Dagblaðið Vísir - DV - 20.01.1996, Blaðsíða 14

Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELIAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: PVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Grisjun forsetaefna
Hreyfing er að komast á framboð forsetaefna um þess-
ar mundir. Stuðningsmenn að minnsta kosti eins þeirra,
sem til greina eru talin koma, eru farnir að hittast á
reglubundnum fundum. Nokkur önnm’ forsetaefni eru
komin á fremsta hlunn með að ákveða, hvort þau leggi í
hann.
Þetta gerist með óvenjulega góðum fyrirvara að þessu
sinni. Næstum hálft ár er enn til kosninga. í rauninni
liggur ekkert enn á því, að forsetaefnin ákveði sig. En
stuðningsmenn eru oft hræddir um að missa flugið, ef
biða þarf eftir formlegri ákvörðun um framboð.
Af skoðanakönnun DV, sem birt var í gær, má ráða,
að viðhorf fólks til hugsanlegra forsetaefna hafi lítið
breytzt. Tilnefnt var að mestu sama fólkið og tilnefnt
hafði verið í skoðanakönnunum blaðsins í október og
desember og að mestu í svipuðum hlutföllum.
Af þeim mörgu, sem nefndir hafa verið í fjölmiðlum að
undanförnu, eru aðeins sjö, sem náðu frambærilegum
árangri í könnuninni. Þrjú efstu sætin eru raunar eins
skipuð og áður, með Pálma Matthíasson efstan, Guðrúnu
Agnarsdóttur aðra og Davíð Oddsson hinn þriðja.
í þessum sjö manna hópi eru einnig Ólafur Ragnar
Grímsson, EÚert B. Schram, Guðrún Pétursdóttir og
Steingrimur Hermannsson. Telja verður, að annað fólk,
sem nefnt hefur verið i fjölmiðlum, en ekki komizt í
þennan sjö manna hóp, muni ekki láta verða af fram-
boði.
Hitt er aftur á móti hugsanlegt, að enn hafi ekki verið
tilnefndir allir þeir, sem verða í framboði í forsetakosn-
ingunum. Það gerðist einu sinni, að nafn Kristjáns Eld-
járns kom óvænt upp fremur seint í aðdraganda kosn-
ingaundirbúnings og sló eigi að síður í gegn.
Ennfremur er líklegt, að töluvert grisjist úr þeim sjö
manna hópi, sem enn stendur eftir af öllum þeim, sem
tilnefndir hafa verið. Sumir þessara sjö hafa raunar ekki
svarað spurningum á þann veg, að ætla megi, að þeir
hafi umtalsverðan áhuga á embættinu að þessu sinni.
Ekki er fráleitt að ætla, að frekari athuganir á stuðn-
ingi, bæði óformlegar athuganir og formlegar skoðana-
kannanir, leiði til þess, að um það bil helmingur þessara
sjö forsetaefna telji líkur á árangri ekki nægja til að það
svari fyrirhöfn að ganga til hins erfiða leiks.
Ef þrír standa eftir af hópnum og einn bætist við, þeg-
ar til kastanna kemur, er það sama tala frambjóðenda og
var síðast, þegar kosið var i alvöru. Mörgum fannst nóg
um fjöldann þá. Síðan hefur ekkert gerzt, sem breytir
þeirri skoðun, að bezt sé, að þeir séu sem fæstir.
Því fleiri sem frambjóðendur eru, þeim mun meira
dreifast atkvæðin og þeim mun færri atkvæði eru bein-
línis að baki þess, sem verður fyrir valinu sem forseti.
Reynslan sýnir þó, að slíkt skerðir hvorki vinsældir
hans né skerðir getu hans til að njóta sin i embætti.
Þannig er það betra, en samt ekki meginatriði máls-
ins, að frambjóðendur verði sem fæstir. Engin formúla
er fyrir því, að forseti sé ekki jafngildur í vali, þótt hann
hafi ekki fengið nema 30% atkvæða, 20% eða þaðan af
minna. Það er nóg að vera fremstur meðal jafningja.
Auk alvöruframboða má búast við tilraunum til sér-
vizkuframboða. Slík framboð eru ágæt með öðrum, því
að þau staðfesta þá sjálfsmynd íslendinga, að þeir séu
nánast konungbornir og hæfir til að axla hvaða ábyrgð
sem er. Sérvitringar eru nauðsynlegir í bland.
