Þjóðviljinn - 13.12.1991, Blaðsíða 9

Helgarrabb
Dreymir um ab verda
presfur uppi í sveit
Heiðar Jónsson snyrtir er kominn á bók eins og hann er: „Sveitastrákur og
einfari. “ Mynd: Kristinn.
„Þessi, hann talar við konur,“ segir
litla dóttir mín í hvert sinn sem hún
sér auglýsinguna um bókina „Heið-
ar, eins og hann er“. Yfirlýsingin á
ágætlega við, snyrtirinn Heiðar
Jónsson heftjr sem kunnugt er ein-
mitt atvinnu sína af að tala við kon-
ur - og reyndar karia líka, þó I
minna mæli sé. Endurminninga-
bækur fólksins sem allir vita hvert
er njóta mikilla vinsælda og ekki er
það verra að þessi bók er líka eins
konar handbók í „Heiðars- fræö-
um“. Titill bókarinnar gefur reyndar í
skyn að Heiðar sé ekki alveg sá
sem hann sýnist. „Ég er allt annar,"
viðurkennir hann fýrir Nýju helgar-
blaði.,
,íg er bara sveitastrákur og ein-
fari. Þegar ég er að vinna sér fólk
vinnudýrið Heiðar. Og ég held að
bókin sýni eins rétta mynd af mér og
bók getur gert. Við Nanna Rögnvald-
ardóttir, sem skráði bókina, reynum
að sýna báðar þessar hliðar.“
En hvers vegna bók? Heiðar
hristir höfuðið, hlær og kann ekki
aðra skýringu en þá að dag einn birt-
ist forstjóri Iðunnar á dyraþrepinu
með þessa hugmynd upp á vasann.
,,Ég held að ég sé ekki mikill egóisti.
Lífsmynstur mitt hefur orðið til af
því að ég hef verið óvart á réttum
tíma á réttum stað. Ég sagðist auðvit-
að ekki hafa lifað það merkilegu lífi
að það kæmist fyrir í meira en einum
kafla, en á endanum urðu þetta 600
síður og það þurfti að stytta allt sam-
an!“ Og hann bætir við, alvarlegri í
bragði, að í raun hefði hann aldrei
fyrr leitt hugann að þvi hversu upp-
runi hans, starfsferill og ævi væru
óvenjuleg.
Til þessa hefiir Heiðar selt þjón-
ustu sína. í endurminningabók er
fólk að selja sjálft sig á vissan hátt,
segir hann og játar því að það sé allt
önnur tilfinning og upplifim. „Mér
dettur í hug vinkona mín sem er
þaulvön sýningarstúlka og alvön þvi
að sýna fatnað. En síðan tók hún þátt
í fegurðarsamkeppni og þegar hún
gekk ffam á 'sviðið áttaði hún sig allt
í einu á því að nú var hún að sýna
sjálfa sig en ekki sundbolinn sem
hún var í og þá fataðist henni gjör-
samlega. Ég vona að mér hafi ekki
fatast núna!“ Og hann skellihlær.
Bókin rekur ævi Heiðars ffá upp-
hafi og til þessa dags, en stiklað á
stóru síðustu árin. Mikil áhersla á
ytra útlit fer oft í pirrumar á sumum,
en Heiðar segir það mestu skipta
hvemig farið er að í þessum fræðum.
„í fjölmiðlum og fegurðarsamkeppn-
um er áherslan öll á fegurð og útlits-
hönnun. En fólk lítur út nákvæmlega
eins og það vill líta út. Ef þú heíur
væntingar til fegurðar þá nærðu
þeim. Það þarf bara að yfirvinna
vissar hömlur, sem allir hafa, þannig
að hver og einn upplifi sig eins og
sjálfan sig en ekki eins og ímynd. I
minni vinnu er ég að draga fram
fólkið sjálft eins og það er.“
Heiðar er umtalaður og umdeild-
ur, segir i bókarkynningunum, en
hann neitar þegar hann er spurður
hvort bókinni sé ætlað að slá á kjafta-
ganginn eða koma höggi á slúðurber-
ana. „Ég gerði mér grein fyrir því
þegar við vorum að vinna í bókinni
að þetta hafði áhrif á mig áður, en í
dag er mér nokkuð sama um hvað er
sagt. Það eina sem ég er að reyna að
koma til skila í þeim kafla bókarinn-
ar sem ég tala um þetta er að þeir
sem koma af stað gróusögum þurfa
að athuga að allt fólk á aðstandendur.
