Dagblaðið Vísir - DV - 02.01.1997, Page 15

FIMMTUDAGUR 2. JANUAR 1997
15
Eftir flóöiö
Baráttan um Ijótustu kápuna í ár er hörð. - Nokkrar má þó nefna.
um ársins. Þá má nefna að tvær
bækur heita eftir aðalpersónum
sínum sem hvor tveggja heitir
Benjamin, ævisaga Benjamins Ei-
ríkssonar og hók þar sem hangs-
inn Benjamín lærir á klukku.
Undur auglýsinga
Þá eru undur auglýsinga. Ekki
er hægt annað en að dáðst að
þeirri hugkvæmni að auglýsa grá-
hærðan hankastjóra á eftirlaunum
sem íslenskan Forest Gump,
manninn sem hefur hitt alla. Sagn-
fræðirit með á annað þúsund til-
vísunum er auglýst með æsilegri
hasartónlist. Sennilega ber þó
hæst Skálderumenneinsogviðhin-
ir-herferð Máls og menningar þar
sem skáldin strauja, lalla um i
skógi eða leika Bemard Shaw í
garðinum heima hjá sér, allt í
svarthvítu. Bókaþjóðin situr eftir,
strönduð á fjallinu Ararat, og von-
ar að líf sé eftir flóð.
Ármann Jakobsson
Eftir hver jól fá
Islendingar innsýn
í líðan Nóa og fjöl-
skyldu á sinni tíð.
Við höfum lifað af
Nóaflóð. Jólabóka-
flóðið er náttúru-
hamfarir. Enginn
vill það, enginn
hefur stjóm á því
og líklega mætti
eyða löngu máli í
að efast um að það
geri íslenskum
bókmenntum
nokkurt gagn.
En sannur ís-
lendingur lætur
hamfarirnar ganga
yfir sig og reynir
að hafa sem mest
gaman af. Við lif-
um hvort sem er á
öldinni þegar hug-
sjónimar fuku burt í fjölmiðlafelli-
bylnum nema þær hafi tæst sund-
ur í umbúðaeldgosinu.
Ljótar bókakápur
I jólabókaflóðinu má í fyrsta
lagi hafa gaman af því að tilnefna
bækur til annarra verðlauna en
hinna settlegu bókmenntaverð-
launa sem ég auðvitað hef óbeit á,
eins og aðrir, en snobba fyrir á
laun. Sígilt er að tilnefna bækur
fyrir ljótustu kápuna og í ár virð-
ist mér baráttan verða hörð. Þar
kemur tvennt til: í fyrsta lagi em
aðeins færri unglingabækur með
hinar dæmigerðu unglingahóka-
kápur. í öðru lagi hefur bók
Birgittu Halldórsdóttur í ár þokka-
lega kápu sem telst til nokkurra
tíðinda.
Unglingabókin Á lausu heldur
uppi merki unglinga-
bóka í ár með forljótri
kápu en líkur era þó til
að hin heiðgula bók,
Skemmtileg skot á ná-
ungann, hreppi verð-
launin. Leynilögreglu-
sagan Ametýst mun þó
veita harða keppni og
allar útgáfubækur Reyk-
holts, kápan á Játning-
um Púskíns er þó sýnu
ljótust. Mál og menning
með ungskáldin sín þrjú
hefur einnig gert sig
gildandi í þessum flokki,
þó að skáldin séu mynd-
arleg eru kápumar ljót-
ar. Þá era bækumar Á
vaktinni og ný útgáfa
Bósa sögu með afar ljóta
kápu.
Tvær bækur, sem báðar
ættu góða möguleika á
verðlaunum fyrir ljóta kápu,
myndu einnig berjast um önnur
verðlaun, fyrir kjánalegasta titil-
inn. Það era bamabókin Tölva,
tölva, herm þú hver! og ævisaga
rússneska sendiherrans sem heitir
Júri úr neðra ... en grín er dauð-
ans alvara. Það verðm- verkefni
bókmenntafræðinga 21. aldar að
skilja þetta „en“.
Geta má þess að
vondir titlar hafa
einnig verið sér-
staklega vinsælir
hjá höfundum
unglingabóka.
Ekkert bókar-
heiti í ár á mögu-
leika á að skáka
hallærislegasta
bókaheiti áratug-
arins en hann á
unglingabókin
Ófrísk af hans völdum. Allt í sleik
kemst þó nálægt því.
