Þjóðviljinn - 13.12.1991, Blaðsíða 13

B ó k a r ý n i
Grasið varS
sólskinsgrænt
Rúm eru hættuleg
Elisabet Kristin Jökulsdóttir
Viti menn, bókaútgáfa, 1991
Smásagnasafiiið „Rúm eru
hættuleg" inniheldur átta sögur. í
hverjum titli er tilgreint eitthvað
hættulegt. Auk þeirra hættulegu
rúma sem bókin dregur nafn sitt af
eru orðin egg, sár, hús, þau, bál, tár
og líf notuð í titla á sögumar og
samsetningin er alltaf eins: Egg eru
hættuleg, Sár em hættuleg o.s.frv.
Höfúndur lætur þess getið að titil-
sagan, „Rúm em hættuleg“, sé elst
og hugmyndin að henni hafi orðið
til 1985.
Aftan á bókinni er nokkuð sér-
stæð athugasemd um níu systur sem
fóm að heiman, hittust síðan fyrir
tilviljun og höfðu þá ýmiss konar
sögur að segja.
Um þetta smásagnasafn er óhætt
að segja að Elísaþet Kristín skrifar
magnaðan texta. I bók hennar rotar
isbjöminn hundana með „þaulhugs-
uðum hrammi“, skötuhjú nokkur
leggjast í rúm „sem var fúllt af
hugsunum“, og í einni sögunni segir
að „smalinn hljóp ffá hugsunum
sínum sem stóðu jarmandi eftir í
fjallinu", svo að nokkur dæmi séu
nefnd af handahófi. Texti Elísabetar
er það vel unninn, þéttur og fallegur
að hann má lesa sér til skemmtunar
þó að söguefnið hlaupi út um víðan
völl. Persónur eiga það til að skipta
um hlutverk fyrirvaralaust og í sög-
unni „Hús em hættuleg" er skrifuð
saga af stúlku bak við tré sem er að
gægjast á stúlku sem situr í sól-
skinsgrænu grasinu og er að skrifa
sögu af stúlku sem á í ástarævintýri.
Sá sem segir ffá á náinn aðgang
að öllum þessum stúlkum, en sú bak
við tréð sér jafhffamt að í glugga
hússins em augu sem fylgjast með
því sem gerist:
„Andlitið horfði fjarrænt út í
gegnum máða rúðuna. Andlitið var
telað. Þögult og alvarlegt. Vitnaði
um sorg og lífsreynslu. Stúlkunni
bak við tréð rann kalt vatn milli
skinns og hörunds.
Andlitið var með augu
bams.“(67)
Þetta tekna andlit með bams-
augun er eitt af mörgum dæmum
um flæði i tíma í þessu verki. Fortíð
og ffamtíð em eitt. Ótti bemskunnar
er fúllgildur á þó að stúlkan í „Egg
em hættuleg" sé hætt að kljást við
hrekkjusvín og vera eitt þeirra sjálf,
en þess í stað skyndilega farin að
sofa hjá. Til að gera langa sögu
stutta þá er form þessara sagna brot-
ið upp á þann hátt að tími, rúm og
persónur geta runnið saman eða
skipt um hlutverk þegar það hentar.
Myndum hugans og skynjuninni er
einfaldlega gert hærra undir höfði
en því sem beinlínis verður heyrt og
séð,,eða þreifað á.
í ljósi þess ama er vert að minn-
ast þess að höfundurinn er samt
einn. Það er einn höfúndur ffaman á
bókinni, en á bakhliðinni em níu
systrum eignaðar sögur af sams
konar efni og því sem sagt hefur
verið ffá í þessari bók.
Þar segir orðrétt:
„Einu sinni voru níu systur
sem fóru að heiman.
Þegar þœr hittust fyrir tilviljun
seinna höfðu þœr sína sögu að
segja
Sögur um bliðu grimmd
drauma dóp hatur
forvitni stöðnun ofbeldi
brúarsmiði ást
skipaferðir óskastundir
regnbogafugla
og karlmenn
En ein systranna kom ekki í
leitimar “
Það verður ákaflega ffeistandi
að túlka þetta sem svo að til þess að
komast að illsættanlegum hlutverk-
um sínum og tilfinningum hafi höf-
undur nánast að segja skipt sér í niu
staði og átta hafi lifað af, ef svo
mætti segja. Sé farið ofan í texta
bókarinnar má finna dæmi um
stúlkur eða konur í hlutverki mæðra
og dætra, þ.e. vemdandi eða í leit að
vemd, þær elska og hata karlmenn,
em taumlausar og haldnar sektar-
kennd, óttaslegnar og himinlifandi
o.s.frv.
Það em andstæðumar sem ráða
i gerð þessarar bókar. Þess vegna er
mjög eðlilegt að form smásagna-
safnsins skuli hafa orðið fyrir val-
inu. Sögumar em um sumt likar
hver annarri, en þær em allar vekj-
andi og auðugar. Skilin milli þeirra
undirstrika enn það gmndvallar-
þema sem hér er til umræðu sem er
áttfaldur innri vemleiki einnar
konu. Sá vemleiki er svo margvís-
legur, settur saman úr svo ólíkum
og þó svo einhæfum hlutverkum að
ekkert liggur beinna við en efast um
að maður sé einstaklingur. Þá má
affur spyrja hvort eðlileg afleiðing
þess splundraða vemleika sé kann-
ski að einhver hluti af okkur deyi,
komi ekki i leitimar eins og segir
um eina systranna á baksíðunni.
Kannski er þessi hluti aðeins þögull,
saga sem aldrei var sögð. Kannski
vegna þess að sú saga var of hættu-
leg. ,
„I miðju hússins var lokað her-
bergi,“ segir í sögunni „Tár em
hættuleg“. „...En hún þráði að kom-
ast inn í lokaða herbergið og gat
ekki hugsað sér það“(l 14- 116).
Kristján Jóhann
Jónsson
Elísabet Kristin Jökulsdóttir. Mynd: Kristinn.
TÓMAS R. EINARSSON
r ••
TÓMAS R. EINARSSON bassi
FRANK LACY básúna/flygilhorn/söngur
SIGURÐUR FLOSASON altó/baritónsaxófónn
EYÞÓR GUNNARSSON píanó
PÉTUR ÖSTLUND trommur
ELLEN KRIS TJÁNSDÓTTIR söngur
UMMÆLI GAGNRÝNENDA:
“íslendingar eru orðnir gjaldgengir í djassútflutningi”
Vernharður Linnet Morgunblaðið.
“þetta er áreiðanlega besta djassplata okkar til þessa”
Guðmundur Andri Thorsson Þjóðviljinn.
“er það skoðun margra að þar sé að fínna bestu djasstónlist
sem komið hefur út eftir íslenskan kómpónista”
Hilmar Karlsson DV.
"En glimrende rytmegruppe"
Boris Rabinowitsch Politiken
Kómvom ■ P» toi no ■ iccUirf • a. • Tci; ii«.|-<6725 ■ ih-i-miw
NÝTT HELGARBLAÐ
13 FÖSTUDAGUR 13. DESEMBER