Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1997, Blaðsíða 10

FIMMTUDAGUR 27. FEBRÚAR 1997 3D"V
Steingrímur
og Nanna
í Nönnukoti.
Engin beiskja
Lausnar-
steinn er
sjötta eða sjö-
unda bók
Steingríms,
hann er ekki
viss. „En þetta
er hreinskilin
og heiðarleg
bók,“ segir
hann, „í henni
er engin sjálfs-
réttlæting og
enginn bitur-
leiki, þótt
maður hafi
auðvitað lent í
ýmsum
hremmingum.“
Daginn eftir upplesturinn í
Nönnukoti fer Steingrímur
norður á Akureyri til aö fyrir-
lesa um listir og menningu við
Menntaskólann. „Það er ekkert
minna en uppreisn æru,“ segir
hann, - því þessi skólastjóra-
sonur var, eins og frægt varð,
rekinn frá MA fyrir löngu fyrir
atvik sem gerðist í kirkju að
næturlagi.
Það er ekki amalegt fyrir
nemendur MA að fá slíkan fyr-
irlesara.
Umsjon
Silia Aoalsteinsdottir
10 íjmenning
Matargerðarlist við afhendingu Menningarverðlauna DV í dag:
Pólska tónskáldið Witold Lutoslawski er meðal
þeirra tónskálda tuttugustu aldarinnar sem
mestrar hylli hafa notið og hafa verk hans borist
um alla jarðkringluna. Nú fæst í verslunum
hljómdiskur með verkum Lutoslawskis, sem val-
in eru með það fyrir augun að gefa nokkra heild-
armynd af hans langa tónsmíðaferli.
Fyrsta verkið „Symphonic Variations", samdi
Lutoslawski rúmlega tvítugur. Þar má heyra hve
traustum fótum hann stóð í fræðum Rimskys
Korsakoffs og áhrifin frá Stravinsky eru greini-
leg. Lutoslawski fékk að kenna á valdi sósíalreal-
ismans í Póllandi um miðbik aldarinnar og bar-
áttu yfirvalda þar gegn svonefndum formalisma.
Taldi hann sig verða að laga samningar sínar að
stefnu stjórnvalda og er verkið „Lítil svíta“ tekið
sem dæmi frá þeim tíma. Þar leitar tónskáldið
fanga í pólskum þjóðlögum og gefur það verkinu
alþýðlegan blæ. Verkið er mjög vandvirknislega
og faglega unnið og er óhætt að segja það um tón-
smíðar Lutoslawskis yfirleitt.
Það var ekki fyrr en um eða eftir 1960 sem tón-
list Lutoslawskis fékk hljómgrunn á Vesturlönd-
um. Þá hafði hann tileinkað sér ýmsar tækninýj-
ungar vestantjaldsmanna svo sem serialisma og
Hljómplötur
Finnur Torfi Stefánsson
tilviljunartækni og féll það í góðan jarðveg.
Dæmi á hljómdisknum um verk frá þessum tíma
er „Symphony No. 2“. Þama er vefurinn kominn
í hásæti og er mikið um þéttskipuð þrástef, trill-
ur og gliss. Allt hljómar það glæsilega þegar vel
er spilað. Þetta efni hljómar líka vel og raunar al-
veg eins i hinum fjölmörgu verkum annarra tón-
skálda samtímans þar sem það er notað. Tremol-
ando hljómar eins hvort sem höfundurinn heitir
Jón eða Bjarni og er það trúlega ein meginástæða
fyrir því hve mikið af tónlist eftirstríðsáranna
virðist ætla að endast stutt.
Síðasta verkið á diskinum er „Concerto for Pi-
ano and Orchestra". Þetta er yngsta verkið,
samið seint á níunda áratugnum. Grunnur þess
er hinn vefræni stíll, en inn í hann er skotið bút-
um í síðrómantískum stórpíanistastíl sem gætu
verið komnir beint frá sjálfum Rachmaninoff.