Tveir Benjamínar
Aðrar bækur sem gætu átt von
á tilnefhingu í þessum flokki era
Ég borða en grennist samt, Bassi
og skáldsagan ...En það er ekki
ókeypis. Frumlega titla mætti að
sjálfsögðu einnig verðlauna en
seint féllu þau verðlaun í hlut
allra þeirra bóka sem heita Stóra
...bókin, ég tel fjórar í bókatíðind-
Kjallarinn
Armann
Jakobsson
íslenskufræöingur
„Jólabókaflóöið er náttúruham-
farir. Enginn vill þaö, enginn hef-
ur stjórn á því og líklega mætti
eyöa löngu máli í aö efast um aö
þaö geri íslenskum bókmenntum
nokkurt gagn.u
Geirfinns- og Guðmundarmálið:
Getgátustíll
Kristján Pétursson, fyrrverandi
löggæslumaður, skrifaði bók fyrir
nokkrum áram þar sem hann hug-
leiðir upphaf Geirfinns- og Guð-
mundarmáls. Kristján skrifar und-
ir formerkjunum: trúlega hugsan-
lega.
Hann undirstrikar að málið hafi
byrjað á óstaðfestum upplýsingum
við Hafnarbúðina í Keflavík þegar
lögreglumenn falla í þá gryfju að
trúa bifreiðastjóra sem ekki
þekkti Geirfmn persónulega. Bif-
reiðastjórinn seg-
ir að trúlega hafi
Geirfinnur talað
við þrjá menn
sem hefðu ætlað
að flytja ógrynni
af spira til
Reykjavíkur á
verktakabíl.
Spíri var það
Engar sannan-
ir, allt getgátur.
Þannig byrjar
óhugnanlegasta mál íslenskrar
réttvísi. Eitt er augljóst, að spíra
var smyglað í land á Suðumesjum
á þessum árum og rétt mun vera
að ríkið hafi orðið fyrir einhverju
tekjutapi þess vegna.
Smygl hefur alltaf verið þar sem
ofurtollar eru notaðir. En hvort
það hafi verið nægileg ástæða til
að koma á líf skrímsli er spuming
sem rannsóknarlögreglumenn
ættu að hugleiða öðram fremur.
Geirfinns- og Guðmundarmálið
tekur á sig vængi í slippnum í
Keflavík í höndunum á rannsókn-
arlögreglu og Sakadómi Reykja-
víkur. Sævar Ciesielski er leiddur
þar sem fangi fram á leiksviðið.
Sakadómur sem rannsakaði og
dæmdi í eigin málum notar ein-
angrun og þvinganir til að fá fram
játningar, þrátt fyrir aðvaranir
dómsmálaráðuneytisins. - Þessi
atriði ættu að liggja nokkum veg-
inn ljóst fyrir öllum sem vilja
kanna þessi mál.
Það hefur og verið kunnugt
mörgum íslendingum
frá upphafi að ung-
mennin fjögur vora
saklaus dæmd fyrir
öUum dómstólum, án
þess að nokkur fengi
rönd við reist. Sumir
þessara áhorfenda
eru nú komnir undir
græna torfu, en enn
eru margir lifandi
sem þurftu að horfa
upp á þetta sjónarspil
í þögninni, í niður-
lægingu og hremm-
ingum.
Þeir hafa ekki kom-
ið upp á pallborðið
hjá Hemma Gunn.
Þeir hafa þurft að
sækja fram og koma
einn og einn úr sín-
um hugarfylsnum eft-
ir því sem óhugnaöurinn verður
fjarlægari.
„Þvingaðir glæpir“
Bók Magnúsar Leopoldssonar, í
klóm réttvísinnar, er því tímabær
nú sem þáttur í því að koma þess-
um málum á hreint. Hún er hóg-
vær, afdráttarlaus og ljúfmann-
lega skrifuð og ber höfundum sín-
um vitni um einurð. Hún er nauð-
synlegur þáttur í því
að fá saklausa í
Geirfinns- og Guð-
mundarmálinu sýkn-
aða af „þvinguðum
glæpum".