Við konan min kippum okkur ekkert
upp við sögumar, en ég á böm pg
mörg systkini, sem líka eiga böm. Ég
gerði mér grein fyrir því núna, þegar
ég var að vinna í bókinni, að ættingj-
amir hafa fúndið miklu meira fyrir
þessu en ég sjálfur og finnst það
heldur sárara en ég bjóst við.“ Svo
glottir Heiðar og bætir því við að
hann sé hreint ekki að segja brandara
þegar hann heldur því ffam að gróu-
sögumar stórlækki hjá sér auglýs-
ingakostnaðinn. ,Jig er viss um að
það hefur komið hingað fólk að
kaupa þjónustu til að sjá þetta fyrir-
brigði!“
Stór hluti bókarinnar lýsir upp-
runanum. „Ég er fósturbam, fæddur í
sveit hjá vondu fólki á Snæfellsnesi
og er í þeirri stöðu að einn hálfbróðir
minn er föðurbróðir minn og sonur
ömmu minnar. Það em gerð sæmileg
skil í bókinni á þessum miklu og
flóknu fjölskyldutengslum,“ segir
hann.
Heiðar hefúr ekki fyrr, að eigin
sögn, haft ástæðu til að líta um öxl,
en með bókinni er fortíðin afgreidd.
En hvað um ffamtíðina? „Mig myndi
langa til þess að ffamtíðin bæri það í
skauti sér fyrir mig að ég gæti farið
meira út i gmfl og sagnffæði. Mig
langar að vinna meira einn og sjálfúr.
Fara kannski út í að læra eitthvað,
kannski trúffæði,“ segir hann og
roðnar næstum þegar spyrillinn
hváir. „Mig langar til að breyta starfi
mínu. Með tímanum hefúr mér fúnd-
ist ég verða meiri og meiri sálusorg-
ari og finn að ég fæ meira út úr því
að vinna með fólki sem hefúr reynt
eitthvað sem er erfiðara í lífinu. Það
næsta sem ég kem til með að gera er
að fá mér meiri kunnáttu á þessu
sviði, þ.e. sálffæðinni, til að geta stíl-
að til dæmis á fólk sem er fatlað, fólk
sem er ekki andlega heilt og fólk sem
hefúr tapað áttum á einhvem hátt.“
Kona nokkur, sem hafði heimsótt
Heiðar, sagði undirritaðri að hann
gerði meira fyrir sjálfsvirðinguna en
tíu sálffæðingar og hann brosir pent
þegar þessu er komið áleiðis. Énda
manna duglegastur við að hvetja ís-
lendinga til að nota gullhamra meira
en þeir gera og kunna að taka þeim.
„Ég er ánægður með að mér hefur ofl
tekist að komast langt með fólk sem
leitar til mín og það er það sem mér
finnst gaman. Eg hef ekki áhyggjur
af því að fara of langt með mann-
eskjuna því ég held að hver og einn
hljóti að loka þeim dyrum sem ekki
má gægjast inn um.“ Þessu stutta
spjalli er lokið, en í því að við kveðj-
umst í dyrunum á litlu snyrtistofúnni
á Vesturgötunni bætir hann við og er
fljótmæltur: „Kannski fer ég ein-
hvem tímann í háskólann að læra
guðffæði. Þú mátt segja að það sé
draumur minn að verða prestur á ein-
hveiju litlu brauði langt uppi í sveit.
Fjarlægur draumur...“ -vd.
Datt óvart inn í
sagnfræðina
Steinunn Valdis Óskarsdóttir er formaður stúdentaráðs Háskóla Islands. Hún segir lánamálin ekki vera sérhagsmunamál
stúdenta. Mynd: Jim Smart.
Háskólastúdentar eru í prófum
þessa dagana, í fyrsta skipti eru nú
próf í öllum deildum fyrir jol. Stúd-
entar geta því loks átt gleðileg og
ffiðsæl jól án þess að þjást af sam-
viskubiti og kvíða. Steinunn Valdís
Óskarsdóttir er formaður stúdenta-
ráðs Háskóla íslands og fulltrúi
Röskvu þar.
Það liggur beinast við að spyija
Steinunni fyrst í hveiju formanns-
starfið er fólgið.
