Dagblaðið Vísir - DV - 08.05.1996, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 8. MAÍ 1
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skritstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskritt: ÞVERHOLT114,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX> Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Afleitur síldarsamningur
Samningur strandríkja íslandshafs um veiðar á norsk-
íslenzku sildinni er okkur afar óhagstæður og kemur
ekki í veg fyrir ofveiði, af því að Evrópusambandið
stendur utan við samninginn og hefur ítrekað, að það
muni halda fast við 150 þúsund tonna veiði sína.
Færeyingar, íslendingar, Norðmenn og Rússar verða
nú að fara sameiginlega bónarveg að Evrópusambandinu
og biðja það um að semja um minni síldarkvóta fyrir sig
á næsta fiskveiðiári. Ekki er enn vitað um neinn ádrátt
um slíkt af hálfu Evrópusambandsins.
Ekki bendir heldur nein reynsla til þess, að Evrópu-
sambandið sé veikt fyrir rökum um stofhverndun og
skipulega fiskveiði. Hingað til hafa áhrif bandalagsins
jafnan leitt til aukinnar ofveiði á hafsvæðum bandalags-
þjóðanna, svo sem í Norðursjó og á Biskayaflóa.
Samkvæmt samningnum veita íslendingar Norðmönn-
um og Rússum einhliða leyfi til síldveiða í fiskveiðilög-
sögu íslands. Þessi furðulega heimild kemur eins og
þruma úr heiðskíru lofti og er í algerri þversögn við
grundvallarforsendur landhelgisbaráttu okkar.
Á móti fá íslendingar hvorki leyfi til síldveiða í
norskri né rússneskri fiskveiðilögsögu. Samkvæmt Jan
Mayen samkomulaginu frá 1980 höfum við þegar heimild
til slíkra veiða á því svæði, sem er utan fiskveiðilögsögu
Noregs, og þurfum ekki nýja heimild til þess.
Samkomulag náðist upp á þau býti, að íslendingar
gáfu eftir 54 þúsund tonn af 244 þúsund tonna kröfu sinni
og fara niður í 190 þúsund tonn. Norðmenn og Rússar
gefa hins vegar ekki eftir nema 24 þúsund tonn af 851
þúsund tonna samanlögðum kröfum sínum.
Þegar íslendingar gefa eftir 23% af kröfu sinni og
Norðmenn og Rússar gefa eftir 4%, hlýtur að vakna sú
spuming, til hvers var aj.lt þetta samningaþóf. Ef ætlun-
in var alltaf að gefast upp, var hægt að gera það strax og
ná betri tíma til undirbúnings að veiðunum.
Samkvæmt samningnum eiga íslendingar 17% af síld-
inni, unz samið verður um hlut Evrópusambandsins, en
þá lækkar hlutur okkar sennilega í 14%. Þetta er afar
lágt hlutfall í sagnfræðilegum samanburði, því að í
gamla daga höfðum við 30-40% af norsk-íslenzku síld-
inni.
Óljóst er það ákvæði samningsins, sem vekur þá
ímyndun íslenzku samningamannanna, að semja megi
síðar um hærri hlut íslendinga, ef norsk-íslenzka síldin
fer að ganga í miklu magni inn í lögsögu íslands. Slíkt
yrði háð velvilja hinna erlendu viðsemjenda.
Samningamenn okkar verja undirskrift sína með því
að segja mikilvægast að ná samkomulagi um takmörkun
veiða, svo að síldin nái að verða sjö ára og eldri, þannig
að hún fari í meira mæli í fiskveiðilögsögu íslands, eins
og hún gerði á áratugum síldarævintýrisins.
Þar sem Evrópusambandið stendur utan hins nýja
samnings og segir hann hljóma sem flugusuð í eyrum
sér, eru engar sérstakar ástæður til að ætla, að hann leiði
til stækkunar síldveiðistofnsins og betri aldursdreifingar
síldarinnar. Um það er enn öldungis ósamið.
Mjög hefur lækkað risið á íslendingum í fjölþjóðlegum
samningum um fiskveiðilögsögu og fiskveiðiréttindi, síð-
an þorskastriðin voru háð við Breta og nokkrar þjóðir á
meginlandi Evrópu. í deilunum um Jan Mayen kom í
ljós, að íslendingar voru famir að linast.
Nýi samningurinn sýnir, að enn hefur ástandið versn-
að. Ekki er lengur neitt bein í nefi íslenzkra ráðamanna,
er þeir heyra erkibiskups boðskap í Noregi.
Jónas Kristjánsson
„Þannig tækju þeir fyrst og fremst stúdentspróf sem ætluðu sér í frekara bóknám . . . “ segir Snjólfur m.
greininni. - Nemendur í HÍ á leið í próf.
Breytum
menntakerfinu
Það er nokkuð útbreidd skoðun
að gera þurfi miklar breytingar á
íslenska menntakerfinu þótt menn
greini á um hvaða breytingar það
ættu að vera. í kjölfar nefndarálits
sem kom fram í fyrra var mikið
rætt um að fækka árunum í
grunnskóla úr 10 í 9 en lengja sam-
tímis skólaárið úr 9 mánuðum í
10. Slík breyting hefur bæði kosti
og galla en það er misjafnt hvað
hún hentar fólki vel. Því var hún
að vonum umdeild.
