Dagblaðið Vísir - DV - 19.01.1996, Page 15

FÖSTUDAGUR 19. JANÚAR 1996
15
„Þið borgið svo brúsann"
Umræður um sveitarstjórnar-
mál hafa á umliðnum árum snúist
um aukin verkefni sem færð yrðu
frá ríkinu til sveitarfélaganna.
Þessi umræða leiðir hugann að
því hvort samskipti þessara
stjórnvalda séu með eðlilegum
hætti og hvort íbúar sveitarfélag-
anna séu sáttir við þau samskipti.
Hinn 1. ágúst nk. á að flytja grunn-
skólarekstur að fullu til sveitarfé-
laga og hafa orðið miklar umræð-
ur um þau mál.
Óviðunandi samskipti
Grunnskólinn er reyndar í dag
kostaður af sveitarfélögum að und-
anskildum launum kennara og
skólastjórnenda. Með verkefna-
flutningi hefur rikisvaldið verið
að færa ákvörðunarvald í hendur
sveitarstjórna. Þessum verkefnum
fylgja oftast margar reglugerðir
um framkvæmd málsins, settar af
ráðherrum viðkomandi mála-
flokka.
En þá vaknar sú spuming hvort
samskipti þessara stjómvalda sé
með eðlilegum hætti. Eru ráða-
menn í rikiskerfinu að ásælast
það vald sem flutt er til sveitar-
stjórna með setningu reglugerðar?
Ég tel að víða megi finna dæmi
þess að samskipti ríkis og sveitar-
félaga séu óviðunandi og bæta
verði þau.
Leiðrétta verður þá ágalia sem
fyrir hendi eru og á þetta ekki síst
við þegar kemur að túlkun á laga-
ákvæðum er gilda um mál er sam-
skipti þessara aðila varðar. Um
fjármálalegt uppgjör milli ríkisins
og sveitarfélaganna eru mjög mörg
dæmi að ágreiningur hafi risið og
jafnvel svo langt gengið að um
stefnur hafi verið að ræða. Með
lagasetningu er tók gildi 1990 var
ákveöin verkaskipting ríkis og
sveitarfélaga eftir margra ára þref
um hvað skyldi flutt til sveitarfé-
laganna.
Eftir þetta hefur það tekið 4-5 ár
að leysa úr fjármálalegu uppgjöri
milli aðila um framkvæmdir sem
þó er löngu lokið við. Nú þegar
verkaskipting er á ný endurskoð-
uð og sveitarfélögin taka við
grunnskólanum er ljóst að þau eru
á varðbergi hvað fjármálin varðar
því að fordæmið frá 1990 er ekki
til fyrirmyndar.
Kjallarinn
Bragi Michaelsson
bæjarfulltrúi í Kópavogi
Grunnskólalögin og
kostnaður við þau
Síðastliðið vor setti Alþingi ný
grunnskólalög og skyldu þau
koma til framkvæmda í áföngum á
næstu 6 árum. Með þessum nýju
lögum var ákveðinn frestur til ein-
setningar grunnskólanna auk
margra nýrra ákvæða sem til bóta
horfa í rekstri og skipulagi grunn-
skólans. Enn hefur hins vegar
ekki tekist að ná samkomulagi
hvað fjármálin snertir og eru
kennarar nú farnir að ókyrrast
hvað sín mál varðar. Sveitarfélög-
in hafa hins vegar veriö að vinna
að sínum undirbúningi og tel ég
að þau verði tilbúin með að taka
við þessu verkefni að öðru leyti en
nú er brýnt að hraða ákvörðunum
um fjármálauppgjör. Við setningu
þessara laga var einsetning endan-
lega ákveðin í grunnskólum og
tímasett og fagna ég þeirri ákvörð-
un.
Það er hins vegar ljóst að þétt-
býlissveitarfélögin, sérstaklega á
höfuðborgarsvæðinu, koma mjög
illa út úr samanburði hvað þenn-
an kafla laganna snertir. Kostnað-
ur við skólabyggingar verður mjög
mikill á svæöinu og hafa sveitarfé-
lögin farið fram á að þessi kostn-
aður verði einnig metinn við yfir-
töku grunnskólanna. Hér er gott
dæmi um hvernig annar aðilinn í
þessum samskiptum notar vald
sitt en ætlar svo öðrum að borga.
Alþingismenn, sem við kjósum
á 4. ára fresti, fá í hendur mikla
ábyrgð. Þeim er ætlað að fara með
löggjafarvald sem því miður hefur
allt of oft verið notað til þess að
setja lög sem leiða til aukinna út-
gjalda. Um leið segja þeir við okk-
ur landsmenn: „Þið borgið svo
brúsann." Þegar Alþingi setur út-
gjaldaaukandi lög, t.d. fyrir sveit-
arfélög, ætti alþingismönnum að
vera skylt að sýna fram á að
mögulegt sé að greiða þann kostn-
aðarauka án skattahækkana.
