Dagblaðið Vísir - DV - 03.12.1997, Qupperneq 13

MIÐVIKUDAGUR 3. DESEMBER 1997
13
Flótti undan
rógi og níði
Landsfeðurnir eru
áhyggjufullir þessa
daga vegna flótta lands-
byggðarfólks til höfuð-
borgarsvæðisins. Hag-
vaxtarskilningur
þeirra á mannlegu fé-
lagi og lífsskilyrðum í
hinum dreifðu byggð-
um megnar ekki að
skýra af hverju fólk fer
af stöðum þar sem næg
atvinna er í boði og
tekjur nógu háar til að
búa í einbýlishúsi með
bílskúr og stórum
jeppa og fara til sólar-
landa einu sinni á ári.
Helst er horft til þess
að flóttafólkið sé að
sækjast eftir enn meiri
veraldlegri gæðum, svo sem ná-
lægð við Kringluna og Bónus, og
möguleika á því að láta rýja sig
inn að skyrtunni á matsölustöð-
um stórborgarinnar áður en hið
rómaða næturlíf hefst fyrir alvöru
með viðeigandi ölvun, pústrum og
likamsmeiðingum.
skipti og innflutn-
ing á ódýrum vam-
ingi frá Evrópu-
sambandslöndum.
Miðað við tóninn i
umræðunni er það
kraftaverki líkast
að nokkur maður
skuli enn þá fást til
að stunda landbún-
að og matvælafram-
leiðslu.
Sjávarþorpin
styrkjahít
Sams konar áróð-
ursherferð hefur
dregið allan þrótt
úr byggðum við
sjávarsíðuna. í stað
þess að geta boðið
sjómönnum og smábátaeigendum
spennandi tilveru þar sem menn
eru knúðir áfram af veiðivon og
sjálfsbjargarviðleitni hafa sérstæð
arðsemissjónarmið stórfyrirtækja
ráðið ferðinni við þróun fiskveiða.
íbúar í sjávarþorpmn hafa þar
með verið sviptir þvi sjálfstæði og
persónulega sambandi manns og
sjávar sem gerði líf þeirra eftir-
sóknarvert.
Fólk hefur ekki lengur á tilfínn-
ingunni að það standi saman að
því að draga lífsbjörgina úr klóm
dyntóttrar náttúru. Fengsæld,
aflatölur og sjötta skilningarvit
skipstjóra skipta engu máli því að
allir eru bundnir af sama kvótan-
um sem er síðan í eigu iila þokk-
aðra sægreifa og nafnlausra fjár-
festa fyrir sunnan.
Þar á ofan situr landsbyggðar-
fólk undir þungum ásökunum um
að verið sé að dæla peningum í þá
hít sem landsbyggðin er sögð
vera. Þangað renni endalausir
styrkir og óafturkræf lán frá hin-
um vellauðugu Reykvikingum. Og
auðmennimir í Reykjavík séu
bjargarlausir því að þeim sé hald-
ið í heljargreip úrelts kjördæma-
kerfis sem geri dreifbýlismönnum
kleift að viðhalda völdum og
áhrifum langt umfram það sem
réttlátt geti talist í gegnum hina
gjörspilltu Byggðastofnim. '
Er nema von
að ærlegt fólk
leggi á flótta og
vilji ekki taka
þátt í því and-
þjóðfélagslega
athæfl sem bú-
seta úti á landi
virðist vera?
Ástæður flótt-
ans eru því
ekki fyrst og fremst efnahagslegar
heldur ekki síður andlegar. Þær
snúast um stolt og sjálfsvirðingu
sem hefur verið tekin af fólki á
landsbyggðinni með gegndarlaus-
um áróðri um rányrkju þess og
sníkjulífl.
Gísli Sigurðsson
Kjallarínn
Gísli Sigurösson
bókmenntafræöingur
„Er nema von að ærlegt fólk leggi
á flótta og vilji ekki taka þátt í
því andþjóöfélagslega athæfi
sem búseta úti á landi virðist
vera?u
Bændur eyöa landinu
í þeirri umræðu sem nú geisar
um byggðavandann er lítið á það
minnst að undanfama áratugi hef-
ur verið háð samfelld og mögnuð
rógsherferð gegn öllu því sem líf á
landsbyggðinni stendur fyrir. í
stað þess að sveipa göngur og rétt-
ir rómantískum ljóma fjallakyrrð-
ar, frelsis og mannfagnaðar hefur
verið dregin upp sú imynd af
sauöfjárbúskap að uppblástur
landsins sé honum að kenna og
landið væri allt ein sólrík gróður-
og skógarvin ef ekki væri bölvuð
sauðkindin.
