Dagblaðið Vísir - DV - 25.08.1997, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 25. ÁGÚST 1997
15
Athuganir og
athafnir
Veröbólgunefnd fyrri ára mætir til fundar. - „Hin einokandi yfirráö þessa
vinnustíls þurfa aö víkja fyrir fjölbreyttara verklagi," segir greinarhöfund-
ur m.a.
Á undanförnum árum
hefur margoft mátt
heyra í innlendum íjöl-
miðlum gagnrýni á
nefndir, nefndastörf og
áhrifalítið skýrsluflóð
sem af slíkri vinnu hef-
ur sprottið. Menn, sem
orðnir eru þreyttir á því
að taka þátt í hópvinnu
af þessu tagi án þess að
sjá árangur í samræmi
við fyrirhöfn og vænt-
ingar, hafa hellt úr skál-
um reiði sinnar yfir fyr-
irbæri sem þeir lita á
sem algera vinnusóun.
Skoðanir þessar eru
oft fyllilega réttmætar.
Sjálfur hefi ég tekið þátt
í fjölmögum árangurs-
rýrum nefndum sem oft
höfðu það að hlutverki
eitt að semja skýrslur. Meginhug-
myndin að baki slíku starfi er oft-
ast að nýta þessi gögn til stefnu-
mótunar og athafna. Oftar en ekki
varð raunin sú að þegar skýrslu-
gerðinni var lokið eftir langa
mæðu þá voru allir þeir sem í upp-
hafi voru upptendraðir af áhuga
orðnir staðuppgefnir við þá aðalá-
herslu að setja saman óaðfinnan-
leg glansrit til að vekja viðeigandi
lotningu lesendahópsins.
Þetta byggði oft á tiltekinni
raunsæi og reynslu manna af
bókaþjóðinni sem er hætt að miklu
leyti að lesa nema svona til mála-
mynda. Uppgjöfin fyrir meintri leti
væntanlegra lesenda var þó heldur
dapurlegur tónn í bakgnmninum.
Skýrslur sem þannig urðu til með
svita og tárum voru því sennilega
oft lítið sem ekkert lesnar. Enn
minna varð oft um
að öll fyrirhöfnin
heföi einhver var-
anleg eða tilætluð
áhrif. Veigamikil
ástæða var tómlæti
ráðamanna sem
plöggin voru ætl-
uð. Á öllu þessu
voru þó ýmsar
undantekningar og
sumar veigamikl-
ar.
Starfshópar
og virkar at-
hafnir
Ég hefi einnig tek-
ið þátt í annarri
tegund starfshópa
þar sem vinnan
byggðist mjög litið
á skriffinnsku en
þess í stað á hraðri verkaskiptingu
og samræmingu athafna þátttak-
endanna sem og virkjun annars
fólks utan þeirra.
Undantekningarlítið gafst vinna
af þessu tagi afar vel. Lítið var um
pappír og þeim
mun meira um
athafnir. Þetta
dugði oftast til að
viðhalda lifandi
og kröftugum
áhuga allan tim-
ann meðan verk-
efhin stóðu. Eng-
inn í slíkur hóp-
um dó úr leiðind-
um og þrúgandi vinnuálagi við að
koma út ólesnum glansritum.
Menningarlegt misvægi
Hugmynd mín í þessu máli er
sú að hér á landi og víða annars
staðar hafi komist á laggimar til-
tekin menningarleg hefð og menn-
ingarlegt misvægi sem felst í of-
keyrslu athugana sem eru í ónóg-
um tengslum við sjálfan raunveru-
leikann og einkum og sér í lagi við
lifandi athafnir. Þessi vinnustíll
eða áhersluskekkja á að minni
hyggju uppruna í þeim vinnu-
brögðum sem eru ráðandi í æðri
menntun. Þar eru athuganir víða
nánast allsráðandi en virkar at-
hafnir hafa oft lágan sess. Hin full-
nægjandi og endanlega afurð er
skýrsla. Litlu máli þykir oft skipta
hvort hún leiðir til athafha eða
áþreifanlegs árangurs. Slíkt ræðst
of oft af tilviljunum einum. Hefðin
gerir ekki endilega kröfur um þaö.
Þessum vinnustíl, sem námsfólk
tileinkar sér í skólum og viðeig-
andi er í rannsóknum, er síðan
beitt í margföldu óhófi í atvinnu-
lifi. Verkefni sem ekki krefjast
mikils pappirsflóðs og langvarandi
bollalegginga eru því oft kæfö í taf-
samri umfjöllun sem endar oft
með því að lítið verður úr verki og
árangurinn því rýr eða enginn.
Undirrótin er eins og fyrr hefur
verið sagt menningarleg skekkja
sem gerir athugunum og pappírs-
gerð hátt undir höfði um leið og
oft er litið niður á virkar athafnir
sem hafnar eru hratt og án mikilla
bollalegginga. Athuganir án at-
hafna verða þannig að mótandi
hugmyndafræði. Þegar upp koma
mál sem þarf að taka á þá er það
oft eins konar hugsunarsnautt
mænuviðbragð sem veldur því að
starfinu er oft umsvifalaust beint í
farveg langvarandi bollaleggingar
og skriffinnsku án þess að nokkru
sinni sé íhugað hvenær betra er
að nýta annan vinnustíl.
