Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.1998, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 1. DESEMBER 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaóaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI 11, 105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vfsir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@>ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Rakalaus Landsvirkjun
Landsvirkjun fékk sér nýlega hagfræðing til að reikna
út, að stórorkuver og stóriðjuver undanfarinna ára hafi
verið hagkvæm. Hann komst að þessari niðurstöðu að
hætti Landsvirkjunar með því að líta fram hjá liðum,
sem eru nauðsynlegir í reikningsdæminu.
Kostnaður við virkjun Blöndu var ekki tekinn inn í
reikningsdæmið fyrr en árið 1995, þótt orkuverið hafi
verið reist á grundvelli stóriðjudrauma, sem brugðust.
Almennir notendur voru árum saman látnir borga virkj-
un, sem hafði stóriðju að helztu forsendu.
Miklu mikilvægari þáttur er, að hvorki Landsvirkjun
né hinn leigði hagfræðingur hennar gera nokkra tilraun
til að meta til fjár aðra hagsmuni, sem sumpart stangast
á við hagsmuni fyrirtækisins, svo sem hagsmuni ósnort-
ins víðernis, sem eru almannahagsmunir.
Landsvirkjun er hvorki ríkið né þjóðin. Það, sem kann
að vera gott fyrir Landsvirkjun, þegar hún hefur hagrætt
Blöndu í reikningsdæmi sínu, þarf ekki að vera gott fyr-
ir ríkið eða þjóðina. Til eru aðrir hagsmunir, svo sem
hagsmunir ferðaþjónustu og hagsmunir lífsgæða.
Ferðaþjónusta er stærri þáttur þjóðarbúsins en stóriðj-
an og veitir margfalt fleira fólki atvinnu, þar á meðal úti
á landi, svo sem á Austfjörðum. Ferðaþjónusta hefur vax-
ið örar en aðrar atvinnugreinar á landinu og á enn bjart-
ari framtíð, ef söluvara hennar fer batnandi.
Ekki þarf lengi að fletta íslenzkum ferðabæklingum
eða tímaritinu Iceland Review til að sjá, að mikilvægasta
söluvara íslenzkrar ferðaþjónustu er ósnortið víðerni,
þar sem ekki sjást nein mannvirki. Með framgangi hug-
sjóna Landsvirkjunar rýrnar þessi söluvara.
Sú sérstaða íslands að geta enn boðið ósnortin víðerni
til skoðunar er áþreifanleg stærð í þjóðhagsreikningum
og getur orðið margfalt stærri, ef rök verða tekin fram yf-
ir tilfinningar nærsýnnar Landsvirkjunar. Við þurfum
að taka þessa stærð skýrar inn í þjóðhagsspár.
Útgefendur ferðabæklinga og landkynningarrita höfða
til þess, að ósnortið víðerni landsins geti hlaðið rafhlöð-
ur þreyttra og strekktra borgarbúa í útlöndum. Svipað
hlýtur að gilda um rafhlöður íslendinga sjálfra, sem
einnig þurfa að hvílast eftir amstur hversdagsins.
Þáttur ósnortins víðernis í lífsgæðum okkar er hluti af
reikningsdæmi okkar, rétt eins og aðgangur okkar að
skólum og sjúkrahúsum. Þetta eru verðmæti, sem hljóta
að verða þáttur í útreikningi þjóðhagsstærða í náinni
framtíð, rétt eins og ferðaþjónustan er orðin.
Við höfum vítin að varast sums staðar í útlöndum, svo
sem í Rússlandi, þar sem óheft stóriðjustefna hefur eitr-
að land og loft og rúið þjóðina lífsgæðum, sem aldrei
verða endurheimt, þótt stóriðjuverin standi eftir án
nokkurra verkefna eins og draugar í eyðimörkinni.
Landsvirkjun flutti inn annað vandamál frá Rússlandi.
Hún samdi um verktöku við rússneskt maflufyrirtæki,
sem er illa þokkað víða um heim og hefur hér orðið til
mikilla vandræða. Viðskipti þessi eru til marks um dóm-
greindarskort ráðamanna Landsvirkjunar.
