið
fram hjá forystumönnum VR að fé-
lagið vilji ekki að kjarasamningar
allra séu bundnir við afkomu sjáv-
arútvegsins. Ef þetta fyrirkomulag
yrði tekið upp getur launamunur
auðveldlega aukist, og strax hafa
vaknað efasemdir hjá ýmsum um
að rétt sé að tengja kjarasamninga
svo afdráttarlaust við afkomu
greinanna. Hvað á að gera, ef af-
koman versnar í viðkomandi grein,
á þá sjálfkrafa að lækka kaupið aft-
ur? spyija efasemdarmenn.
Samningar af því tagi sem hér
er verið að fjalla um geta orðið
mjög flóknir og tímafrekir. Þegar
langir tímar liða á milli þess að
ekki er tekið á málum sem varða
tilteknar starfsgreinar sérstaklega,
þá hleðst upp óánægja sem að lok-
um springur út með einhverjum
hætti. Snær Karlsson, formaður
Fiskvinnsludeildar Verkamanna-
sambandsins nefnir dæmi um
þetta: „Menn eru á launum á sum-
um starfsmenntanámskeiðunum en
öðrum ekki. Sumir fá launahækkun
að afloknum námskeiðum, aðrir fá
ekkert. Starfsmenntanámskeiðin og
greiðslur fyrir þau eru því stór lið-
ur í þeim viðræðum sem ffam fara.
Það var gerður sérstakur samn-
ingur um saltfiskinn fyrr á þessu
ári. Hann gildir á Húsavík, Homa-
firði, Neskaupstað og Grindavik,
en síðan hefur hann auðvitað haft
áhrif vítt og breitt um Iandið. Við
viljum gera sambærilegan samning
fyrir alla þessa vinnslu.
Allir flæðilínusamningar renna
út núna 15. september. Þessir
samningar eru á höndum hvers fé-
lags við sína vinnslustöð. Við telj-
um nauðsynlegt að gera ramma-
samning fyrir öll félögin, en gamli
bónussamningurinn sem gilti um
allt land er að mestu úr sögunni nú-
orðið.“
Likt og VR er Verkamannafé-
lagið Dagsbrún samsett af mönn-
um úr mörgum starfsgreinum, sem
hefur haft það í för með sér að
gerðir hafa verið fjölmargir sér-
samningar, einn fyrir bensínaf-
greiðslumenn, annar fyrir hafnar-
verkamenn og svo ffamvegis. Und-
anfarið hefúr verið unnið að undir-
búningi þess að ná fram breyting-
um á þessum samningum. Hafa
verið haldnir fúndir með trúnaðar-
mönnum á hinum ýmsu vinnustöð-
um. Sem dæmi um mál sem Dags-
brún hefur áhuga á að taka upp má
nefna hafnarvinnu, en þar hefur
orðið mikil fækkun á mönnum, en
um leið sker i augun að afkoma
Eimskips fyrstu mánuði ársins er
mjög góð, þannig að mörgum sýn-
ist að skilyrði ættu að vera til að
veita hafnarverkamönnum hlut-
deild í þeim hagnaði og spamaði
sem náðst hefur.
Þá eru margvísleg aðbúnaðar-
mál mjög til umræðu og á það
reyndar einnig við um samtök iðn-
aðarmanna og fl.
Kauptrygging á borði
heildarsamtakanna
Þrátt fyrir það að samningalot-
an byiji nú með sérstökum viðræð-
um um sérmál einstakra greina, em
Lágmarkslaun
ekki undir
70.000 krónum
Starfsmannafélag ríkisstofn-
ana hefur þegar kynnt meginat-
riðin í sinni kröfugerð: Byrjunar-
laun verði ekki undir 70.000
krónum, kaupmáttur launa al-
mennt á samningstímanum
verði ekki lægri en 1987, skatt-
leysismörk verði ekki undir
lægstu launum og kaupmáttar-
trygging verði með sama hætti
og nú er.
Sigríður Kristinsdóttir segist
telja að markmið þjóðarsáttar hafl
náðst að mestu leyti. Hún sam-
þykkti ekki þjóðarsáttarsamninginn
á sínum tíma og var mest efins um
að það tækist að halda verðbólg-
unni niðri.
„Það tókst með miklu aðhaldi
verkalýðshreyfingarinnar,“ segir
hún. „Annað mál er að þcgar
samningamir voru gerðir þá voru
lægstu launin alltof lág og þau eru
það ennþá. Jöfnuður hefur ekkert
aukist."
Og hún vill sjá nýtt skattþrep á
hátekjufólk. „Launamunur á þess-
um tíma hefur aukist, það sést á
skattframtölum. Og þessi þjóð hef-
ur líka vitað það til margra ára að
það er ýmislegt sem ekki kemur
fram til skatts,“ segir hún.
En sér Sigríður fyrir sér aðra
þjóðarsáttarsamninga?
„Ég gat ekki séð á því sem Ág-
úst Einarsson hefur látið hafa eftir
sér um lífeyrisréttindi opinberra
starfsmanna að hann væri að tala
um þjóðarsátt. Það hefur margoft
verið reynt að krukka í þessi rétt-
indi. I hvert skipti sem gcngið hef-
ur verið til samninga hefur verið
talað um að þessi réttindi væru það
góð að það væri eðlilegt aðvið sé-
um 7-9% launalægri en ASÍ-félag-
ar. En þetta eru áskilin réltindi sem
ekki er hægt að taka af okkur með
einu pennastriki.
Það er að Ijúka hér svokallaðri
þjóðarsátt, samningaviðræður eru
að hefjast og á sama tíma fær mað-
ur fréttir af þessu gjaldinu og hinu
gjaldinu. Forráðamenn þjóðarinnar
hafa ekki þvegið þessa umræðu af
sér ennþá og á meðan svo er þá
hefur maður miklar áhyggjur.“
Og Sigríður vill uppskera það
sem sáð var til mcð þjóðarsáttinni:
„Það var rætt um það að það yrði
aukinn kaupmáttur gegn því sem
við létum af hendi í þessum núll-
samningum. Nú er talað um svartar
skýrslur, samdrált og svo framveg-
is. En svo sér maður að ýmis fyrir-
tæki sem eru að höndla virðast
ekki skorta neitt og gróðinn er
nægur.“
Hún telur nauðsynlcgt að fé-
lögin fái úrlausnir á hinum ýmsu
sérmálum. „Leiðréttingar hafa ekki
verið gerðar síðan seinasti sér-
kjarasamningur var gerður 1987.
Fólk verður að ræða sín sérmál og
það er að bíða eftir því hvað ríkið
mun bjóða.“
En bjóði ríkið óbreyttan kaup-
mált á 3 árum með 1 % kaupmáttar-
skerðingu á miðju tímabilinu, hvert
er svar SFR við því?
„Miðað við kröfugerð SFR þá
get ég ekki séð að það sé hægt,“
svarar Sigriður.
-vd.
NÝTT HF.LGARBLAÐ 10
FÖSTUDAGUR 13. SEPTEMBER 1991