Dagblaðið Vísir - DV - 20.01.1996, Page 30

Dagblaðið Vísir - DV - 20.01.1996, Page 30
erlent fréttaljós 34 LAUGARDAGUR 20. JANÚAR 1996 r Atök tsjetsjensku uppreisnarmannanna og Rússa í Dagestan ekki ný bóla: Endurspegla aldagamlar eríur Tsjetsjena og herraþjóðarínnar - langt er síðan Tsjetsjenar gerðu gíslatöku að listgrein Rússneskur hermaður á hlaupum nærri Pervomajskaja þar sem harðir bardagar við tsjetsjenska uppreisnarmenn hafa verið alla vikuna. Símamynd Reuter Barátta uppreisnar- og gíslatöku- mannanna frá Tsjetsjeníu viö rúss- neska herinn á sléttum Dagestans undanfarna daga endurspeglar alda- langa baráttu Tsjetsjena gegn yfir- gangi rússneska heimsveldisins. Átökin voru hörð þegar í upphafi og uröu aðeins til þess að skerpa and- stæður milli þjóðanna tveggja. Tsjetsjenar voru einangraðir frá Rússum um aldaraðir þar sem eng- inn komst yfir Kákasusijöllin, sem skildu þá að, nema fuglinn fljúg- andi. Þá voru þeir líka umkringdir fjölskrúðugum og hviklyndum hópi þjóðflokka fjallabúa. Tsjetsjenar trúðu á stokka og steina þar tfl þeir snerust til eins konar heimabruggaðrar íslamstrú- ar sem trúarleiðtogi þeirra og her- stjóri, Imam ShamO, þróaði á 19. öldinni. Brú yfir í gósenlönd Það var ekki fyrr en á 17. öld að ' fyrstu Rússamir lögðu í aö fara yfir Kákasusfjöllin og settust að á lönd- um Tsjetsjena. Síðar slógust her- sveitir Rússakeisara í lið með þeim. Þær fengu síðan fyrirmæli um að innlima landsvæðið, sem átti að vera brú yfir í gósenlönd Austur- landa nær, Mið-Austurlanda og Mið- Asíu. Tsjetsjenía var síðan inn- limuð í Rússland árið 1859. Rússar lögðu landið undir sig skref fyrir skref og fengu það tO búsetu hópum rússneskra kósakka sem voru þjálfaðir sem bæði hermenn og bændur. En það skipti ekki máli hversu miklu fjölmennari Rússarnir voru, Tsjetsjenarnir játuðust aldrei undir yfirráð þeirra, eins og svo margir aðrir minnihlutahópar höfðu gert. Þeir létu heldur aldrei af þeim ásetningi sínum að rífa sig lausa frá landinu sem þeir segja að hafi að- eins haldið þeim með hernaðar- mætti sínum. Sagnfræðingurinn Moshe Gammer segir í bók sinni um and- spymu múslíma gegn Rússakeisara að þrir eðlisþættir fjaOabúans hafi gegnt mikOvægu hlutverki í baráttu Tsjetsjena gegn Rússum. „Einn þeirra var mikil árvekni um eigið frelsi og algjör höfnun á öllu yfirvaldi utan ættbálksins eða fjölskylduhópsins. Annar eðlisþátt- urinn var blóðugar ættardeOur sem stóðu í marga ættliði og höfðu vald- ið eyðileggingu heOu þorpanna og samfélaganna. Þriðji þátturinn var sá að fjallamennirnir voru her- menn, þjálfaðir í stríðsmennsku frá barnæsku," segir í bókinni. Rússar börðust í stórum hópum, eins og við mátti búast, og lutu einni yfirstjórn en Tsjetsjenarnir nýttu sér smáar hersveitir sinar til hins ýtrasta og fóru hratt og laumu- lega yfir. Það ætti því ekki að koma neinum á óvart að Tsjetsjenar skyldu velja sér úlfinn sem tákn sjálfstæðis síns árið 1991. Tsjetsjenar höfðu gert gíslatöku að listgrein löngu áður en þeir lögöu til atlögu gegn borginni Búdennovsk í júní í fyrra og svo gegn Kízlíjar fyrir stuttu þar sem gíslatökumálið í Dagestan hófst. Þeir beittu gíslatöku gegn óvinum sínum heima í héraði og einnig gegn Rússunum sjálfum. Tsjetsjenar héldu áfram að berj- ast fyrir frelsi sínu þegar þeir höfðu verið innlimaður í Rússland. Þeir þurftu þó að gjalda þess dýru verði þegar einræðisherrann Jósef Stalín fyrirskipaði að þeir og næstu ná- grannar þeirra í Kákasus skyldu fluttir nauðungarflutningum til Mið- Asíu og Síberíu árið 1944. Stalín sakaði þá um' að hafa átt sam- vinnu við nasista. Helmingur íbú- anna týndi lífi í þessum nauðungar- flutningum. „Það er ekki til neinn af minni kynslóð sem ekki hefur fæðst í út- legð,“ segir Hussein, verkfræðingur sem kominn er fast að fímmtugu. „Það hefur stappað í okkur stálinu og gert okkur staðráðna í að láta slíkt aldrei koma fyrir aftur.