Dagblaðið Vísir - DV - 02.10.1998, Blaðsíða 19

ISftir 57 tíma langt ferðalag að
heiman er íslenska ólympíuliðið í
skák nú komið á mótsstað í rúss-
neska sjálfstjómarlýðveldinu þar
sem allt kapp er lagt á að klára
skákhöllina svo mótið geti hafist.
Hefur íslenska skáksveitin, ásamt
öðrum sveitum á ólympíumótinu,
hlaupið undir bagga með kalmýsk-
mn verkamönnum og mun starfa
við naglhreinsun alla helgina.
Sem kunnugt er hefur gengið á
ýmsu á ólympíuskákmótinu sem
nú fer fram í Elista, höfuðborg
rússneska sjálfstjómarlýðveldisins
Kalmykíu. Mótið er haldið að til-
stuðlan hins 37 ára gamla Kirsan
Iljúmzhínhov, forseta lýðveldis-
ins, en hann er jafnframt formaður
Alþjóða skáksambandsins FIFA.
Það hefur vakið deilur á Vestur-
löndum að til þess að halda ólymp-
íumótið hafi forsetinn eytt dýr-
mætum tekjum þjóðar sinnar, sem
almennt býr við hungurmörk, til
þess að reisa svokallaða skákborg
sem reyndar var ekki að fullu fok-
held í upphafi móts síðastliðinn
mánudag. Að auki er forsetinn
ungi sakaður um tengsl við rúss-
nesku mafiuna og hafi fyrir
nokkru látið myrða blaðakonu fyr-
ir skrif gegn sér. Skákmótið fari
því fram í skugga grófra mannrétt-
indabrota.
íslenska skáksveitin flaug utan
um síðustu helgi og náði til Elista
á mánudag eftir langt og erfitt
ferðalag.
Fókus náði tali af Þóri Berg,
fararstjóra íslensku skákmann-
anna.
„Það má segja það að óheppnin
hafi elt okkur alla leið að heiman,
ef óheppni skyldi kalla. Skipulagn-
ingu hjá Rússunum er nokkuð
ábótavant. Við flugum frá Keflavík
til Kaupmannahafnar á laugardag
og þar vorum við skyldaðir til að
taka aukafarangur sem okkur var
sagt að væru danskar skákklukkur
sem nota ætti á mótinu. Við leit á
Kastrup kom hins vegar í ljós að
hér var um að ræða úraníum ætl-
að til gerðar kjamavopna. Okkur
gekk mjög erfiðlega að leiðrétta
þennan misskilning og vorum
kyrrsettir á flugvellinum í sjö
klukkustundir vegna þessa sem
varð til þess að við misstum af
fluginu til Moskvu. Að lokum
fékkst þó lausn á málinu fyrir
milligöngu íslenska sendiráðsins í
Kaupmannahöfn. Einn af liðs-
mönnum okkar varð þó eftir í Dan-
mörku, var settur í tveggja sólar-
hringa sóttkví vegna geislavirkni,
en hann hafði tekið að sér töskuna
með efninu í handfarangur."
Erótískur dans í vélinni
„Við komum síðan til Moskvu
seint á sunnudeginum og vorum
þá orðnir nokkuð slæptir, höfðum
líka verið matarlausir alla leíðina,
en okkur var tjáð að kokkarnir hjá
Aeroflot væru nú í því að kokka
fyrir herinn eftir að nýja stjórnin
tók við. í Moskvu tók lítið betra
við, því rúblan hafði þá fallið fyrr
um daginn og allar verslanir á
flugvellinum voru lokaðar. Það er
furðulegt að segja það en við vor-
um nánast orðnir hungurmorða
þama, því seinkun varð á vélinni
til Elista, hún fór ekki í loftið fyrr
en tíu klukkustundum síðar. Að
lokum tókst okkur að ná sambandi
við sendiráðið og bílstjóri þess
kom út á völl með hálfa peking-
önd og dós af styrjuhrognum, leif-
ar frá móttöku fyrr um daginn.
Flugferðin frá Moskvu niður til
Kalmykíu var síðan kapítuli út af
fyrir sig. Skömmu eftir flugtak
voru tveir farþegar myrtir. Til
allrar hamingju sátu þeir aftast í
vélinni þannig að við sluppum við
að horfa upp á þetta, sáum ekki
heldur hver það var sem skaut þá.
Hinir farþegarnir virtust ekki
kippa sér mikið upp við þetta,
manni skilst að þetta sé daglegt
brauð í innanlandsflugi í Rúss-
landi. Flugið hélt sínu striki en
dróst hins vegar mjög á langinn.
