Dagblaðið Vísir - DV - 27.06.1998, Blaðsíða 20

20
LAUGARDAGUR 27. JUNI 1998
V
Uppsagnir hjúkrunarfræðinga vegna óánægju með launakjör - viðvarandi skortur á hjúkrunarfræðingum hefur ekki áhrif:
Njóta ekki lögmáls um
framboð og eftirspum
Uppsagnir um 60% starfandi
hjúkrunarfræðinga á Ríkisspitölun-
um og Sjúkrahúsi Reykjavíkur, sem
taka gildi 1. júlí, hafa sett heilbrigð-
iskerfið á annan endann. Síðastliðn-
ar vikur hafa stjómendur spítal-
anna fundaö stíft til að skipuleggja
starfið eftir 1. júlí. Áhrif uppsagn-
anna eru ljós og afleiðingunum
verður vart líkt við annaö en neyð-
arástand.
Þriggja manna nefnd ráðuneytis-
stjóra í umboði rikisstjómarinnar
reynir þessa dagana að semja um
lausn málsins ásamt stjórnendum
sjúkrahúsanna og fulltrúum hjúkr-
unarfræðinga.
En um hvað snýst þessi deila?
Hjúkrunarfræðingar hafa sett fram
kröfú um launaleiðréttingu í sam-
anburði við sambærilegar stéttir
sem starfa hjá ríki og borg. Stjóm-
endum Ríkisspítalanna hefur verið
gert ljóst að hjúkrunarfræðingar
vilja vemlegar launahækkanir.
Stjómendur segja launakröfurnar
nema 50-60 prósentum.
Nýtt launakerfi
Félag íslenskra hjúkmnarfræð-
inga gerði svonefndan miðlægan
kjarasamning í júlí í fyrra og átti
síðan að gera vinnustaðasamninga
þar sem starfsstéttmn var skipað í
A-, B- og C- flokka. í nýju launakerfi
spítalanna áttu aðlögunamefndir að
semja um röðum starfsmanna í
launaflokka. Ekki náðist samkomu-
lag þar um og var deilunni þá vísað
til úrskurðarnefndar.
Þar lögðu stjómir spítalanna til
að í lágmarksröðun yröi miðað við
lægstu þrep hvers launaflokks.
Reyndar er heimilt að meta ýmsa
þætti í starfi hjúkmnarfræðinga til
hækkunar en það er alveg á valdi
hverrar stofnunar hvort greiða á
hjúkmnarfræðingum nokkuð fyrir
þá þætti. Hjúkmnarfræðingar
töldu að ef tillögur spítalanna í úr-
skurðarnefnd yröu að vemleika
mundi það þýða lakari lágmarks-
kjör en eldri kjarasamningm-
tryggði.
Oddamaður úrskurðamefndar-
innar ákvað 25. maí að fresta úr-
skurði þar til Félagsdómur hefði
fjallað um kæru Félags íslenskra
náttúrufræðinga gegn ríkinu og
fleiri þar sem tekist var á um röðun
í launaflokka. Ríkið var sýknað í fé-
lagsdómi í vikunni. Mun niðurstað-
an ekki breyta neinu um afstöðu
þeirra hjúkmnarfræðinga sem sagt
hafa upp störfum. Með úrskurði
Félagsdóms er úrskurðamefndin
orðin starfhæf á ný. En hún kemur
ekki að málinu nema allt fari í
strand hjá nefnd ráðuneytisstjór-
anna.