“ Kom Kremlarbændum í opna skjöldu Stríð Rússa og Tsjetsjena, sem nú stendur yfir, hófst árið 1991 þegar leiðtogi lýðveldisins, sem reyndar var maður Moskvuvaldsins, Dhokh- ar Dúdajev, kom Kremlarbændum gersamlega í opna skjöldu með því að lýsa yfír sjálfstæði. Borís Jeltsín Rússlandsforseti, sem áður hafði boðið lýðveldum Rússlands „allt það frelsi sem þið getið gleypt“, sendi herinn þegar í stað til Tsjetsjeníu til að brjóta Dúdajev og menn hans á bak aftur. Rússnesku hermennirnir höfðu þó ekki erindi sem erfiði. En efnahagserfiðleikar heima fyr- ir í kjölfar hruns kommúnismans urðu til þess að Jeltsín lét kyrrt liggja. Rússlandsstjórn setti við- skiptabann á Tsjetsjeníu en tæki- færissinnaðir rússneskir embættis- menn og kaupsýslumenn nýttu sér útlagastöðu Tsjetsjeníu til þess að maka krókinn á vopna- og eitur- lyfjasölunni sem fór um landið. En eftir þrjú stormasöm ár sjálfstæðis Tsjetsjeníu fór Moskvuvaldið að herða tökin á ný. Sífellt meiri samskipti Dúdajevs við írani fóru mjög fyrir brjóstið á stjóminni í Kreml, svo og yfirlýs- ingar Tsjetsjenans um að innleiða íslömsk lög í lýðveldinu. En mjög mikilvægur olíuleitarsamningur í Kaspíahafinu kann að hafa verið siðasta hálmstrá rússnesku stjórn- arinnar sem vildi tryggja það að olía yrði flutt til rússnesku hafnar- borgarinnar Nóvorossíjsk um leiðsl- ur á tsjetsjensku landi. Hætta var á að Rússar misstu undirtökin í þess- um heimshluta ef ekki yröi hægt að endurheimta Tsjetsjeníu. Síðasti kafíinn óskrifað- ur Með innrás sinni í Tsjetsjenfu i desember 1994 tóku Rússar líka þá áhættu að koma öllum þessum hluta ríkisins úr jafnvægi en illindi milli þjóðabrota voru þar ærin fyr- ir, ekki aðeins milli Rússa og Tsjetsjena, heldur einnig milli -ann- arra hópa sem voru ýmist méð eða á móti Tsjetsjenum. Eftir því sem stríð dregst meira á langinn eykst þrýstingurinn á minnihlutahópana í Kákasus þar sem ástandið er mjög eldfimt. Þar um slóðir hefur ofbeldi getið af sér meira ofbeldi í aldaraðir og síðasti kaflinn í þeirri blóðugu sögu hefur ekki verið skrifaður enn. Byggt á Ottawa Citizen Salman Radújev, leiðtogi tsjetsjensku uppreisnarmannanna, og tvö börn sem voru meðal gíslanna sem hann hafði á valdi sínu í þorpinu Pervoma- jskaja í Dagestan. Ekki er annað að sjá en að foringinn sé ánægður með sig. Símamynd Reuter Salman Radújev, leiðtogi tsjetsjensku uppreisnarmannanna: Aðal slagorð aðgerðanna okkar er dauði eða frelsi Leiðtogi uppreisnarmannanna frá Tsjetsjeníu, sem hafa barist við rússneska herinn í þorpinu Pervom- ajskaja í Dagestan, undanfarna daga heitir Salman Radújev en heldur lít- ið er vitað um hans persónulegu hagi. Rússneskir fjölmiðlar segja hann 27 eða 28 ára gamlan og hann er sagður kvæntur annað hvort dóttur eða frænku Dzhokhars Dúda- jevs, leiðtoga aðskilnaðarsinna í Tsjetseníu. Eiris og svo margir aðrir skæru- liðar Tsjetsjena, er Salman Radújev skeggprúður með afhrigðum, hefur grænt hárband með íslömskum áletrunum um höfuðið og gengur um í herbúningi. Skæruliðaflokkur Radújevs kall- ar sig „Úlfinn eina“ og liðsmenn hans eru allir dyggir stuðnings- menn Dúdajevs og sjálfstæðisbar- áttu hans gegn Rússum. „Við höfum svarið forseta okkar eið um að við munum fórna lífi okk- ar og framfylgja fyrirskipunum hans,“ sagði Radújev i samtali við rússneska sjónvarpið í síðustu viku. „Aðal slagorð aðgerða okkar er dauði eða frelsi.“ Itar-Tass fréttastofan hefur lýst Radújev sem fyrrum háttsettum manni í Komsomól, ungliðahreyf- ingu kommúnista, í Gúdermes, næststærstu borg Tsjetsjeníu. Radújev og menn hans tóku um tvö þúsund manns í gíslingu á sjúkrahúsi í borginni Kízlíjar í Dagestan þann 9. janúar síðastlið- inn en fóru strax daginn eftir í átt að landamærunum að Tsjetsjeníu og komu sér fyrir í Pervomajskaja, ásamt rúmlega eitt hundrað gíslum. Þeir kröfðust þess að fá að fara óá- reittir yfir landamærin en að þeim kröfum var ekki gengið. Radújev lét einnig að sér kveða í Gúdermes í síöasta mánuði þegar skæruliðar gerðu áhlaup á borgina og lögðu hana undir sig. Þeir urðu þó að hörfa undan gagnárásum rússneskra hermanna eftir tíu daga. í janúar í fyrra rændi hann dísilolíu sem send hafði verið til Gúdermes af mannúðarstofnunum 'ög afhenti hana uppreisnarmönn- um. Ef Radújev kemst lifandi úr hild- arleiknum í Pervomajskaja er næsta víst að hann verður ofarlega á lista Rússa yfir eftirlýsta menn. Reuter

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.