Gott dæmi um slíkt er einnig að
finna að stöðu sjúkrastofnana og
deilur um það hvort byggja eigi
nýjar stofnanir á Suðurnesjum,
Austurlandi eða bara einhvers
staðar þar sem okkar ágætu al-
þingismönnum dettur í hug.
Sífellt aukin afskipti ríkisvalds-
ins af sveitarfélögum, fyrirtækjum
og einstaklingum með útgáfu
íþyngjandi reglugerða eru ekki
ásættanleg og á að hverfa frá
þeim. Það er eðlilegt að þeir sem
verkefni er falið beri á því ábyrgð
og þannig verður árarigurinn best-
ur.
Bragi Michaelsson
„Kostnaður við skólabyggingar verður mjög mikill á svæðinu," segir m.a.
í greininni.
„Nú þegar verkaskipting er á ný endur-
skoðuö og sveitarfélögin taka við grunn-
skólanum er ljóst að þau eru á varðbergi
hvað fjármálin varðar því að fordæmið
frá 1990 er ekki til fyrirmyndar.“
Gerum Gunnar Bjarnason aö
sauðfjárræktarráðunaut
Þessi jól hef ég verið kóngur um
stund. Ég hef verið að lesa bók
Gunnars Bjarnasonar, sem ber
þetta skemmtilega nafn. Ég hef
smjattað á lesefninu líkt og þegar
ég fékk bolsíu í gamla daga. Hún
mamma sagði mér nefnilega að ég
ætti að treina allt sem mér gott
þætti.
Allt hefði Gunnar selt
Skáldfákur Gunnars hefur alla
tíð verið yfirferðarhross, en með
mjúku hýruspori. Oft kemur ævin-
týfamaðurinn Einar Benediktsson
upp í hugann við lestur þessarar
bókar. Ég á bágt með að trúa að til
sé sá þurs sem ekki hrífst af tii-
finningaflóru Gunnars, ofsa hans,
ófyrileitni og óbilandi kjarki.
Hann var alltaf tilbúinn að ráðast
á sér sterkari, en ætíð jafningi lít-
ilmagnans.
Það dýrmætasta í þessari stóru
sál er bamið, sem honum hefur
alla tíð tekist svo vel að vernda.
Ég myndi halda að þessi ævintýra-
bók væri frekar fyrir börn og ung-
linga heldur en fullorðna menn,
því hann Gunnar hefur aldrei náð
því vanþroskastigi að verða full-
orðinn.
Gamlir ihaldskurfar ættu ekki
að lesa þessa bók, hún bara meið-
ir þá. Ég á bágt með að fyrirgefa
bændamafíunni okkar, aö hún
Kjallarinn
Andrés Kristinsson
bóndl á Kvíabekk
skyldi ekki hegna honum Gunnari
með því að gera hann að sauðfjár-
ræktarráðunaut heldur en svína-
og alifugla. Þar elti ógæfan okkur
sauðfjárbændur og hefur gert síð-
an, en svína- og alifuglabændur
nutu góðs af, okkur til bölvunar.
Ég er næstum viss um að Gunn-
ar hefði selt rómantíkina, sem
fylgt hefur íslenskri sauðfjárrækt
frá alda öðli, útlendingum fyrir
morð fjár. Fátt er dásamlegra í
veröldinni en að ríða innan um
sauðfé á sauðburði upp um fjöll og
dali. Sauðkindin gefur nefnilega af
sér meira en ull og ket. Hún gefur
frá sér andagift, fullnægingu hug-
ans. Allt þetta hefði Gunnar selt
útlendingum.
Nú stendur sauðfjárrækt í sömu
sporum og hrossarækt og hesta-
mennska stóðu í þegar Gunnar tók
við starfi hrossaræktarráðunauts.
Mafían okkar hefur ekkert breyst.
Hún hyglar sjálfri sér með stórbú-
apólitík, sem felst í að taka frá
þeim smáu og rétta þeim stærri.
Það versta er að nú er rómantík-
in að hverfa. Rollurnar eru lokað-
ar inni í steinkössum átta mánuði
ársins. Þær eru að verða á svipinn
líkar háskólagengnum skrifstofu-
konum með húsasótt.
Ég hef látið mér detta í hug eft-
ir lestur þessarar bókar hvort ekki
væri möguleiki að fá nýju bænda-
samtökin okkar til að ráða hann
Gunnar aftur og nú sem sauðfjár-
ráðunaut til að rétta við þessa vol-
uðu grein. Ég held að karlinn sé
ekki eins gamall og hann þykist
vera.