Eins og sendlar
Samkvæmt miðlæga samningn-
um frá því í fyrra vom fastar yfir-
vinnugreiðslur og aðrar duldar
greiðslur færðar inn í föst gmnn-
laun. Hjúkmnarfræöingar segja
aöra hópa hafa fengið mun meiri
hækkanir með þessum hætti en
hjúkmnarfræðingar væm líklegir
að fá. DV hafði eftir Ástu Möller,
formanni FÍH, að gmnnlaun tækni-
fræðinga hefðu þannig hækkað um
70 þúsund krónur á mánuði en
gmnnlaun hjúkrunarfræðinga um 4
þúsund. Hún sagði enn fremur að
Þrátt fyrir vi&varandi skort á hjúkrunarfræ&ingum eru laun þeirra oft og tíðum mun lægri en laun annarra starfshópa
meö svipa&a menntun og ábyrgö. Forma&ur Félags hjúkrunarfræ&inga segir skýringuna felast í ófullkominni sam-
keppni sem rfki á vinnumarka&i hjúkrunarfræ&inga þar sem í raun sé a&eins einn e&a a.m.k. fáir vinnuveitendur sem
kaupi vinnu þeirra. DV-mynd ÞÖK
stjómir sjúkrahúsanna hefðu ekki
hugsað sér að til launahækkana
kæmi hjá hjúkmnarfræðingum. Þá
hefði hjúkmnarfræðingum verið
nóg boðið og gripið til uppsagna.
Herdís Herbertsdóttir, hjúkrunar-
deilarstjóri á Sjúkrahúsi Reykjavík-
ur, sagði DV að hjúkrunarfræðingar
horfðu til þeirra vinnustaðasamn-
inga sem þegar hafa verið gerðir og
vildu fá leiðréttingu. Þannig hefði
verið gengið frá vinnustaðasamn-
ingi milli Heilsugæslunnar í
Reykjavík og Starfsmannafélags rík-
isstofnana. Þar væri sendill með
reynslu metinn til launa á við ný-
byrjaðan hjúkmnarfræðing.
Bleiur á barnabossa
Fram hefur kom-
ið í DV að ísland er
í úrvalsdeild meðal
vestrænna þjóða
þegar litið er til
framlaga til heil-
brigðismála. Á
sama tínla segja
hjúkranarfræðing-
ar að stóm sjúkra-
húsin séu orðin lág-
launasvæði. Fjölda-
uppsagnir vegna
launa og gríðarlegs
vinnuálags sé
ógnvænleg stað-
reynd.
í samtölum DV
við hjúkmnarfræð-
inga undanfarna
daga hefur komið
Innlent
fréttaljós
Haukur L. Hauksson
fram að hjúkranarfræðingar fá mun
betri kjör í einkageiranum eða með
því að stunda vinnu sína í útlönd-
um, t.d. Noregi. Margir innflytjend-
ur og þjónustufyrirtæki, sækjast eft-
ir hjúkmnarfræðingum til starfa og
em tilbúin að greiða hærri laun en
spítalarnir. Gildir þá einu hvort
verið er að selja sérhæfðan búnað
eins og lækningatæki, vinna við
erfðarannsóknir, kynna snyrtivörur
eða selja bleiur á barnabossa.
Upphaf
ófriðartíma?
í umfjöllun síðustu daga hefur
komiö fram verulegur ótti um að
uppsagnir hjúkrunarfræðinga væm
aðeins upphafið að flóðbylgju svip-
aðra aðgerða sem skella muni á
heilbrigðiskerfinu næstu misserin.
Mikill ófriðartími væri þar í upp-
siglingu vegna lélegra launa og
vinnuáílags.
Viðmælendur DV höfðu vart
sleppt orðinu þegar fréttir bámst
um uppsagnir
læknaritara, lyfja-
tækna, matar-
fræðinga, matar-
tækna, samtals
um 150 manns,
vegna óánægju
með launakjör.
Og áhrifin geta
orðið víðtækari.
Grétar Þorsteins-
son, forseti ASÍ,
segir við Mbl. í
gær að ef miklar
breytingar verði
hjá öðrum á
vinnumarkaðnum
sé augljóst að al-
þýðusambandsfé-
lagar hlaupi ekki
til við endumýjun
Fjöldi hjúkrunarfræðinga
- skv. neyöaráætlun í verkfalli og eftir uppsagnir 1. júlí nk. -
Sjúkrahús Rvíkur Ríkisspítalar Samtals
Neyöaráætlun í verkfalli 230,5 342 572,5
I starfi eftir 1. júlí 1998 88,96 1 75,7 264,66
Mismunur 141,54 166,3 307,84
SJúkrahús Rvíkur
Ríkisspítalar
250 starfsmenn 350 starfsmenn
200 ^30-50 - 300 ^42’00
250
150 200
100 150
88,96 100
50 50
o - — 0 .. .