- Það má segja að ég sé ffam-
kvæmdarstjóri ráðsins. Ég ber
ábyrgð á öllu starfi þess og verkefn-
um. Við rekum skrifstofú og ýmiss-
konar þjónustu við stúdenta, t.d. at-
vinnu- og húsnæðismiðlun. Pólitískt
hlutverk mitt, innan gæsalappa, er að
koma ffam fyrir hönd stúdenta út á
við. Þá held ég reglulega fundi með
formönnum deildarfélaga og sit alla
nefndarfúndi. I stuttu máli er erfitt að
lýsa því hvemig hver dagur líður,
jjetta er ekki rútinustarf frá níu til
fimm. I vetur hefúr mikill tími farið í
að fjalla um lánamál stúdenta og
halda fúndi með hagsmunaaðilum og
þingmönnum. Þá er ótalið allt sem
snýr að félagsstarfi stúdenta.
Formannsstarfið er fúllt starf og
meðan ég sinni þvi tek ég mér hlé ffá
námi í eitt ár. Ef allt gengur að ósk-
um útskrifast ég úr sagnfræðideild
háskólans næsta sumar.
Er ekki skritið að eyða svo dýr-
mætum tima í starf sem þjónar hags-
munum stúdenta, en að ári liðnu
verður þú ekki lengur hluti af því
samfélagi?
- Alls ekki, það fer ekki siður
mikill tími í það að sitja í stúdenta-
raði ef menn eru þar af heilum hug.
Ég gerði mér grein fyrir því áður en
ég tók þetta að mér að það ætti eftir
að koma niður á öðru. Það gerist hjá
öllum sem eitthvað eru að ráði í stúd-
entapólitíkinni.
Og þú sérð ekki eftir tímanum
sem í þetta starf fer? Háskólinn er lít-
ið og lokað samfélag og þar eyðir
fólk aðeins broti ævi sinnar.
- Mér finnst fylgja þessu starfi
mikil og dýrmæt reynsla. Háskólinn
er alls ekki lítið og lokað samfélag.
Eitt markmið mitt er að reyna að
bijótast út úr þeirri goðsögn. Þá
koma lánamál stúdenta fleirum við
en þeim sem sitja á skólabekk. Þau
eru ekki séreinangrað fyrirbæri.
Kannski hefúr sá misskilningur
breiðst út vegna þess að sl. tvö til
þijú ár hefúr vantað ábyrga lánabar-
áttu.
Lánamálin koma öllum við, ekki
bara okkur sem erum í námi. Hins
vegar hefur borið á því í umræðunni
að stúdentar séu með heimtuffekju á
tímum þegar launafólk þarf að taka á
sig skerðingar. Við erum að reyna að
breyta okkar baráttuaðferðum og
tengja okkar mál baráttumálum sam-
félagsins í heild. Lánamálið er það
sem skarast mest út í samfélagið.
Stundum hefúr maður á tilfinning-
unni að það sé viljandi alið á for-
dómum milli stúdenta og launafólks.
Hvaða mál eru þér hugleiknust,
ef ffá eru talin lánamálin?
- Málin eru svo mörg, ég veit
ekki hvar skal byija. Við stóðum fyr-
ir menningarátaki stúdenta í vetur
sem var tvíþætt. Annars vegar tilboð
og afsláttur fyrir stúdenta í leikhús
og hins vegar reyndum við að virkja
stúdenta og kennara. Það skiptir
meginmáli til að gera háskólasamfé-
lagið meira lifandi og skemmtilegt,
akademískara. Mig langar að sjá
meira lifandi háskóla sem uppsprettu
ffumleika í umræðu í samfélaginu.
Við efndum til fúnda og ræddum
ýmis heit mál og fengum til þess
nemendur og kennara með sérþekk-
ingu á viðkomandi málaflokkum.
Þá er það spumingin um kennslu
og aðbúnað stúdenta. Enn er Þjóðar-
bókhlöðunni ólokið. Vonandi verður
hún fullgerð árið 2000. Á meðan rík-
ir ófremdarástand í bókasafnsmálum
stúdenta og lestraraðstaða margra
deilda er lítil sem engin. Þá eru fyrir-
huguð skólagjöld mjög heitt mál
núna. Auk þess hefúr mikið verið
rætt um svonefhd aðfararpróf. Ég er
ekki hrifin af þeirri hugmynd. Mér
þætti farsælla að reyna samvinnu
milli háskólans og ffamhaldsskól-
anna. Mín sannfæring er sú að allir
eigi að njóta sömu tækifæra. Það
verður síðan að koma í Ijós í háskól-
anum hvort menn hafa valið sér rétta
leið.