Athafnarannsóknir og
gæöamál
Gæðastarf þar sem áhersla er á
stöðugar umbætur, þar sem starfs-
fólk til tiltölulega umsvifalítilla
úrbóta fremur en langvarandi
bollalegginga og skriffinnska, hef-
ur reynst árangursrík leið til að
auka hlut athafna og árangurs.
Önnur aðferð eru svokallaðar at-
hafnarannsóknir (e. Action Rese-
arch), en þar er áherslan á að
blanda saman athugunum og at-
höfnum.
Hér er á ferðinni mjög merkileg
hugmynda- og aðferðafræði sem
gefist hefur vel til að kynda undir
virku breytingarstarfi sem ekki
drukknar í ofkeyrðum skrifborðs-
athugunum sem iðulega skortir
veruleikatengsl og verða því létt-
vægar þótt miklu sé til þeirra
kostað. Kominn er tími til að
menn geri sér grein fyrir því að
hinn hefðbundni aðskilnaður at-
hugana og athafna á ekki rétt á sér
nema í sumum tilvikum. Hin ein-
okandi yfirráð þessa vinnustíls
þurfa að víkja fyrir fiölbreyttara
verklagi.
Jón Erlendsson
Kjallarinn
Jón Erlendsson
yfirverkfræöingur
Upplýsingaþjónustu
Háskólans
„Kominn er tími til að menn gerí
sér grein fyrir því að hinn hefð-
bundni aðskilnaður athugana og
athafna á ekki rétt á sér nema í
sumum tiivikum.u
Nú sverfur að R-listanum
Það er engin tilviljun að fólk úr
öllum stéttum bendir á vanefndir
R-listans á öllum sviðum. R-listinn
sem allt sá svart hjá fyrrverandi
meirihluta í borginni og ætlaði
allt að bæta hefur snúið öllu á
verri veg. Það átti aldeilis að gefa
kjósendum tækifæri til að sjá
Reykjavíkurborg vel stjómað.
Annað hefur nú komið í ljós.
Nú er kjörtímabilið bráðum á
enda runnið og of seint að iðrast.
Það er gamalt máltæki sem segir
að of seint sé að iörast eftir dauð-
ann. Það fær R-listinn væntanlega
að sjá að vori þótt honum finnist
ekkert athugavert við sfiómleysi
borgarinnar síðan á vordögum
1994.
Nú hafiö þiö prófaö
R-listinn er alltaf að koma
„kjósendum sínum á óvart“, það
líður ekki sá dagur að maður hitti
ekki fyrrverandi kjósanda R-list-
ans sem hneykslast yfir vanefnd-
um hans og það fróðlegasta við allt
saman er að þessir kjósendur
veigra sér við að viðurkenna aö
þeir hafi kosið R-listann.
Sumir þessara kjósenda segja:
„ég ætlaði að prófa hvemig hinir
stjómuðu". Ég hef svarað: Nú haf-
ið þið prófað og auðvitað hafa þeir
séð mun á en ekki á þann veg sem
kjósendur R-listans vonuðu. Fólk
hefur viður-
kennt þetta og
hugsar R-listan-
um að greiða
honum fyrir
svikin loforð um
at-
vinnu lægri
skatta, mann-
legra samfélag,
sinna betur
öldruðum og margt fleira.
Óskammfeilni og hroki R-listans
er svo yfirgengilegur að embættis-
menn borgarinnar em farnir að
mótmæla gerðum hans. í Morgun-
blaðinu 29. júlí er sagt frá því að
halli á borgarsjóði 1997 verði, lág-
mark, tæplega þúsund milljónir,
hvemig má þetta vera? í slíku góð-
æri.
Það skyldi þc ekki vera að R-
listanum hafi brugðist stjómvisk-
an, þrátt fyrir öll lof-
orðin um betri nýtni
fiármunanna og þetta
gerist þrátt fyrir tugi
prósenta skattahækk-
un á mörgum sviðum.
Þetta er sú staðreynd
sem blasir við á
miðju árinu 1997 og
ekki er lokið útgjöld-
um enn. Svo kórónar
borgarstjóri skömm-
ina með því að draga
forstöðumenn borgar-
stofnana sem pöm-
pilta til að útskýra
tapið.
Aukin gæluverk-
efni
Boðaður hefur ver-
ið kostnaður í aukagæluverkefni
R-listans i gervigosbrunn í Öskju-
hlíð, i viðbót við brýr þær er sett-
ar hafa verið yfir Kringlumýrar-
brautina og Miklubraut. Þessar
brýr em lítið notaðar, a.m.k. eru
þær ekki á réttum stöðum, en gera
það að verkum að við stórflutn-
inga úr bænum þurfa bílar með
háfermi að fara alls konar króka-
leiðir, oft um íbúðarhverfi til að
komast leiðar sinnar, við litla
hrifningu í þessum hverfum.