Hingað til hafa stjórnendin- Landsvirkjunar fengið að
vaða með línur sínar og lón kruss og þvers yfir landið
eins og þeir ættu það einir. Nú eru íslendingar sem bet-
ur fer byrjaðir að átta sig á, að það eru fleiri hagsmunir,
sem koma að ósnortnu víðerni landsins.
Rök ráða því, að nú verði Landsvirkjun settur stóllinn
fyrir dymar og við förum að gæta annarra hagsmuna í
ferðaþjónustu og lífsgæðum okkar sjálfra.
Jónas Kristjánsson
Hvalveiðibannið er okkur dýrkeypt ævintýri sem lækkar útflutningstekjur og almennt séð og veldur lakari Iffs-
kjörum en ella, segir m.a. í greininni. - Síðasti hvalurinn í Hvalstöðinni, í júlí 1989.
Höfum ekki lengur
efhi á hvalveiðibanni
að þeir þola veiði, marg-
ir hverjir. Augljóst er að
þessi friðunaraðgerð
hefur ekki einasta áhrif
á hvalastofnana sjálfa,
heldur einnig á aðra
nytjastofna okkar, svo
sem þorskinn. Þetta
kom mjög vel fram á
dögunum er ég spurði
sjávarútvegráðherra á
Alþingi að því hver
verði áhrif þess á ein-
staka nytjastofna við ís-
landsstrendur að við-
halda banni við hval-
veiðum og hver gætu
orðið hin efnahagslegu
áhrif slíks banns.
Svar sjávarútvegsráð
herra byggðist á þeim
„Nú er mál að linni. Við getum
ekki lengur látið hneppa okkur i
herkví af erlendum öfgasamtök-
um, né lotið í duftið vegna dulbú-
inna hótana einstakra ríkja. “
Kjallarinn
Einar K.
Guðfinnsson
alþingismaður
Fyrir margt
löngu er mönnum
orðið það ljóst að
samspilið í lífríki
hafsins er afar flók-
ið. Við höfum
kynnst því að það
hefur reynst býsna
örðugt að átta sig á
stærð einstakra
nytjastofna þó auk-
in áhersla hafi ver-
ið lögð á vísinda-
legar rannsóknir á
þessu sviði. Menn
greinir lika á um
ýmislegt í þessum
efnum, eins og
kunnugt er. Um
eitt að minnsta
kosti eru menn þó
alveg sammála.
Samspilið á milli
einstakra nytja-
stofna er fyrir
hendi.
Það er til að
mynda alveg ljóst
að ákvörðun um að
nýta ekki einn
fiskstofn hefur
ekki einasta áhrif
á vöxt og viðgang þess stofns held-
ur einnig á aðra nytjastofna í haf-
inu. Þetta leiddi sem kunnugt er
meðal annars til þess að Hafrann-
sóknastofnun fór út í svokallaðar
fjölstofnarannsóknir til þess að
bregða betra ljósi á þetta flókna
mál.
20 prósenta minnkun á af-
rakstursgetunni
Hér á landi hefur ríkt hvalveiði-
bann, illu heilli, í einn og hálfan
áratug. Allt frá árinu 1984 höfum
við íslendingar kosið að nýta ekki
hina mikilvægu nytjastofna, hval-
ina, þó svo að ágreiningslaust sé
tilgátum sem vísindamenn hafa
sett fram; um að séu hvalveiðar
ekki stundaðar geti langtíma-
afrakstur þorskveiða minnkað um
allt að 20 prósent frá því sem ella
yrði.
Allt að 10 milljarða tap
20 prósenta minnkun £ lang-
tímaafrakstursgetu er ekkert smá-
vegis. Á síðustu 20 árum veiddum
við að jafnaði 300 til 350 þúsund
tonn af þorski og fórum upp í tæp
470 þúsund tonn. 20 prósent
minnkun á slíkri veiði eru því 60
til 70 þúsund tonn á hverju einasta
ári. Á fimm árum minnkar af-
rakstursgetan um sem svarar til
árlegri veiði okkar í þorski. Er
þetta hægt? - Augljóslega ekki.
Samkvæmt upplýsingum frá
Þjóðhagsstofnun sem ég aflaði mér
má ætla að við hver 10 þúsund
tonn sem bætast við þorskveiðina
aukist útflutningsverðmætið um
1.250-1.400 milljónir króna. Það er
því auðvelt reikningsdæmi að
reyna að nálgast hvað 60 til 70 þús-
und tonna þorskveiði þýddi i út-
flutningsverðmætum. Miðað við
þessar forsendur erum við vænt-
anlega að tala um tölur sem
hlaupa á 7,5 til 10 milljörðum
króna.