áætiun uppsagnir
áætlun
175,70
Eftir
uppsagnir
figa
kjarasamninga og geri langtíma-
samning nema hann feli í sér af- I
dráttarlausa opnunarmöguleika.
Svo sé ekki nú enda ekki hægt að
hreyfa við gildandi samningum sem
ASÍ hefur gert nema katastrófa
verði í efnahagslífinu.
Framboð
og eftirspurn
En staðreyndin er að hjúkmnar-
fræðingar, auk fleiri heilbrigðis-
stétta, hafa sérstöðu í þessu sam-
bandi. Lögmálið um framboð og eft-
irspum virkar ekki hjá hjúkmnar-
fræðingum sem starfa hjá hinu op-
inbera nema í undantekningartil-
vikum. Sama á við um kennara en
skemmst er að minnast uppsagna
um 20 grunskólakennara á Akur-
eyri. I
í formannspistli í nýútkomnu
Tímariti hjúkrunarfræðinga segir
Ásta Möller, formaður FÍH, að |
vinnumarkaöur hjúkrunarfræðinga
ráðist ekki af lögmálinu um fram-
boð og eftirspum. Þrátt fyrir viðvar-
andi skort á hjúkmnarfræðingum
séu laun þeirra oft og tíðum mun
lægri en laun annarra starfshópa
með svipaða menntun og ábyrgð.
Skýringin felist í ófullkominni sam-
keppni sem ríki á vinnumarkaði t
hjúkrunarfræðinga þar sem í raun
sé aðeins einn eða a.m.k. fáir vinnu- [
veitendur sem kaupi vinnu þefrra.
Ríkið svífst einskis
Ásta segir: „Fyrirkomulag heil-
brigðisþjónustunnar felur í sér að
ríkið er nánast einkakaupandi að
vinnu hjúkmnarfræðinga og getur í
krafti þeirrar markaðsstöðu ráðið
óeðlfiega miklu um launin. Þetta
leggur þær skyldur á rikið að mis-
nota ekid aðstöðu sína til að halda
launum hjúkmnarfræðinga niðri. j
Ríkið hefúr hins vegar einskis svif- *
ist við að finna leiðir til að halda
kjörum þeirra niðri í því skyni að
halda kostnaði við heilbrigðiskerfið
í lágmarki. Stjómendur stofnana
hafa haft með sér náið samráð um
að halda kjörum þefrra í enn fastari
skorðum en ella.“
í könnun FÍH, sem birt var á dög-
unum, kom fram að viðvarandi
skortur er á hjúkmnarfræðingum i
til starfa innan heilbrigðisgeirans. :
Ásta segir að fengju markaðslögmál- I
in að ráða myndu launin hækka uns
jafnvægi yrði náð. En það hefur
ekki gerst og allt komið í óefni.
Nýtt launakerfi
vakti von
„Félagið hefúr litið á nýtt launa- j
kerfi sem tæki til að skapa sam-
keppni á vinnumarkaði hjúkmnar-
fræðinga. Með nýju launakerfi átti |
að veita hvemi stofnun tækifæri til
að móta eigin starfsmanna- og
launastefnu og brjóta á þann hátt
upp það láglaunamunstur sem ríkt
hefur,“ segir Ásta.
Ekkert bendir til að þetta gangi
eftir. Samtrygging stofnana um lág-
markslaun virðist ráða ferðinni og
ætli hjúkrunarfræðingar að nýta >
sér lögmál framboðs og eftirspum-
ar, eins og margir aðrir launþegar, l
verða þeir að leita á náðir einka- j
geirans eða halda til annarra landa.