í lögreglufylgd þurfa þessi farar-
tæki að fara um yfir-
hlaðnar götur svo
sem Grensásveg, Bú-
staðaveg og Höfða-
bakkabrú. Það er oft
mikill umferðarþungi
á Bústaðavegi og um-
ferðartafir en engin
leið er að komast með
þennan vaming ann-
ars staðar úr bænum
en hvergi er farið eft-
ir óskum borgaranna,
þrátt fyrir undir-
skriftir og mótmæla
við nánast öllum
verkum R-listans.
Sennilega er samt
mesta ósvífni R-list-
ans sú að honum
finnst þetta bara allt
í lagi. Þar sem undirritaður er
alæta á Qölmiðla hef ég tekiö eftir
þekktum fyrrverandi stuðningsað-
ilum R-listans sem hafa sagt skilið
við hann. Margir kjósendur eru
farnir að segja sem svo að það
hljóti að vera eitthvað „ruglað"
fólk sem ætli sér að kjósa R-list-
ann aftur. Þessir flokkar megi
aldrei aftur til valda komast, það
verði skattborgurum í Reykjavík
allt of dýrt, þannig spor skilji þeir
eftir sig.
Karl Ormsson
„Oskammfeilni og hroki R-listans
er svo yfírgengilegur að embætt-
ismenn borgarinnar eru farnir að
mótmæla gerðum hans.u
betri kjör,
Kjallarinn
Karl Ormsson
deildarfulltrúi
Með og
á móti
Á að sleppa Keikó aftur á
íslandsmið?
Stórt vísinda-
legt tækifæri
„Óháð afstööu til hvalveiða þá
er engin spurning, bæði af mann-
úðar- og ferðamannasjónarmiðum
að sjálfsagt er að leyfa hvala- og
dýravinum að
finna fiölskyldu
Keikós og koma
með hann aftur
á heimaslóðir -
sleppa honum í
áföngum háð
því hvernig
hann myndi að-
laga SÍg. Varð- Magnús Skarphé&-
andi mótbárur insson hvalavinur.
um að dýrið
gæti hugsanlega borið eitthvað
óhreint í háhyrningastofninn þá
hafa hvalavinir ávallt áréttað að
ekki standi til að koma með dýrið
hingað til lands reynist minnsti
grunur um sýkingarhættu. Auk
allra mannúðarsjónarmiða þá
hafa útlendingar boðist til að fiár-
magna gífurlega umfangsmiklar
DNA-erfðafræðirannsóknir á
fiölda einstaklinga í háhyrninga-
stoftiinum hér við land. Hér er því
um mjög stórt vísindamál að ræða
sem m.a. íslenskir vísindamenn
fengju að spreyta síg á. Eini mögu-
leiki þessa dýrs til að lifa af er að
fá tækifæri til að aðlaga sig að
fyrri heimkynnum sínum með fiöl-
skyldu sinni. Einnig er vert að
benda á að herskari útlendinga
bíður þess að komast hingað - í
pílagrímsferðir á slóðir viðfræg-
asta hvals sögunnar. Tugir sjón-
varpsstöðva um allan heim bíða
þess að segja reglulegar fréttir frá
þessum máli.“
Stríðir gegn
dýravernd
Magnús Jóhannes-
son, ráöuneytis-
stjóri í umhverfis-
ráðuneytlnu.
„Af tvennum ástæðum tel ég að
það að sleppa Keikó á íslandsmið-
um komi ekki til greina. í fyrsta
lagi af hreinum dýravemdarsjón-
armiðum. Dýr
sem er búið að
ala sinn aldur í
vernduðu um-
hverfi mun að
mínum dómi
verða undir í
hinni hörðu
lífsbaráttu í
náttúrunni. Því
er verið að
leggja á dýrið
álag sem stríðir
gegn þeim sjónarmiðum sem við
viljum í hávegum hafa gagnvart
dýravemd. í öðra lagi getur þetta
dýr borið sjúkdóma eða snikjudýr
sem lifa og hafa getað lifað ágæt-
lega í því umhverfi sem dýriö hef-
ur verið í en eru óþekkt i líffíki
hafsins. Þar meö gætinn við verið
að innleiða áður óþekkta sjúk-
dóma á íslandsmið. Auk þessa tel
ég að menn séu á röngu róli með
því að leggja svo mikla áherslu á
framtíð eins dýrs og þann mikla
kostnað sem þessu fylgir. Vaxandi
mengun ýmissa hættulegra efna í
lífríki hafsins er mikið alvarlegra
mál sem enginn virðist taka alvar-
lega. Þetta mikla umstang um
höfrunginn Keikó er því hrópandi
dæmi um ranga forgangsröðun
sem ég tel útilokað að styðja. Þar á
ég við vaxandi mengun af völdum
ýmissa lífrænna þrávirkra efna
sem bitna fyrst og ffemst á spen-
dýrum hafsins." -Ótt
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á netinu.
Netfang ritstjómar er:
dvritst@centrum.is