Þetta eru ótrúlegar stærðir. Við
þetta bætist að þegar hvalveiðar
voru og hétu nam útflutningsverð-
mætið af þeim allt að tveimur
milljörðum króna.
Hnepptir í herkví
Það er því ljóst að við verðum af
gríðarlegum upphæðum íslending-
ar með þessari tilefnislausu frið-
unarstefnu gagnvart hvalveiðum.
Hvalveiðibannið er okkur dýr-
keypt ævintýri. Það kemur í veg
fyrir eðlilegan afrakstur okkar af
helstu nytjategundinni, lækkar
tekjur sjávarútvegsins, rýrir af-
komumöguleika sjómanna og fisk-
verkunarfólks, lækkar útflutnings-
tekjur og almennt séð veldur lak-
ari lífskjörum en eUa. Þetta er með
öðrum orðum skelfileg stefna.
Nú er mál að linni. Við getum
ekki lengur látið hneppa okkur í
herkví af erlendum öfgasamtök-
um, né lotið í duftið vegna dulbú-
inna hótana einstakra ríkja. Við
eigum þess vegna að samþykkja
hið fyrsta að hefja hvalveiðar á
grundveUi vísindalegrar ráðgjafer.
Við höfum ekki lengur efni á
þessu hvalveiðbanni.
Einar K. Guðfinnsson
Skoðanir annarra
Misskilningur forseta
„Þær athugasemdir, sem gerðar hafa verið við emb-
ættisstörf fyrri forseta, sýna hversu miklu skiptir, að
þeir sem gegna embætti forseta íslands starfi innan
þeirra marka, sem hefð og venjur hafa skapað frá lýð-
veldisstofnun. Það má vel vera, að einhverjir séu
þeirrar skoðunar, að það eigi að breyta starfssviði for-
seta íslands. Þá er eðlilegt að fram fari um það opin-
berar umræður, þannig aö sæmUeg sátt geti skapazt
um slíkar hugsanlegar breytingar...Ef það er skoðun
forsetans, að forsetaembættinu sé of þröngur stakkur
skorinn, er eðlUegt að um það fari fram opinberar
umræður. En þá fer bezt á því, að spilin verði lögð á
borðið, þannig að Ijóst sé um hvað er að ræða.“
Úr forystugrein Mbl. 28. nóv.
Strandsigling Sverris
„Fyrst eftir að Sverrir Hermannsson blés tU orr-
ustu gegn sægreifunum og hugðist sameina and-
stæðinga kvótakónganna í eina fylkingu, var honum
spáð tUtölulega góðu gengi i komandi kosningiun.
Og þótt skoðanakannanir hafi síðan bent tU þess að
hann væri fylgislítiU, mátti þó aUtaf afsaka það með
því að ekki væri enn búið að stofna flokkinn sem
átti að bjóða fram. Eftir skrípaleik síðustu daga virð-
ist hins vegar fátt benda tU annars en að stjórnmála-
samtök hans hafi þegar siglt í strand. Á þessar
stundu er björgun af strandstað ekki í augsýn."
Stefán Jón Hafstein í Degi 28. nóv.
Framtíö byggðar á Austurlandi
„í mínum huga snýst málið um framtíð byggðar á
Austurlandi. Fólki fækkar stöðugt vegna fækkunar
og einhæfni starfa við útgerð og fiskvinnslu. Þessi
þróun heldur áfram ef ekki kemur eitthvað nýtt
tU...Ferðaþjónustan er bara vertíð sem stendur ekki
undir fjölgun íbúa. Hins vegar eru ýmis tækifæri í
þefrri framtíðarþróun sem er í aukinni úrvinnslu
sjávarafurða, bæði á sjó og landi. En það er ekki nóg.
Við sem búum hér í þessum litlu þorpun vUjum hafa
það eins gott og aðrir...En ef við fáum ekki að
spreyta okkur á nýjum viðfangsefnum þá horfir Ula
fyrir þessum landsíjórðungi."
Theodór Blöndal í Mbl. 29. nóv.