Dagblaðið Vísir - DV - 16.05.1997, Blaðsíða 11

FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 1997
^enning u
eftir unglinga um unglinga
og fyrir ungiinga.
Norræna hús-
ið 1996
Hundrað þúsund manns
komu í Norræna húsið í
Reykjavík í fyrra, enda bauð
húsið upp á alls 500 viðburði
- um það bil einn og hálfan á
dag ef hátíðisdagar eru frá-
taldir. Þar að auki stóð húsið
að viðburðum í sjö bæjum
utan Reykjavíkur og níu
borgum utan íslands. Ekki er
að undra þótt húsið hafi farið
fram úr rekstrarfjárupphæð-
inni sem er 5 milljónir
danskra króna. Þrjár og hálfa
milljón þurfti að sækja til
annarra aðila.
Torben Rasmussen hefur
nú stýrt húsinu í á fjórða ár
og hefur það sjaldan verið
eins lifandi og þann tíma.
Hann hverfur héðan um
næstu áramót og ung fmnsk
kona tekur við, Riitta
Heinamaa, leiklistarskóla-
stjóri frá Helsinki. í viðtali
við hana í Morgunblaðinu 7.
maí kemur fram að hún kann
vel að meta fjölbreytnina í
starfsemi hússins og hyggst
halda henni við. Kannski
fáum við meiri leiklist þar úr
því að nýi forstöðumaðurinn
kemur úr þeim geira menn-
ingarlífsins.
Meðal helstu viðburða árs-
ins 1996, samkvæmt árs-
skýrslu Torbens Rasmus-
sens, var íslandskynning í
Norður-Noregi í júní sem 35
íslenskir listamenn tóku þátt
í. Tvö námskeið voru haldin
fyrir ungt fólk á aldrinum
16-19 ára í fjölmiðlafræði,
blaðamennsku, listasögu og
fleira. Sams konar námskeið
voru haldin á Grænlandi og í
Færeyjum og hópamir gefa
saman út blaðið OZON sem
er dreift í menntaskóla í öll-
um löndumun. Verkefnis-
stjóri er Oddur Albertsson og
það heldur áíram að minnsta
kosti til ársloka 1998.
Fyrirlestraröð var í þriðja
sinn haldin um arkitektúr í
samvinnu við Kjarvalsstaði
og Arkitektafélag íslands og
þessir aðilar gáfu út leiðsögu-
bækling um arkitektúr í
Reykjavík.
í september voru haldnar
námstefnur fyrir 70 norræna
menningarblaðamenn og 20
listgagnrýnendur hvaðanæva
að úr Evrópu með fyrirlestr-
um og umræðum. Einn og
hálfan dag hittust námstefn-
umar í Norræna húsinu og
höfðu þar sameiginlega dag-
skrá. í húsinu vom haldnar
22 listsýningar listamanna
frá flestum Norðurlöndum
sem sýndu málverk, högg-
myndir, ljósmyndir, gler,
keramík, grafik, tekstíl og
arkitektúr.
Tónlist skipar veglegan
sess í húsinu; til dæmis vom
Norrænir músíkdagar að
hluta haldnir þar.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir
Það sem við
stöndum á
Sigrún Eldjárn sýn-
ir á Sjónarhóli þessar
vikurnar málverk af
kunnuglegu fólki frá
fyrri sýningum henn-
ar en sem nú stendur
iðulega á traustum
háiun veggjum úr
grjóti í framandi lit
með framandi graffiti.
Hvaða fólk er þetta og
hvaðan kemur það?
„Þetta er mitt fólk,“
segir Sigrún. „Það
hafa nánast alltaf ver-
ið mannverur í mynd-
unum mínum. Þegar
ég fór að mála fyrir
um það bil tíu árum
voru þessar verur
pinulitlar að þvælast á
hættulegum stöðum, í
klettum og klungri.
Síðan hefur fólkið
smám saman verið að
stækka og koma nær.
Þetta er einfaldlega fólkið í kringum mig, karlar, konur
og böm, ungir og gamlir íslendingar. Það hefur mikið
rými í kringum sig'éins og við höfum hér, himin, jörð
og vatn. Það er smátt og fátt, litið í stóru landi, stórum
heimi.
Eins og ég skynja mína listsköpun þá hefur þar ver-
ið samfeild þróun, ekki beint neinar kúvendingar. Aðr-
ir kunna að sjá áberandi breytingar en fyrir mér er
þetta allt tengt. Það sem hefúr gerst frá síðustu sýningu
minni fyrir tveimur árum er að Rómaborg laumaðist
inn á málverkin án þess þó að ýta burt öllu sem fyrir
var. Ég dvaldi í Róm einn mánuð í fyrra til að hugsa og
upplifa, safna í sarpinn. Áletranir á veggjum og stein-
brotum og snjáðir jarðlitir á húsveggjum höfðuðu
sterkt til mín og vildu fá að vera með.“
- Áletranimar eru á latínu - ertu latínulærð?