í stað þess að dást að því fólki
sem hefur ræktað jörðina, hirt um
skepnur og framleitt matvæli með
verkum sínum er látið eins og
bændur séu afætur á þeim hag-
kvæma hópi landsmanna sem
stundar arðvænleg hlutabréfavið-
Miðað við tóninn í umræöunni er það kraftaverki líkast að nokkur skuli enn þá fást til aö stunda landbúnaö og
matvælaframleiöslu, segir m.a. í greininni.
ísland í heimi þekkingar
Þekking er mikilvæg í atvinnu-
lífl nútímans. Fyrirtæki byggja í
auknum mæli á starfsmenntun,
upplýsingastreymi, samgöngum
og alþjóðasamskiptum. Einkum er
mikilvægt að byggja upp innlenda
þekkingu í stað þess að treysta
einungis á aðkeypta þekkingu.
Reyndar er ekki nægilegt að
byggja upp þekkinguna, heldur
gera ör þróun og skjótar breyting-
ar það að verkum
að stöðugrar endur-
nýjimar er þörf.
Breskir vísinda-
menn hafa t.d.
gagnrýnt stjómvöld
fyrir að veita of
litlu fé til innlendra
rannsókna en ætla
sér í staðinn að
kaupa niðurstöður
erlendis frá. Með
þessu telja þeir að
graflð sé undan innlendri þekk-
ingu og Bretar sjálfir geti ekki
túlkað niðurstöðumar, þannig að
þær komi að notum.
Samstarfsverkefni ESB
Eitt af meginhlutverkum Evr-
ópusambandsins (ESB) er að bæta
samkeppnisaðstöðu Vestrn-- Evr-
ópu á alþjóðamarkaði og er í því
sambandi lögð gífurleg áhersla á
rannsóknir og útbreiðslu þekking-
ar. Á næsta ári hleypir ESB af
stokkunum nýrri rannsóknará-
ætlun, fimmtu rammaáætluninni.
Verkefni innan hennar verða
einkum á sviði umhverfisvísinda,
upplýsingasamfélagsins og sam-
ræmingar atvinnu- og umhverfis-
mála. Fimmta rammaáætlunin
mun yfirtaka margar af núver-
andi áætlunum ESB og færist
meira af vunsjón verkefnanna og
úthlutun peninga frá ríkjunum
sjálfum til framkvæmdastjómar-
innar í Brussel.
ísland hefur af ýmsum ástæð-
um kosið að standa utan ESB en
gæta hagsmuna sinna með EES
samningmun. íslendingar eiga
rétt á þátttöku í ýmsum áætlun-
um og verkefnum ESB. Má þar
nefna rannsóknaráætlanimar
(rammaáætlanirnar), Sókrates,
Leonardo o.fl. Ekki er þó sopið
kálið þó í ausuna sé komið heldur
kostar það mikla vinnu að nýta
sér möguleikana til
fullnustu. Auk áður-
nefhdra áætlana er í
gangi aragrúi smærri
samstarfsverkefna
innan ESB. Leitin að
þeim er hins vegar
eins og leitin að
Livingstone í frum-
skógum Afríku.
Ég hef kynnst mál-
unum innan aðildar-
ríkis ESB og er t.d.
um þessar mundir að
hleypa af stokkunum
tveimur fjölþjóðlegum
samstarfsverkefnum á
vegum Malmöborgar í
Svíþjóð. Það krefst
mikils imdirbúnings
og góðra sambanda
víða um Evrópu til að
leita að samstarfsaðil-
um, samsvarandi verkefnum,
gögnum og niðurstöðmn.
Aröbær fjárfesting
íslendingar fylgja málefnum
ESB einkum frá íslenska sendi-
ráðinu í Brussel. Þar starfar hóp-
ur fólks frá ráðuneytunum, sem
situr m.a. fundi um imdirbúning
löggjafar ESB og fylgist með fram-
kvæmd áætlana og ýmissa verk-
efna. Auk þess eru nokkrir íslend-
ingar meðal 18.000 starfsmanna
framkvæmdastjómar ESB. Þeir
sem þarna starfa
teija að fslendingar
hafi hagnast á sam-
starfinu og að mati
þeirra er þekking ís-
lendinga eftirsókn-
arverð í ýmsum
samstarfsverkefn-
um, einkum á sviði
sjávarútvegs.