Þessi stíll virðist standa nær hjarta tónskáldsins
heldur en hinn nýtískulegi veijarstíll. Lutos-
lawski þurfti um skeið að semja sér um hug til að
þóknast kommúnismanum. Það skyldi þó ekki
vera að hann hafi einnig samið sér um hug til að
þóknast vestrænum módemisma?
Hvað sem þessum vangaveltum líður dregur
hljómdiskurinn upp áhugaverða mynd af áhrifa-
miklu tónskáldi á tuttugustu öld. Verkin sem val-
in eru gefa fróðlega mynd af því sem menn hafa
orðið að takast á við í samningu nýrrar tónlistar
á öldinni. Verkin eru flutt af hljómsveit sem nefn-
ist The Polish National Radio Symphony
Orchestra og Katowice og á sér merka sögu.
Margir snjallir stjómendur hafa unnið með
henni og má meðal þeirra telja Bohdan Wodiezko
sem íslenskir tónlistarunnendur þekkja vel.
Stjómandi hljómsveitarinnar á þessum diski er
Antoni Wit. Einleikari á píanó er Piotr Paleczny.
Framlag þessara listamanna og hljómsveitarinn-
ar í heild er sérstaklega vel af hendi leyst, bæði
hvað varðar túlkun og áferð, og verður þar að
engu fundið.
Sandhverfa tartar
Hallgrfmur Ingi Þorláksson, yf-
irmatreiðslumann á Hótel Holti
með gómsæta réttina.
villst illilega af leið. Helst
veiðist hún undan Austur-
landi.
Sandhverfan minnir á vænt
pottlok, getur orðið allt að sjötíu
sentímetrar á lengd og breidd og 25 kíló
á þyngd. Þetta er hvítur fiskur og þéttur og eig-
Lutoslawski
Helga og Miklós í
Listasafninu
| Á laugardaginn leika Helga
I Þórarinsdóttir og Miklós Dal-
may saman á víólu og pianó í
Listasafni íslands Gamba sónötu
| nr. 3 eftir J. S. Bach, Márchen-
bilder eftir R. Schumann,
| Rómönsu í F-dúr eftir Beethoven
| og Sónötu i Es-dúr eftir Brahms.
Tónleikarnir hefjast kl. 17 og að-
gangur er 1000 kr.
Schubertiade
Fjórðu tónleikar Schubert-
hátíðarinnar í Garðabæ verða á
laugardaginn í Kirkjuhvoli við
Vídalínskirkju og hefjast kl. 17.
Þar munu sjö tónlistarmenn
flytja sönglög og kammerverk
eftir Franz Schubert: Sigrún
Hjálmtýsdóttir, Jón Þorsteins-
son, Guðni Franzson, Kolbeinn
Bjarnason, Gunnar Kvaran,
Þorkell Jóelsson og stjómandi
hátíðarinnar, Gerrit Schuil.
Yfirskrift tónleikanna,
Schubertiade, er ættað frá
Franz Schubert sjálfum og vin-
um hans, en þetta kölluðu þeir
þær stundir þegar þeir hittust
og gerðu sér glaðan dag við
nýja tónlist eða nýort ljóð. Efh-
isskráin er fjölbreytt, eins og ef-
laust hefur verið þá; þar verður
meðal annars flutt eitt dáðasta
verk meistarans, Hirðinginn á
hamrinum, sem samið var fyrir
sópran, klarínett og píanó.
Miðar kosta 1400 kr.; forsala
aðgöngumiða er í Bókabúð Máls
og menningar, Laugavegi 18.
Steingrímur í
Nönnukoti
Steingrímur St.Th. Sigurðsson
málari og rithöfundur með meiru
er að skrifa lífsbók sina - „í litum
og línum“ - og ætlar að gefa hana
út í sumar, óháð jólamarkaði.
Hún á að heita Lausnarsteinn, en
lausnarsteinar eru stór fræ sem
berast með hafstraumum langt
sunnan að og finnast í fjöm.
„Dýrfinna, gullsmiður á ísafirði,
sem er snillingur, ætlar að finna
stein úr austfirsku fialli og slípa
hann þangað til hann verður eins
og lausnarsteinn á litinn, og
hann fer á forsíðuna," segir
Steingrímur.