Sævar Ciesielski á
ekki að þurfa að
sækja það að fá sig
hreinsaðan af upp-
lognum glæpum. Rík-
ið á sjá sóma sinn í
því að hafa forystu
um að taka málin upp
aftur. Samtiminn
verður að takast á
við að fá rétta mynd
af því ástandi sem
hér ríkti í réttarfars-
málum. Skáld og rit-
höfundar framtíðar-
innar eiga ekki einir
að ráða þar fram úr.
Rannsóknarlögreglumönnum er
einnig mikilvægt að fá starfsregl-
ur og fyrirbyggja slíkan óskapnað.
Dómsmálaráðuneytið og lög-
mannastofa út í bæ hefur á seinni
árum haft frumkvæðið um að upp-
lýsa landann um alþjóðlegan rétt.
En betur má ef duga skal.
Sigurður Antonsson
„Ríkiö á aö sjá sóma sinn í því aö
hafa forystu um aö taka málin upp
aftur. Samtíminn veröur aö takast
á viö aö fá rétta mynd af því
ástandi sem hér ríkti í réttarfars-
málum.u
Kjallarmn
Sigurður
Antonsson
framkvæmdastjóri
Með og
á móti
Verkföll
Ef ekki með
góðu þá
verkföll
„Ef við náum engum árangri í
viðræðum við LÍÚ varðandi
kvótabrask þá sé ég ekki fyrir
mér annað en að til verkfalla
komi. Við höf-
um lagt til að
allur afli fari í
gegnum mark-
að. Því hefur
LÍÚ svarað að
ekki sé um það
að semja að afl-
inn verði verð-
lagður þannig.
Við höfum sagt maöur Vélstjórafé-
aö i síðustu 'slanö*-
samninguin
var samið þannig viö LÍÚ að
verölagningaraðferö var ákveðin
- úrskurðamefnd sem er ekkert
annað en verðlagsráð. Við teljum
að fyrst þeir höfðu þessa heimild
á þeim tíma þá hafi þeir jafn-
mikla heimild til að semja um
markaði. Takist okkur ekki að
leysa þetta með góðu munum við
hvetja okkar fólk til að beita
verkfallsaðferðinni, því miður.
Við höfum einnig sett fram kröfu
fyrir farmenn um verulega
hækkun grunnlauna. Ástæðan er
einfaldlega sú að miðað við
kjarakannanir era farmenn okk-
ar komnir niður fyrir launa-
markaðinn hvað varðar iðnaðar-
menn í landi. Þetta verðum við
auðvitað að leiörétta. Farskip
okkar sigla auk þess á lokuðum
markaði - eingöngu fyrir íslensk-
an markað án samkeppni. Því
era engin rök fyrir því að far-
menn eigi að vera á einhveijum
öðrum launum en íslendingar.“
Algjört
neyöar-
úrræði
„Vinnustöðvanir verða að telj-
ast algjört neyðarúrræði. Þeir
tímar era liðnir að um verði að
ræða beina hagsmunaárekstra
milli fyrirtækj-
anna og laun-
þeganna með
þeim hætti
sem stundum
varð fyrrum.
Núna verður
að segja að all-
ir mikilvæg-
ustu hagsmun-
ir fyrirækj-
anna annars
vegar og laun-
þeganna hina vegar eru sameig-
inlegir. Menn geta hins vegar
togast á um ákvaröanir og fram-
kvæmdir, til dæmis hvort taka
eigi tillít til lengri eða skemmri
tíma og hve mikið fjármagn eigi
á hverjum tíma að fara til neyslu
eða fjárfestinga og hve mikið til
sameiginlegra þarfa og hve mik-
ið til einkaþarfa. Eins og almenn-
ingur hefur tekið eftir era há-
værastu árekstramir núorðið
hins vegar ekki á milli fyrirtækj-
anna og launþeganna heldur inn-
byrðis milli mismunandi laun-
þegahópa í þjóðfélaginu. Þar era
enn þá ýmis óleyst vandamál,
eins og til dæmis hvemig jafna
megi aðstöðu launþega hjá opin-
berum aðilum annars vegar og
atvinnulífinu hins vegar. Ekki
síður hvemig hæta megi hag
þeirra sem lélegust hafa lífskjör-
in. Yfirleitt era allir aðilar sam-
mála um að bæta beri lífskjör
þeirra sem minnst bera úr být-
um en menn hafa ekki fundið
leið til að ná því markmiði við
samningaborð um kjarasamn-
inga.“ -Ótt