Þessi hópur vinnur
mjög gott starf í
þágu íslendinga.
Hann er hins vegar
fámennur, miðað
við starfslið annara
Evrópulanda, og
ljóst er að hann get-
ur ekki fylgst með
nema litlum hluta
af þeim aragrúa
möguleika sem ís-
lendingar gætu nýtt
sér innan ESB. Oft heyrast um
það raddir að utanríkisþjónusta
íslendinga sé of umfangsmikil og
kostnaðarsöm. Að mínu mati er
það fjarri lagi. Miklir möguleikar
felast í þátttöku í fjölþjóðlegum
samstarfsverkefnum ESB í heimi
nútímans, þar sem þekking, sam-
skipti og tækni eru undirstaða
velmegunar. Líta ber á þessa
starfsemi sem arðbæra fjárfest-
ingu og ber fremur að styrkja
hana en skera niður.
Bjarki Jóhannesson
„Miklir möguleikar felast í þátt-
tóku í fjólþjóðlegum samstarfs-
verkefnum ESB í heimi nútím-
ans, þar sem þekking, samskipti
og tækni eru undirstaða velmeg•
unar.“
Kjallarinn
Bjarki
Jóhannesson
starfa^ I Svíþjóð
Með og
á móti
Útgáfa Sálumessu syndara
Hvar er
glæpurinn?
„í fyrsta lagi hlýtur það að
vera réttur sérhvers manns, sem
vill segja sína ævisögu, að fá að
segja hana eins og hann upplifði
ævi sína og
eins og atburð-
ir og persónur
komu honum
fyrir sjónir og
höfðu áhrif á
hans ævi. Sálu-
messa syndara
er slík bók.
Það sem
styrinn stend-
ur um og allur
misskilningur-
inn sem er til kominn vegna alls
þorra fólks sem er að tjá sig um
bókina án þess að vera búinn að
lesa hana, er að Esra segir meðal
annars frá konu sem var fyrrver-
andi sjúklingur hans og ást-
arsamband þeirra byrjaði eftir
að hann útskrifaði hana. Það
samband stóð í mörg ár og þau
eignuöust bam saraan. Þegar eig-
inkona Esra lést þá vildi hann
giftast þessari konu. Hún hins
vegar hryggbraut hann. Þannig
að þetta er ástarsaga, ekki sjúk-
lings, heldur fyrrverandi sjúk-
lings. Allir sem lesið hafa bókina
spyrja að loknum lestri; hvar er
glæpurinn?
Esra kýs að segja þessa sögu,
hann er heiðarlegur, yfirvegaður
og hefur gert upp líf sitt. Ég spyr:
Ef að ævisaga sem er sögð í ein-
lægni, heiðarlega skrifuð og eng-
inn hefur vefengt um sannleika,
ef að menn fá ekki í nafni tján-
ingarfrelsis og prentfrelsis í lok
20. aldar að segja sitt líf, án þess
að það sé mistúlkað, rangfært og
síðan endurskrifað í ótal útfærsl-
um úti um allt land, þá veit ég
ekki til hvers yfirleitt verið er að
skrifa og gefa út ævisögur.“
Einu sinni sjúk-
lingur manns,
alltaf sjúkling-
ur manns
„Læknasamtökin hafa af þessu
máli verulegar áhyggjur og eru
ósátt viö þaö með tilliti til okkar
siðareglna. Við erum bundnir af
þeim reglum
og mönnum
ber að fara eft-
ir þeim. Sam-
kvæmt lækna-
lögum ber
mönnum að
gæta að sér í
starfi og lækn-
um ber að
varðveita trún-
að við sína
skjólstæðinga.
Einu sinni sjúklingur manns,
alltaf sjúklingur manns. Þó mað-
ur sé búinn að útskrifa mann þá
fer maður ekki að bera sjúkra-
sögu hans á torg eftir útskrift.
Læknar eru bundnir af trúnaðin-
um aila ævi eða þar til þeir fara
í gröfina. Það verður að skoða
þetta mál ef menn telja aö trún-
aðurinn sé brotinn, því þetta
skiptir máli gagnvart öilum öðr-
um sjúklingum í landinu.
Siðahefnd læknafélagsins er
með málið til umfjöllunar og
skilar af sér áliti í dag eða á
næstu dögum.“ -ST
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centnun.is
Guftmundiir BJönw-
son, formaöur
Læknafélagslns.