Ein af ástæðum þess að lagt var
til að stytta grunnskólann er að
stúdentar eru eldri hér á landi en
í nágrannalöndunum. Á íslandi
taka nemendur stúdentspróf árið
sem þeir veröa 20 ára en víðast
annars staðar ári fyrr og jafnvel
tveimur árum fyrr. Æskilegt er að
við aðlögum okkur umheiminum í
þessum efnum en stytting skyldu-
náms er ekki góð leið að því marki
því menntun verður sífellt mikil-
vægari.
Tillaga um breytingu
Tekið verði upp nýtt fyrirkomu-
lag þannig að nám til stúdents-
prófs verði þrjú ár í stað fjögurra
nú án þess að draga að ráði úr
kröfum um þekkingu og færni
stúdenta frá því sem nú er. Yfir-
ferð verði því aukin nokkuð í 8. til
10. bekk í grunnskóla og í fram-
haldsskólum, hjá þeim sem kjósa
að fara á fullum hraða í gegnum
skólakerfið. Þeir sem vilja eða
þurfa lengri tíma en þrjú ár geta
nýtt kosti áfangakerfísins til þess.
Samhliða þessum breytingum
þarf að auka möguleika nemenda
á að leggja áherslu á verknám,
bæði í 8. til 10. bekk grunnskóla og
Kjallarinn
Snjólfur Ólafsson
dósent í Háskóla íslands
í framhaldsskólum. Efla þarf aðra
valkosti í framhaldsskólum og
bjóða upp á margar tveggja,
þriggja og fjögurra ára námsbraut-
ir - bæði verklegt og bóklegt nám.
Þannig tækju þeir fyrst og fremst
stúdentspróf sem ætluðu séi' í
frekara bóknám og þeir sem líta á
stúdentspróf sem lokapróf.
Til að unnt væri að auka yfir-
ferðina mætti lengja bæði skóla-
daginn og skólaárið, en ekki rr
ið. Skólaárið mætti lengja um e
viku í hvorn enda, sem yrði
yngri nemendum að töluvei
leyti varið utanhúss. I 9. og
bekk myndu þeir sem les
áherslu á bóknám verja miklu
þessum tíma í hefðbundnu nán
Kostir við breytinguna
Þær breytingar sem eru kyr
ar hér hafa marga kosti en ekki
rúm til að gera grein fyrir þc
hér nema að litlu leyti. Nefna
að nemendur byrja fyrr í hásk
og koma því fyrr út á vinnuma
aðinn sem hefur síaukna þörf i
ir háskólamenntun. Breytingari
stuðla einnig að því að nemen<
velji nám við sitt hæfi, þar s
sterkar hliðar þeirra fá að nj
sín, og því mun tími þeirra nýt
betur.
Þar sem nemendur verða aðe
3 ár í hinum heföbundnu menr
skólum og á bóknámsbrautum f
brautaskóla getur hver skóli sii
fleiri nemendum í hverjum
gangi án þess að kostnaður auk
Því fela tillögur þessar í sér spa
að samfara bættu menntakerfi.
Snjólfur Ólafss
„Efla þarf aðra valkosti í framhaldsskólum
og bjóða upp á margar tveggja, þriggja og
fjögurra ára námsbrautir - bæði verklegt
og bóklegt nám.“
Skoðanir annarra
Menningarhlutverk RUV?
„Sannleikurinn er sá að brýnt er að endurskoða
stöðu RÚV í breyttu fjölmiðlasamfélagi, og ef þau
sjónarmið sem útvarpsstjóri hefur viðrað - að menn-
ingarhlutverk RÚV sé að halda öllu eins og það hef-
ur verið - verða ofan á, er þess skammt að bíða að
menningargildi útvarpsins felist í því að vera stjórn-
sýslu- og stofnanalegur safngripur.“
BG í Tímanum 7. maí.
Þáttaskil í deilum
um fiskveiðirétt
„Mestu hagsmunir okkar íslendinga í sambandi við
norsk-íslenzka síldarstofninn eru þeir, að takast
megi að byggja stofninn upp á ný, þannig að hann
gangi yfir hafið til íslands. Þeir hagsmunir voru í
mikilli hættu, þegar útlit var fyrir, að veiðar yrðu að
geðþótta hverrar þjóðar fyrir sig . . . Samningurinn
um síldveiðarnar getur, ef rétt er á haldið, valdið
þáttaskilum í deilum okkar og annarra þjóða uj
fiskveiðiréttindi í Norður-Atlantshafi. Nú skipt:
máli, að fylgja þessum árangri eftir og gera út ui
þau deilumál, sem óleyst eru.“
Úr forystugrein Mbl. 7. ma
Óljós varðstaða
„Rikisútvarpið virðist undanfarin ár hafa átt ei
markmið umfram önnur: að þenjast út. Það hefi
sprengt sig úr öllum eðlilegum stærðarhlutföllun
Niðurstaðan er einhvers konar óskapnaður; hverni
gat öðruvísi farið þegar enginn virðist hafa ha
rænu á að hugleiða hvernig stofnunin ætti að va>
éða til hvers ... Með árunum hefur hins vegar sífel
orðið óljósara um hvað er staðinn vörður. Lögboði
hlutverk Ríkisútvarpsins er að framleiða og send
út menningarlegt íslenskt dagskrárefni - það er hi
margívitnaða sérstaða stofnunarinnar og án henn;
er erfitt að sjá að hún eigi neinn tilverurétt."
Úr forystugrein Alþbl. 7. ma