Vélin lenti ekki fyrr en eftir 12
tíma flug og maður skilur hrein-
lega ekki hvemig þeir höfðu elds-
neyti í það. Að vísu komu tvær
herflugvélar upp að vélinni á leið-
inni svo það getur verið að hún
hafi tekið eldsneyti í lofti. í tvo
klukkutíma var flogið í miklu lág-
flugi yfir stöðuvatni, á meðan ein
af flugfreyjunum sýndi erótískan
dans. Þetta var vægast sagt allt
mjög furðulegt. Spænska skák-
sveitin sem var samferða okkur
sagðist hafa séö eitthvað losað úr
vélinni í vatnið en við sáum það
nú ekki.“
Gistu í gufubaði
„Nú, við lentum svo loksins í
Elista klukkan þrjú á mánudegin-
um, 57 tímum eftir að við lögðum
af stað frá Leifsstöð. Þá var okkur
tilkynnt að mótinu hefði verið
frestað, eins og komið hefur fram í
fréttum. Það var okkur reyndar
léttir þar sem einn stórmeistarinn
okkar var enn fastur í Kaupmanna-
höfn. Þar sem við mættum of seint
var hótelið frátekið fyrir aðra og
urðum við að eyða tveimur fyrstu
nóttunum í gufubaði einkasveitar
forsetans. Við sváfum nú reyndar
ekki í baðinu sjálfu heldur sérstök-
um slökunarherbergjum inn af því,
ágæt aðstaða en dáldið svona ein-
kennileg svo ekki sé meira sagt.
Strákarnir voru nú reyndar að
gantast með það að betra hefði ver-
ið að sofa í böðunum þar sem við
höfðum einungis þunn teppi yfir
okkur og mjög kalt þarna á nótt-
inni. Þá var okkur lítið svefnsamt
aðra nóttina þar sem lisðmenn úr
einkasveitinni birtust ásamt fylgd-
arkonum síðla nætur og fóru í guf-
una. Þeir voru nú ósköp vinalegir
greyin og spurðu mikið um ísland,
en daginn eftir vorum við þó
ákveðnir í því að koma okkur inn i
betra húsnæði, sem tókst því nú
höfum við hérna heila íbúð til um-
ráða í úthverfi borgarinnar, deil-
um henni með þriggja manna fjöl-
skyldu sem hefur verið okkur mjög
hjálpleg í alla staði. Eini gallinn
við þetta er staðsetningin en al-
menningssamgöngur eru mjög
stopular hér og það tekur okkur
um tvo klukkutíma að komast í
skákborgina."
Manngangurinn
eða mannréttindi
„Af mótinu er það að frétta að
keppni er enn ekki hafm þar sem
mótshöllin er enn í byggingu. Ætl-
unin var að henni yrði lokið í gær
en af því varð ekki og í kjölfarið
var ákveðið að skáksveitir land-
anna tækju höndum saman og
hjálpuðu við frágang. Það var reynt
að haga þessu þannig að hver þjóð
tæki að sér þau verk sem henni
stæðu næst. Þannig tóku Danirnir
að sér að leggja parketið í keppnis-
salnum, þýska sveitin sér um raf-
lagnir, sú japanska um sjónvarps-
kerfið og HoUendingarnir hafa ver-
ið í frágangi á blómabeðum. ís-
lenska sveitin hefur staðið í nagl-
hreinsun í allan dag, strákarnir
hafa lagt hart að sér, eins og reynd-
ar allir hér í Elista. Menn eru
ákveðnir í því að ólympíumótið fari
fram eins og til stóð. Við gerum ráð
fyrir að geta skilað af okkur okkar
verki um helgina, ekki síst í ljósi
þess að stórmeistarinn okkar sem
nú er kominn til Moskvu er vænt-
anlegur hingað í fyrramálið. Verk-
lokin velta reyndar á því hvort við
verðum settir í að taka niður still-
ansa utan af anddyri hallarinnar.
Það á eftir að koma í ljós, erfitt að
reikna með neinu hér.
Það hljóp snurða á þráðinn hér
fyrr í kvöld þegar einn liðsmaður
armensku skáksveitarinnar var
skotinn til bana á herbergi sínu. Á
þessari stundu er ekki ljóst hver
framdi glæpinn, enginn sem lýst
hefur ábyrgð á hendur sér, þó
vissulega hafi grunsemdir vaknað
með mönnum eftir að í ljós kom að
hinn látni hafði neitað að leggja
sitt af mörkum í múrverkinu sem
kom í hlut Armenanna. Þetta atvik
hvetur okkur auðvitað til þess að
leggja hart að okkur við nagl-
hreinsunina en við teljum öryggi
okkar þó alls ekki ógnað hér, því
vel vopnuð og fiölmenn einkasveit
forsetans gætir svæðisins mjög vel.
Þá má segja að við íslendingamir
séum ekki illa liðnir í þeim hópi
eftir að þeir heimsóttu okkur í guf-
una. Það eru þó margir sem furða
sig á þvi að menn forsetans taki
engan þátt í byggingarvinnunni.
Þetta eru þó einna helst blaöa-
mennirnir sem fylgja sveitunum,
þeir sömu sem hafa talað um að
ólympíumótið sé haldið í skugga
mannréttindabrota, en þeim hefur
þó farið fækkandi síðustu daga.
Það ber til dæmis lítið núna á sjón-
varpstökuliðum sem voru allnokk-
ur hér fyrstu dagana. í mínum
huga erum við fyrst og fremst
hingað komnir til þess að tefla og
vera landi okkar og þjóð til sóma.
Við teljum okkur ekki vera nein
peð í pólitísku tafli eins og margir
vilja vera láta. Við viljum halda
þessu aðskildu, pólitík og íþrótt-
um. Eða eins og Kirsan forseti orð-
aði það i ræðu á vinnusvæðinu í
morgun: Manngangurinn er eitt og
mannréttindi annað.“
Hallgrímur Helgason
2. október 1998 -f ó k U S
19