Tilefni samtals okkar er að
hann ætlar að lesa valda kafla
úr lífsbókinni fyrir gesti í
Nönnukoti í Hafnarfirði á
sunnudaginn kemur kl. 16, og
verður það frumflutningur á
höfuðborgarsvæðinu.
og ofnbakaður barri
Þá er stóra stundin runnin upp. Um það leyti
sem lesendur fá blaðið inn um lúguna sína eru
verðlaunahafar DV 1997 að taka við smiðisgrip-
um Páls Guðmundssonar á Húsafelli sem viður-
kenningu fyrir listræn afrek á síðastliðnu ári.
Þetta er fongulegur hópur sem verður kynntur
nánar á síðum blaðsins næstu daga.
Hrátt í forrétt
En hluti af hátiðinni hefur ævinlega verið,
þessi átján ár sem Menningarverðlaunin hafa
verið við lýði, að snæða saman málsverð í hliðar-
sal á Hótel Holti, Þingholti. Og ekki verður und-
antekning gerð nú í nítjánda sinn.
Þetta er enginn venjulegur málsverður. í fyrra
voru á matseðlinum rauð sæeyru í skel og ofn-
bakaður berhaus. Árið þar á undan var kúfskel í
ravíolí og steikt skrápflúra. Við spurðum mat-
reiðslumanninn, Hallgrím Inga Þorláksson, yfir-
matreiðslumann á Hótel Holti, hvað yrði í
matinn í dag.
„í forrétt erum við með sand-
hverfu tartar,“ upplýsir hann,
„það er að segja hráa sand-
hverfu sem er skorin fint nið-
ur. Saman við hana er bland-
að skalottulauk, graslauk,
eggjarauðu og sítrónuolíu, og
svo er hún borin fram með karri-
vanilluoliu, avókadó og tómötum. Þetta er
alveg súpergott.“
Sandhverfan veiðist örsjald-
an hér við land og það er
Ofnbakaöur barri meö
villisvepparísottó og
sætri hvítvínssósu
meö esdragoni.
slegist um hana þegar hún kemur á fiskmarkaði.
Þetta er flatfiskur,
nærri því jafn-
breið og hún er
löng, og lifir
venjulega á
miklu dýpi í
heitari sjó en
hér er - þessir
fáu fiskar sem
veiðast hér
hljóta að
hafa

inlega ekki líkur neinum öðrum fiski á bragðið.
Á erlendum málum heitir hann turbot og er vin-
sæll fiskur víða, algengur við vesturströnd Nor-
egs, í Eystrasalti, við Bretlandseyjar og suður um
strendur Evrópu.
Bakaður með roðinu
Þetta var forrétturinn. Nú kemur aðalréttur-
inn.
„í aðalrétt erum við með ofnbakaðan barra,“
segir HaUgrimur. „Við bökum flökin með roðhlið-
ina upp og tökum roðið ekki af fyrr en hann er
bakaður. Þá verður hann ekki þurr. Með honum
gefum viö spínat, aspas og villisvepparísottó og
% sæta hvitvínssósu með esdragoni."
Barri heitir „seabass11 á ensku, liflr í hlýj-
um sjó og veiðist alls ekki hér við land. Þó
er það „íslenskur" fiskur sem gestir fá að
borða því hann kemur frá eldisstöð
Máka á Sauðárkróki. Þeim gengur svo
vel að ala barra í kerjum að nú huga
þeir að útflutningi til Frakklands.
Með þessum spennandi fisk-
réttum verður drukkið nýsjá-
lenskt hvítvín sem heitir Clou-
dy Bay; frekar í súrari kantin-
um, að mati Hallgríms, en af-
bragðs vín.
Á undan verður að venju
drukkið sérrí eða sódavatn,
en eftir sandhverfuna og
barrann fá gestir Fonseca
’89 portvtn og konfekt.
Sandhverfa tartar meö
karrívanilluolíu, avókadó
og tómötum í
forrétt.
Witold