Engin hætta er á öðru en að þjóðin muni finna sér
hæfan forseta í sumar. Hún mun fara sínu fram og ekki
fara að neinum fyrirmælum. Þetta er hennar val.
Jónas Kristjánsson
LAUGARDAGUR 20. JANÚAR 1996 UV
Byggðin eydd en
stríðsmenn sluppu
í fjögurra sólarhringa umsát
jafnaði Rússlandsher við jörðu
heimkynni 700 íbúa þorpsins Per-
vomajskaja í sjálfstjórnarlýðveld-
inu Dagestan með sprengikúlum
úr fallbyssum og sprengjuvörpum
og eldfiaugum úr þyrlum og af
jörðu niðri. En síðustu fréttir af
vettvangi benda til að verulegur
hluti herflokks Tsjetsjena sem set-
ið var um hafi gengið hernum úr
greipum.
Rússlandsher sá sjálfur svo um
að Tsjetsjenar byggju um sig í Per-
vomajskaja með því að sprengja í
loft upp brúna yfír ána Terek sem
þeir ætluðu um yfir til Tsjetsjeníu
með á annað hundrað gísla, sem
þeir höfðu heitið að láta lausa þeg-
ar þangað væri komið. Atlagan að
þorpinu, sem hlaut að bitna á öll-
um sem þar voru niðurkomnir,
stríðsmönnum jafnt og gíslum,
var svo réttlætt með því að tekiö
væri að drepa gísla, sem væru
þannig dauðans matur hvort sem
væri.
Þeir fáu gíslar sem fréttamenn
komust að og meira að segja tals-
maður sérsveita rússneska innan-
ríkisráðuneytisins skýrðu síðar
svo frá að fregnin um gíslamorðin
hefði verið röng, en það hafði eng-
in áhrif á hernaðaraðgerðina. Hún
hafði líka fyrst og fremst pólitísk-
an tilgang, að sýna Rússum fram á
að Borís Jeltsín forseti sé öflugur
og ákveðinn foringi og því verðug-
ur endurkjörs í forsetakosningum
16. júní.
Þannig kynnti hann líka árang-
urinn í sjónvarpsávarpi á fimmtu-
dag, illræðismenn hefðu verið
stráfelldir og flestir gíslar bjarg-
ast. Engum sögum fer af að á það
hafi verið minnst hvað yrði um
íbúa Pervomajskaja, sem koma að
heimilum sínum og öllum eigum
sundurskotnum.
En á fundi æðstu manna Sam-
veldis sjálfstæðra ríkja í Moskvu í
gærmorgun var komið annað
hljóð í strokkinn. Þar skýrði
Jeltsín starfsbræðrum sínum frá
að verulegur hluti herflokks
Tsjetsjena hefði komist undan frá
Pervomajskaja í skjóli náttmyrk-
urs.
Fréttamenn sjálfstæðrar
rússneskrar sjónvarpsstöðvar . í
Grosní, höfuðstað Tsjetsjeníu,
segjast hafa traustar heimildir
fyrir því að síðustu umsátursnótt-
ina hafi Salman Radújev, foringi
Tsjetsjenanna í Pervomajskaja ,
komist með verulegan hluta liðs
síns fram hjá rússnesku umsát-'
urssveitunum og yfir til Tsjetsjen-
íu. Tsjetsjenum þessum hafi tekist
að hafa á brott með sér einhverja
tugi gísla, flest lögreglumenn frá
Dagestan, og bjóðist nú til að hafa
skipti á þeim fyrir Tsjetsjena sem
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
Rússar handsömuðu meðan her-
hlaupið þangað stóð.
Reynist þetta rétt hafa Jeltsín
og herforingjarnir, sem hann hef-
ur eins og endrarnær látið ráða
ferðinni þar sem Tsjetsjenía á í
hlut, alls engan sigur unnið, ekki
einu sinni á sínum eigin þröngu
forsendum. Þvert á móti er umsát-
in um Pervomajskaja orðið enn
eitt dæmið um álappaleg hernað-
armistök núverandi forustu Rúss-
landshers.
