Dagblaðið Vísir - DV - 31.10.1997, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 31. OKTÓBER 1997
13
Lognið á undan
storminum?
Ríkislottóið
Er ekki hagvöxturinn að mala
þjóðinni gull? DV fræddi lesendur
sína á því 11. þ.m. að 4 einstakling-
ar „ættu“ 11 milljarða króna í
veiðikvótum, eða jafnmikið og
14.600 manns (íbúatala Akureyr-
ar), ef „sameign þjóðarinnar" að
lögum væri skipt jafnt milli lands-
manna. Þessi ævintýralega eigna-
myndun hefur átt sér stað á örfá-
um árum. Hún virðist eiga meira
skylt við happdrættisvinning en
venjulegan arð af vel reknu fyrir-
tæki. Nema ef vera skyldi arðsemi
eiturlyfjahringa í S-Ameríku.
Þessi ævintýralega eignamyndun hefur átt sér staö á örfáum árum og virðist eiga meira skylt við happdrættis-
vinning en venjulegan arð, segir m.a. í grein Jóns Baldvins.
Málsvarar Grósku,
þverpólitískra samtaka
jafnaðarmanna, vilja
ná pólitísku jarðsam-
bandi við fólkið í land-
inu. Og efna því til
fundahalda vitt og
breitt um landið þessa
dagana.
Hvað liggur þeim á
hjarta, sem er þess
virði að fólk líti upp frá
daglegu amstri sínu og
leggi við hlustir? Eiga
ekki allir nóg með sig
og sína? Er ekki flest
eins og best verður á
kosið 1 okkar þjóðfé-
lagi? Er nokkuð það,
sem særir svo réttlætis-
kennd hinna ungu, að
það dugi til að kveikja
glóð hugsjóna og umbótavilja í
brjóstum fólks? Án þess verður afl
þeirra hluta, sem gera skal, ekki
virkjað.
Eru ekki flestir íslendingar sátt-
ir við sitt hlutskipti? Er undan
nokkru að kvarta sem orð er á ger-
andi? Sl. 3 ár höfum við notið hag-
vaxtar og stöðugleika. Kjarasamn-
ingar hafa náðst fram á næstu öld.
Atvinnuleysi fer minnkandi og út-
lendingar vilja nú fjárfesta á ís-
landi eftir margra ára hlé. Er ekki
bjart framundan?
Hvað er það sem ætti að vekja
ungt fólk til dáða? Eiga menn ekki
bara að reyna að spara og ávaxta
sitt pund á verðbréfamarkaðnum?
Þetta er Ríkislottóið
íslandi. Vinningam-
ir eru skattfrjálsir.
En aðeins fáir út-
valdir mega freista
gæfunnar.
Það er m.ö.o. ekki
allt sem sýnist und-
ir sléttu og felldu yf-
irborði fyrir-
myndarríkisins.
Það var vel á
málum haldið á
kreppuárunum
1988 til 1995.
Skattalækkun
fyrirtækja og
hagstætt raun-
gengi gerði at-
vinnulifið vel
samkeppnishæft.
Fyrirtækin fóru
að skila góðum arði. En launþegar
voru læstir inni í vítahring lágra
launa kreppuáranna og skattkerf-
is, sem útilokar skuldugar bama-
fjölskyldur frá því að vinna sig út
úr skuldum. Almenningur fær þvi
ekki notið góðærisins, sem metafli
og erlendar fjárfestingar skapa.
Lognið á undan
storminum?
ísland er að taka á sig mynd ný-
kapítalísks þjóðfélags, þar sem for-
réttindastétt rakar saman auði í
skjóli pólitísks valds. Unga kyn-
slóðin rýnir i kynslóðareikninga,
þar sem skuldir feðranna koma í
hennar hlut, en arðinum af sam-
eiginlegum auðlindum er úthlutað
til fárra. Það er nefnilega vitlaust
gefið.
Á kreppuárunum var vandinn
að deila byrðunum. í góðærinu
stöndum við frammi fyrir tekju-
skiptingarvanda. Helmingaskipta-
kerfi forréttindahópa leysir hann
ekki. Ungir og aldnir eru nú að
vakna upp við vondan draum:
Flokkakerfi fortíð-
arinnar dugar
ekki lengur. Við
þurfum á að halda
öflugum jafnaðar-
mannaflokki, sem
hefur þá burði sem
þarf til að gæta
hagsmuna almenn-
ings gegn forrétt-
indahópum, sem
vilja kasta eign
sinni á auðlindir
íslands.
Kannski er lognmolla stjómmál-
anna nú, einmitt það: Lognið á
undan storminum?