Háskólinn á ekki að leysa vanda
ffamhaldsskólanna. Best væri að
leysa þetta mál í sameiningu - ffam-
haldsskólamir verða að vita hvaða
kröfúr em gerðar til nemenda í há-
skólanum ffemur en að búa til sér-
stök inntökupróf.
Margt er ólíkt með lífi háskóla-
nema á Islandi og í öðrum löndum,
m.a. virðist ekki vera jafnmikið fé-
lagslíf hér og annars staðar, mikið af
stúdentum eru komnir með fjöl-
skyldu og em komnir á kaf í lífsbrar-
áttuna meðan á námi stendur.
- Þess vegna ættu auðvitað að
vera meiri tengsl háskóla og samfé-
lagsins. Margir nemendur em komnir
með fjölskyldu og hafa oft unnið um
hrið áður en þeir hófú nám. Því er
hins vegar ekki að neita að samsetn-
ing stúdenta hér er öðmvísi en í há-
skólum erlendis. Nemendur á íslandi
em eldri og margir með böm. í stað
þess að eyða ffístundum í háskólan-
um fara þeir heim, jafnvel í hádeginu
til að gefa krökkunum að borða.
Þetta stendur að vissu leyti í vegi fyr-
ir öflugu félagsstarfi innan háskól-
ans, en það þarf að sjálfsögðu ekki
að gera það.
Hvað langar þig að sjá eftir þig
sem formann stúdentaráðs?
- Mig langar að sjá nemendaráð-
gjöf í hverri deild verða að vemleika,
það er gamalt baráttumál. Þegar er
kominn vísir að þessu, og það væri
gaman að sjá sem flestar deildir og
skor háskólans koma sér upp slíkri
ráðgjöf á næstu ámm. Nemendaráð-
göf felst í því að eldri nemendur lið-
sinna þeim sem skemur em á veg
komnir.
Þú ert sjálf í sagnfræði, af hveiju
varð hún fyrir valinu?
- Ég datt alveg óvart inn í sagn-
fræðina. Ég hóf nám í stjómmála-
ffæði og líkaði ekki alls kostar vel og
dag einn ákvað ég að kíkja í sagn-
fiæðideildina og komst skjótt að því
að hún var meira við mitt hæfi en
stjómmálaffæðin.
Hvaða svið sagnffæðinnar heillar
þig mest?
- Ég hef verið mest á félags- og
hagsögusviði, eða sögu fjölskyldunn-
ar og hagsögunnar.
Hvað er íjölskyldusaga?
- Saga bama og kvenna í ald-
anna rás, saga fjölskylduformsins
o.fl. Við höfum aðallega einbeitt
okkur að sögu evrópsku fjölskyld-
unnar. Sem dæmi um sögu islensku
fjölskyldunnar má nefna að við skoð-
um ýmsa skritna siði, eins og þann
að konur á Islandi höföu ekki böm
sín á bijósti, og reynum að leita
ástæðna fyrir því. Þá kynnum við
okkur daglegt líf fólks, mataræði og
klæðaburð, svo fátt eitt sé nefht.
Gætirðu hugsað þér að hafa af-
skipti af stjómmálum eftir að þú
hættir í háskólanum?
- Pólitíkin fyrir utan háskólann
heillar mig ekki nú. Ég hef ekki
starfað með pólitískum flokkum og
er ekki flokksbundin. Gegnum lána-
málrn hef ég fengið nasaþef af pólit-
íkinni og það væri kannski helst til
að fylgja lánamálunum eftir að ég
gæti hugsað mér að hafa afskipti af
stjómmálum utan háskólann. Það er
hræðileg tilhugsun að tillögur ríkis-
stjómarinnar varðandi LÍN verði að
vemleika og af þeirri ástæðu gæti ég
hugsað mér að koma við í pólitíkinni
að loknu námi. Þegar ég læt af störf-
um sem formaður stúdentaráðs gæti
ég vel hugsað mér að koma stúdent-
um að gagni í ffamtíðinni, sagði
Steinunn að lokum.
Nýtt Helgarblað óskar stúdentum
góðs gengis í prófunum. BE
NYTT HELGARBLAÐ
9 FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER 1991