Auk þess sem ég þakka Gunnari
fyrir þessa skemmtilegu bók vil ég
þakka honum í leiðinni allt hans
starf í þágu íslenska hestsins, sem
ég nú nýt góðs af. Ég hefði til
dæmis örugglega ekki kynnst
minni elskulegu konu hefði hann
ekki verið búinn að plægja akur-
inn í Þýskalandi svo rækilega að
þúsundir Þjóðverja koma hingað
vegna kynna sinna af íslenska
hestinum.
Andrés Kristinsson
„Nú stendur sauðfjárrækt í sömu sporum
og hrossarækt og hestamennska stóðu í
þegar Gunnar tók við starfi hrossaræktar-
ráðunauts. Mafían okkar hefur ekkert
breyst. Hún hyglar sjálfri sér með stórbúa
pólitík, sem felst í að taka frá þeim smáu
og rétta þeim stærri.“
Með og á
móti
Akureyrarbær selji hluta-
bréfin í ÚA.
Þórarlnn B. Jóns-
son, bæjarfulltrúi
Sjálfstæðisflokks-
ins.
Sjálfsagt
„Ég tel sjálf-
sagt að bréfín
verði seld. Ak-
ureyrarbær á
ekki að binda
fjármagn sitt í
fyrirtækjum,
bærinn á að
koma til hjálp-
ar fyrirtækj-
um á erfíðum
tímum í
rekstri þeirra
en einnig að
vera fljótur út úr fyrirtækjunum
þegar staða þeirra er góð. Við
erum að tapa miklum peningum
í mismun á vöxtum sem bærinn
þarf að borga og í arði á bréfun-
um í ÚA og gætum bætt stöðuna
með skynsamlegri nýtingu þess
sem fyrir ÚA- bréfm fæst.
Salan á bréfunum í ÚA þarf
hins vegar að gerast varlega, við
verðum að binda eins mikið af
þessum bréfum í bænum og
hægt er. Ég hef þær hugmyndir
t.d. að lífeyrissjóðir í bænum
eignist eitthvað af þessum bréf-
um, t.d. Lífeyrissjóður Akureyr-
arbæjar, Lífeyrissjóður KEA og
Lífeyrissjóður Norðurlands og
einnig starfsmenn fyrirtækisins
og almenningur á Akureyri.
Mesta hættan við þessa sölu er
að bréfín kæmust í hendur aöila
sem vOdu fara með kvóta fyrir-
tækisins úr bænum, en það á að
vera hægt að koma málum
þannig fyrir að það gerist ekki
með því að dreifa sölunni það
mikið. Einhverjir stórir bak-
hjarlar yrðu þó að vera til staðar
svo fyrirtækið yrði ekki munað-
arlaust."
Vinnslan
áfram í landi
„Það sem
skiptir megin-
máli aö mínu
mati er að fyr-
irtækið haldi
áfram uppi
þeirri. öflugu
atvinnustarf-
semi í landi
sem það gerir porieifur Ananías-
í dag Og ég Sé son, starfsmaður
ekki að sá útgerðarfélags Ak-
fjöldi fólks ureyringa'
sem starfar hjá fyrirtækinu hafi
að öðru að hverfa yrði fisk-
vinnslan flutt út á sjó.
Ég þykist vita að þessi öfluga
starfsemi í landi legðist af með
nýjum eigendum, enda eru þeir
aðilar sem eru að fjárfesta í fyr-
irtækjum í dag fyrst og fremst að
hugsa um fljóttekinn gróða. Þar
er um tiltölulega þröngan hóp
fjárfesta að ræða sem eru að
kaupa hver af öðrum og það er
ekki hægt að treysta því að þeir
hafi hag almennings að leiðar-
ljósi. Það er ekki hægt að velja
sér kaupendur að þessum hluta-
bréfum, við sjáum það t.d. á ný-
seldum hlutabréfum bæjarins i
Krossanesi. Heimamenn keyptu
þau en nú hafa þau verið seld að
verulegu leyti úr bænum.
Ég viðurkenni að staða fisk-
vinnslunnar í dag er þannig að
ef menn ætla sér að græða pen-
inga hratt þá er besta leiðin ekki
sú að vinna fiskinn í landi en
flutningur fiskvinnslunnar út á
sjó kæmi sér verulega illa fyrir
atvinnulifið hér og bæjarfélagið
allt. Ég leyfi mér líka að efast um
að Akureyrarbæ yrði meira úr
þeim peningum sem hægt væri
að losa með sölu bréfanna með
því að setja þá peninga í annan
rekstur eða einhver tómstunda-
mál, þessi eign bæjarins hefur
gefið arð til þessa.“
-gk