Jón Baldvin Hannibalsson
Kjallarinn
Jón Baldvin
Hannibalsson
alþingismaður
„Er nokkuð það, sem særir svo
réttlætiskennd hinna ungu, að það
dugi til að kveikja glóð hugsjóna
og umbótavilja i brjóstum fóiks.
Án þess verður afl þeirra hluta,
sem gera skal, ekki virkjað.“
Engar Bersöglisvísur hér, takk
Sú var tíð að Noregskonungar
höfðu við hirð sína íslendinga og
aðra kjaftfora hirðmenn sem gagn-
rýndu stjóm þeirra þegar við átti.
Sighvatur Þórðarson skáld orti
BersöglisvíSur þar sem hann
átaldi Magnús ðlafsson Noregs-
konung fyrir hörku. Konungur lét
sér segjast og var síðan kallaður
Magnús góði.
Sú var tíð
í íslenskum konungasögum eru
allmörg dæmi um gagnrýna hugs-
un hirðmanna konunga. Nú lýsa
sögumar ekki lýðræðissamfélagi
eins og við teljum okkur búa í á
okkar tímum, og þeir sem gagn-
rýndu konung tóku nokkra
áhættu. Samt þögðu menn ekki
yfir því sem þeim þótti athuga-
vert. Þeir hikuðu ekki við að
benda konungi á það ef hann var
of sjálfumglaður, ágjarn, ofríkur
eða hirðulaus um gildi samfélags-
ins. Og þeir sem rituðu sögumar
vissu að enginn jarðneskur kon-
ungur v£ir fullkominn.
Sú var tíð. Nú er hægt að lesa
grein við grein í Morgunblaðinu
eftir hirðmenn í mestu hirð fs-
lands nútímans og það era engar
Bersöglisvísur. Inntak allra greina
í nýafstöðnu prófkjöri Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík er hið sama:
Sjálfstæðisflokk-
ru'inn er óaðfinn-
anlegur. Hann er
óskeikulli en
páfinn. Allt gott
kemur frá hon-
um og allt er gott
í Sjálfstæðis-
flokknum en
ekkert hjá and-
stæðingum hans.
Ef þessar grein-
ar verða einu
heimildir sagn-
fræðinga framtíðarinnar verður
ályktunin sú að sólin skíni ekki
einu sinni í Reykjavík þegar aðrir
en sjálfstæðismenn em þar við
völd. Ef þeim sem skrifa þær er al-
vara hlýtur þeim að vera fullkom-
lega óskiljcmlegt að einhver kjósi
ekki þetta fullkomna
stjórnmálaafl.
Enginn Sighvatur
Þóröarson
Þá er komið að kost-
um frambjóðendanna
sjálfra en eðlilega em
þær lýsingar heldur
leiðinlegar. Ef gengið er
út frá að allt sé óaðfinn-
anlegt verður ekki séð
hvað nýtt fólk á að gera.
Það kemur ekki á óvart
að útlitshönnuðir,
snyrtar og líkamshönn-
uðir hafi fagnað litlu
gengi í prófkjöri. Ekki
þarf að snyrta, fegra og
straumlínulaga það sem
er fullkomið fyrir.
Enn síður þarf að
huga að inntakinu. Þó að Islensku
skáldi hafi leyfst að efast um
stefnu og stjórnunaraðferð Noregs-
konungs á 11. öld þarf greinilega
ekki að efast um neitt í stefhu
Sjálfstæðisflokksins. Enda vora
engir heimspekingar eða vísinda-
menn í kjöri í þessu prófkjöri. Það
snerist um það eitt hvort snyrta
mætti flokkinn og hann þarf sem
sagt ekki snyrtingar við.
í prófkjörinu var enginn Sig-
hvatur Þórðarson og engar Ber-
söglisvísur. Engin
gagnrýnin umræða
sem gæti leitt til
ferskrar niður-
stöðu, skarpari
áherslna eða jafnvel
breyttrar stefnu.
Seinustu kosninga-
úrslit í borgar-
stjómarkosningum
í Reykjavík voru
greinilega slys.
Það hvarflar ekki
að þeim sem eytt
hafa skógum í eins-
léitar lofrullur um
ágæti Sjálfstæðis-
flokksins undan-
farnar vikur að
kjósendur séu skyn-
semisverur sem
verðskuldi þá virð-
ingu að tekið sé mark á vali
þeirra. Það er með eindæmum að
flokkur sem hefur tapað kosning-
um sé jafn fullviss um eigið ágæti.