Hvarvetna þar sem viðurkennt
er að virða beri mannslíf er þeirri
reglu fylgt, þegar vopnaðir menn
reyna að skýla sér á bak við varn-
arlaust fólk, að yfirvöld halda
uppi stöðugu sambandi við mann-
ræningjana með viðræðum og
milligöngumönnum, en undirbúa
jafnframt markvissa íhlutun sér-
þjálfaðra sveita, beri fortölur eng-
an árangur. Komi til aðgerða, er
æðsta reglan sú að forðast eftir
fremsta megni að gera gíslum
mein.
Rússlandsstjórn fór þveröfugt
að í Dagestan. Forsvarsmenn
stjórnar sjálfstjórnarlýðveldisins,
sem reyndu að fá Tsjetsjena til að
sleppa gíslum sínum, kvörtuðu
við fréttamenn yfir að engin leið
væri að fá á vettvang nokkurn
fulltrúa frá Moskvu með umboð
til að taka ákvarðanir. Gildra
Rússlandshers í Pervomajskaja
var til þess eins lögð að gera
Tsjetsjena og gísla þeirra að einu
samþjöppuðu og ósundurgreindu
skotmarki fyrir stórskotahríð úr
fjarska, ekki til að frelsa nokkurn
mann í návígi.
Rússlandsstjórn á nú sem fyrr
tvo kosti í Tsjetsjeníu, að semja
við heimamenn um sjálfstjórn
sem þeir sætta sig við eða að
halda áfram hernaði í torsóttum
Kákasusfjöllum um ófyrirsjáan-
legan tíma. Og ætíð vofir sú hætta
yfir að ófriðurinn breiðist út á
svæði sem tugir mismunandi
þjóða byggja og eiga margar hverj-
ar í erjum. Það eru ekki Tsjetsjen-
ar heldur Abkhasar, af annarri
múslímskri þjóð á vesturströnd
Kákasus, sem rændu ferju á
Svartahafi til stuðnings Radújev
og mönnum hans.
Rússneskir hermenn standa yfir föllnum Tsjetsjenum og vopnum þeirra
í rústum Pervomajskaja. Símamynd Reuter
oðanir annarra
Verndiö fjöldagrafir
„Alþjóðlegir rannsóknaraðilar telja að lík þús-
unda fómarlamba þjóðernishreinsana Bosníuserba
séu grafin í 15-20 fjöldagröfum á svæðum í Bosníu
undir stjórn Serba. Þessar grafir og sönnunargögn
sem upp úr þeim kunna að koma geta skipt sköpum
varðandi málaferli þar sem leiðtogar Serba eru sak-
aðir um stríðsglæpi. Vemda verður fjöldagrafimar
en óttast er að Serbar eyðileggi sönnungargögn.
Hersveitir NATO ættu að sjá til þess að stríðsglæp-
ir séu rannsakaðir og ábyrgir aðilar dregnir fyrir
dóm.“
Úr forustugrein New York Times 19. janúar
Blóöbað hjálpar ekki
„Eins og óttast var endaði gíslamálið í Tsjetsjen-
íu með blóðbaði. Það lofar ekki góðu varðandi fram-
tíðina og hjálpar Borís Jeltsín engan veginn. Blóð-
baðið veldur aðeins meiri biturð og hatri. Grund-
vallaratriði er að þær aðferðir sem notaðar eru til
að halda stórveldinu saman stangast gjörsamlega á
við lýðræðisþróunina í Rússlandi.“
Úr forustugrein Politiken 16. janúar
Skítalykt af sýknu
„Fyrstu af mörgum málaferlum vegna milljóna-
svika og yfirveðsetningar færeyskra togara enduðu
með að allir sjö ákærðu voru sýknaðir. Málinu er
nú endanlega lokið þar sem ríkissaksóknarinn hef-
ur ákveðið að áfrýja ekki. Bæði ákæruvaldið og
stjórnmálamenn furða sig á sýknunni og að ekki
skuli áfrýjað. Þaö er skítalykt af þessari færeysku
sýknu. Prófmál skapar fordæmi og það yrði
hneyksli ef ráðherrar atvinnumála og dómsmála
leyfa að þessi málalok plægi akurinn fyrir fleiri
færeyska sýknudóma."
Úr forustugrein Jyllands Posten 15. janúar