„Ég var í fommáladeild í MR fyrir ótrúlega löngu og
lærði latínu þar, en það er ekki þar með sagt að ég
kunni hana enn. Latneska letrið á myndunum er mest-
megnis af legsteinum og minnismerkjum og ég skil
sumt - en 1 raun og veru skiptir ekki máli hvað þetta
Sigrún Eldjárn - fólk, hlýir litir og himinblámi.
þýðir heldur blær-
inn sem fylgir þessu
letri, þessari menn-
ingu. Síðan tefli ég
íslensku rúnaletri og
tréristum á móti
með sínum andblæ
og læt þessa tvo
þætti fortíðar vinna
saman. Allt þetta
myndar grunninn
undir lífi okkar og
menningu, þetta er
það sem við stöndum
á. Á þessu stendur
fólkið á myndun-
um.“
- Svo eru gamlar
heimsslitamyndir
inni á smnum mynd-
unum. Nálgast
heimsendir? „Nei, ég
hef fulla trú á því að
heimurinn muni
standa. Þessar
myndh eru af Flat-
artungufj ölunum og ég nota þær ásamt rúnunum sem
foman íslenskan efnivið. Ég er auk þess-alin upp hjá
þessum fjölum á Þjóðminjasafninu.
Málverkin mín eru fyrst og fremst myndir sem eiga
að standa fyrir sínu án allra útskýringa. En það er hið
besta mál ef menn geta fundið boðskap í þeim og túlk-
að á sinn hátt.“
- Ætlarðu að fylgja þessu fóiki áfram eða verður það
eftir hér?
„Ég mun áreiðanlega fylgja því áfram. En veit ekki
alveg hvert ég fer með því en líklega einhvern hliðar-
veg út frá þessari braut. Við sjáum til hvort letrið held-
ur áfram en það er ljóst að vatn og fólk sem speglast í
því verður þarna á sveimi. Form sem leysast upp í
vatni. Líka bláminn sem hefur fylgt mér, blámi him-
ins, fjalla og vatna. Annars er best að tala sem
minnst um verk sem enn eru ógerð en láta þau frek-
ar tala þegar þehra tími kernur."
Sýning Sigrúnar er á Sjónarhóli, Hverfisgötu 12, til
25. maí og er opin fímmtudaga til sunnudaga kl. 14-
18. Hún verður opin á annan í hvítasunnu.
DV-mynd Hilmar Þór
Tvíleikur upp úr Njálu
Louisa heiðruð
Eins og frá hefur verið skýrt á
þessum vettvangi varð Louisa Matth-
íasdótth listmálari áttræð á árinu og
hefur verið haldið upp á það með
ýmsum hætti í Bandaríkjunum þar
sem hún býr. Gallerí hennar í New
York, Santander O’Reilly, sem er eitt
hið virtasta sinnar tegundar í borg-
inni, tók saman litla yfirlitssýningu
á verkum hennar sem hefur farið
víða, meðal annars til Flórída, Was-
hington og Pennsylvaníu og verður
send áfram, til dæmis til Seattle.
í New York var sýningin sett upp
í The New York Studio of Drawing,
Painting and Sculpture og þar stóð
gallerí Louisu íyrh tveimur uppá-
komum í mars í samvinnu við Amer-
ican-Scandinavian Foundation. Aðal-
steinn Ingólfsson hélt fyrhlestur 24.
mars og gerði grein fyrh æskuverk-
um Louisu og þróuninni í myndlist
hennar áður en hún fluttist vestur
1943. Húsfyllir var enda efiiið áhuga-
vert fyrir bandaríska listfræðinga og
aðra áhugamenn sem ekki þekkja
þetta skeið í lifi og ferli listakonunn-
ar.
Þremur dögum seinna voru pall-
borðsumræður fyrir fullu húsi með
Aðalsteini, Jed Perl gagnrýnanda og
Nicholas Fox Weber listfræöingi. Að-
alsteinn gerði grein fyrir sérstöðu
Louisu innan íslenskrar myndlistar
en Perl og Weber ræddu um mynd-
list hennar í bandarísku samhengi.
Þeir luku báðir lofsorði á Louisu sem
þeh kölluðu „fremsta fígúratíva list-
málara sinnar kynslóðar í Banda-
ríkjunum”. Áhorfendur spurðu
margs á eftir, bæði um „íslensk" sér-
einkenni Louisu og þá fagurfræði
sem hún er fulitrúi fyrir.
Menningarsíðan hefur hlerað að í
bígerð sé stór bók um Louisu á
ensku og íslensku þar sem verður
viðamikil ævisaga hennar, byggð á
viötölum við hana, og greinar um
list hennar efth listíræðinga beggja
heimalanda hennar.
„Hugmyndin er níu ára
gömul. Ég var kominn
með hana í magann þegar
ég útskrifaðist úr Leiklist-
arskólanum: Að gera sýn-
ingu úr Njálu. Og ekki sá
fyrsti sem dettur það í
hug!“ segh Stefán Strn-la
Siguijónsson leikari, ann-
ar aðalaðstandandi Gall-
erýs Njálu sem hefur
fengið styrk frá mennta-
málaráðuneytinu og
Reykjavíkurborg til að
láta drauminn rætast.