Sjálfstæðisflokkurinn þarf ekki
að óttast ef mat annarra á honum
er í samræmi við sjálfsmatið. En
hætt er við að flokkur sem er svo
sjálfhælinn og laus við glögg-
skyggni á eigin galla eigi ekki
uppi á pallborðið hjá kjósendum ef
þeir sýna gagnrýna hugsun.
Ármann Jakobsson
„Þó að íslensku skáldi hafi leyfst
að efast um stefnu og stjórnun-
araðferð Noregskonungs á 11.
öld þarf greinilega ekki að efast
um neitt í stefnu Sjálfstæðis-
flokksins.“
Kjallarinn
Ármann
Jakobsson
íslenskufræðingur
Með og
á móti
Á að aðgreina reykinga-
menn frá öðrum
á veitingahúsum?
Sjálfsögð
mannréttindi
„Það að veitinga- og kaffihús
bjóði upp á reyklaus svæði er svo
sjálfsagt mál að það ætti tæplega
að vera til umfjöllunar. Það era
sjálfsögð mann-
réttindi að vera
í reyklausu um-
hverfi, hvar
sem er, og það
fer enginn að
segja mér að
þeir sem reykja
séu því mót-
fallnir. Tillits-
semi er allt sem
þarf og ætla
veitingahúsa-
eigendur vitanlega að taka tillit til
beggja hópa. Rúmlega 70% fólks á
aldrinum 16-69 reykja ekki og það
er í raun með ólíkindum að tæp-
lega hafi verið tekið tillit til meiri-
hlutans fram til þessa á veitinga-
stöðum. í Bandaríkjúnum hefur
þetta gefist svo yel að þar er varla
til veitingahús sem ekki tekur til-
lit til beggja hópa. í New York eru
allir staðir sem telja færri en 50
borð algerlega reyklausir. í kjölfar
þeirrar breytingar jókst veltan á
þeim til muna. Á íslandi er á ann-
an tug reyklausra veitingastaða og
þar er ávallt fullt út úr dyrum. Al-
menningur er sterkasti þrýstihóp-
urinn og hann á að njóta réttar
sins í hvívetna. Samkvæmt lögum
á hann rétt á reyklausu umhverfi
á veitinga- og kaffihúsum og nú er
svo komið að hann getur andað
léttar! Vissulega getur tekið ein-
hvern tíma fyrir fólk að átta sig á
þessum rétti sínum. Það er al-
menn andstaða í þjóðfélaginu
gegn reykingum og fólk er sífellt
að verða betur meðvitað um skað-
semi óbeinna reykinga. Ég vil
nota tækifærið og óska veitinga-
og kaffihúsaeigendum til ham-
ingju með þetta framtak."
Þorgrímur Þráins-
son, framkvæmda-
stjóri Tóbaksvarna-
nefndar.
Tóm tjara
„Það er þegar búið að skipta
þjóðinni í tvo meginhópa í vel-
flestum málum og það er ekkert
eðlilegra en stefnunni sé haldið
áfram að skipta
henni upp í tvo
hópa í reyking-
um. Það verður
að segjast eins
og er að íslend-
ingar eru laga-
glaðir í meira
lagi og vilja
binda allt í lög,
jafnvel sjálf-
sögðustu um-
gengnisvenjur. Um helgar steðja
þeir svo í miðbæ Reykjavíkur til
að berja hver annan og bíta án
þess að nokkru verði við komið
Indriði G. Þor-
stelnsson rithöf-
undur.
ööru en að sleppa þeim seku hiö
snarasta. Ætli menn hins vegar að
ástunda reykingar hér þarf lög-
gæslu við og frelsað fólk af göml-
um indíánasiöum víkur sér gjarn-
an að viðkomandi og tílkynnir
honum að hann sé að fremja þá
lögleysu að reykja. Sami aðili upp-
fræddur 1 löglegum mannasiðum
gerir enga athugasemd við þótt
maður sé sleginn niður við hlið-
ina á honum eða bitinn. Alþingi er
setið af misgæfum einstaklingum.
Þeir virðast hafa hug á því að
bjarga þjóðinni frá lungnakrabba-
meini, hvað þá allir hinir sjálf-
skipuðu læknar sem starfa um allt
land í sjálfboðavinnu við að
bjarga einhverju, sama hvað það
er. Ég legg að jöfnu bannið við
reykingum og tviskiptingu þjóðar-
innar í því tilefni eins og mú-
hameðstrúar- og kaþólikkamenn
suður á Balkanskaga. Það gæti því
orðið mjög hart í málinu áður en
yfir lýkur - að minnsta kosti einn
Austurstrætisslagur." -Sól/SÁ