„Ég byrjaði fljótlega að
safha um mig listafólki til
að vinna að sýningu þar
sem myndlist, tónlist og
leiklist væru í jafhvægi -
ekki tvær listgreinar sem
skraut kringum þá
þriðju," heidur Stefán
Sturla áfram. „Helgi
Skúlason, Bryndís Peha
og Hilmar Örn voru í
fyrsta hópnum - þá ætlaði
Helgi að lesa valda kafla
úr sögunni og það átti að
leika tónlist undir og
dansa og mála í leiðinni á
hvítan shiga.
En þetta varð of flókið
og hugmyndin lá niðri í
nokkur ár, rumskaði þó
við og við en aldrei fengust peningar til að gera neitt af-
drifaríkt.
Fyrh þrem árum fékk ég þá hugmynd að búa til ein-
leik þar sem sagan yrði útgangspunktur í nýtt verk.
Þetta nefndi ég við Hlín Agnarsdóttur, sem ég hafði séð
gera góða hluti, og henni fannst hugmyndin fráleit. Að
gera einleik upp úr sögu með 600 persónum! En ég bað
hana að lesa Njálu með þetta í huga og hún tók hana
með sér til Malaga. Þar féll hún fyrir sögunni, sann-
færðist um kosti hugmyndarinnar og fyrh ári byijuð-
um við að vinna. Síðan höfum við hist nánast á hveij-
um degi og unnið að handriti upp úr Njálu.“
Hlín verður líka leik-
stjóri sýningarinnar.
Formið er ekki lengur
einleikur heldur tví-
leikur, innblásinn af
Njálu. Hann gerist í nú-
tímanum og íjallar um
Júlíus Sveinsson, sjálf-
menntaðan myndlistar-
mann og rútubílstjóra
sem hefúr ekið ferða-
mönnum á Njáluslóðh
svo lengi að hann kann
söguna utanbókar. í
einni ferð á Njáluslóðir
kynnist hann Hafdísi
Hafsteinsdóttur sem
hefur mikil og óvænt
áhrif á hann. Leikurinn
gerist heima hjá Júliusi
slðustu stundimar
áður en hann opnar
málverkasýningu með
verkum innblásnum af
Njálu og endar á því að
gesth ganga inn á mál-
verkasýninguna.
Stefán Sturla leikur
sjálfur Júlíus, Hafdísi
leikur Sigrún Gylfadótt-
h, nýlega útskrifuð úr
leiklistarskóla í Banda-
rikjunum. - Em þau
ekkert smeyk um að
verða borin saman við
Ormstungu?
„Nei, maður á ekki að hafa áhyggjur af öðram leik-
sýningum. Hver leiksýning styður aðra, einkum ef það
eru góðar sýningar."
Efth níu ára meðgöngutíma kemst Njála Stefáns
Sturlu vonandi á svið í haust. Stígur Steinþórsson ger-
h leikmynd og búninga, Gabríela Friðriksdóttir málar
málverkin fyrir Júlíus, Guðni Franzson semur tónlist
og Alfreð Sturla Böðvarsson hannar ljós. Samstarfsum-
leitanh við stóra leikhúsin eru í gangi því enn hafa at-
vinnuleikhópar engan stað til að sýna á í höfuðborg-
inni. Áætlaður framsýningardagur er 3. október.
Stefán Sturla Sigurjónsson - átti sér draum. DV-mynd E.ÓI.
Aðalsteinn Ingólfsson listfræðingur
og tvöföld Louisa í New York í mars.
Kirkjulistahátíð hefst
í Fjörkálfinum er sagt frá Khkju-
listahátíð í Hallgrímskirkju en hún
verður sett við hátíðarmessu í kirkj-
unni á hvítasunnudag kl. 11. Séra
Karl Sigurbjörnsson predikar og
þjónar fyrh altari ásamt séra Sigurði
Pálssyni.
Hallgrímur og Indriði
Meðal margra athyglisverðra dag-
skrárliða rásar 1 um hátíðina minn-
um við á tveggja tima dagskrá frá
ráðstefnu um Hallgrím Pétursson
sem haldin var í mars á vegum
Stofnunar Sigurðar Nordals. Þar
voru haldin mörg erindi sem unnið
verður úr í þættinum. Hann er á dag-
skrá á sunnudaginn kl.
16.05.
Kl. 14 á mánudag-
inn verður
dagskrí
um Ind
riða G
Þor-
steins-
son rit
höfund
í
Gylfa Gröndal: „Hér á enginn
heima." Gylfi ræðh við Indriða um
líf hans og starf en Gunnar Stefáns-
son bókmenntafræðingur fjallar um
skáldskap hans. Skáldið les líka úr
verkum sínum og flutt verður brot
úr leikriti sem Gísli Halldórsson
gerði árið 1959 eftir tímamótaskáld-
sögunni Sjötíu og níu af stöðinni.